олардың құрамы және жіктелуі

олардың қ ұ рамы жә не жіктелуі

Сұ йылтқ анда немесе қ ышқ ыл не сілті қ осқ анда рН-ы ө згермейтін ерітінділер буферлік жү йелер деп аталады. Буферлік жү йенің қ ұ рамында протонның доноры жә не протонның акцепторы болады. Қ ұ рамына байланысты буферлік жү йелер қ ышқ ылдық, негіздік жә не амфолиттік болып бө лінеді.

Қ ышқ ылдық буферлік жү йе донор болып есептелетін ә лсіз қ ышқ ылдан жә не акцепторлардын рө лін атқ аратын анионы бар осы қ ышқ ылдың тұ зынан тұ рады. Мысалы, ацетатты, бикорбанатты буферлік жү йелер.

ацетатты:

CH₃COOH - протонның доноры

CH₃COONa CH₃COO - протонның акцепторы

бикарбонатты:

Н₂СО₃ - протонның доноры

NaHCO₃HCO₃ - протонның акцепторы

Негіздік буферлік жү йе ә лсіз негізден (акцептор) жә не осы негіздің катионы (донор) бар тұ здан тұ рады. Мысалы:

NH₄OH - протонның акцепторы

NH₄CI NH₄⁺ - протонның доноры

Амфолиттік буферлік жү йе ә р донордың, ә рі акцептордың рө лін атқ аратын амфотерлік қ осылыстан тұ рады. Мысалы, белок буферлік жү йесі:

СООН COO^--протонның акцепторы

R - CH R - CH

NH₂ NH₃⁺ -протонның доноры

Буферлік жү йелердің рН-ын есептеу формулалары

Буферлік ерітінділердің рН-ы Гендерсон-Гассельбах тең деуі бойынша анық талады. Қ ышқ ылдық буферлік ерітінділермен негіздік буферлік ерітінділердің рН-ын есептеу ү шін ә ртү рлі тең деулер қ олданылады.

Қ ышқ ылдық буферлік ерітінділер ү шін мына тең деу қ олданылады:

[тұ з] [қ ышқ ыл]

рН = рК к-л + Ig немесе рН = рКқ л Ig

[қ ышқ ыл] [тұ з]

Негіздік буферлік ерітінділер ү шін мына тең деу қ олданылады:

[негіз]

рН = 14 - рКн-з + Ig

[тұ з]

Бұ л тең деу бойынша буферлік жү йелердің рН-ы қ ышқ ылдық немесе сілтінің диссоциациялану константасына жә не буферлік жү йенің қ ұ рамындағ ы компоненттердің қ атынасына тә уелді. Сондыктан да белгілі бір буферлік жү йені дайындау ү шін константалары сә йкес келетін қ ышқ ыл немесе негіз алу керек, сол сияқ ты компоненттердің қ атынасы да есепке алынуы қ ажет.

Сұ йытылу кезінде буферлік жү йелердің рН-ын сақ тауы аса маң ызды қ ұ былыс, себебі биологиялық сұ йық тарды пайдалану ү шін оларды қ атты сұ йытылуғ а тура келеді. Сұ йытылудың буферлік жү йелердің рН-ына ә сері шамалы екендігі тә жірибе жү зінде анық талғ ан. РН-ы компоненттердің концентрациясы емес, қ атынасына тә уелді жү йелерді сұ йылтқ анда компоненттердің концентрациясы бірдей дә режеде тө мендейді, сондық тан олардың қ атынасы жә не рН-ы ө згермейді. Мысалы:

[Н⁺] = К =К =К

⇐ Предыдущая 123 4 5 Следующая ⇒