Организмніңбуферлікжүйелері.

Организмнің қ алыптыжұ мысжасауыү шіноның ішкіортасының тұ рақ тылығ ының маң ызызор. Ғ ылымитілменайтқ андаоны - гомеостаздепатайды. Ағ заның физиологиялық функцияларының бекемдігін, тұ рақ тылығ ынкө рсететін, оның ішкіқ ұ рылысының қ ұ рамыменқ асиеттерінің салыстырмалыдинамикалық тұ рақ тылығ ы гомеостаз депаталады.

Гомеостаздың негізгікө рсеткіштерінің бірі - сутегі ( Н⁺) жә негидроксил (ОН^-) иондарының қ атынасыменанық талатынхимиялық ортаның реакциясыболыптабылады. Олқ алыптыжағ дайдақ андаә лсізсілтілік ( рН= 7. 4) ортаболады, алоның сә лғ анақ ышқ ылдық жақ қ аығ ысуыбарлық жү йенің қ айтымсызө згерісінеұ шыратуымү мкін. Сондадаболса, ұ лпаларданү немізаталмасупроцесінің нә тижесіндетү зілетінө німдер, ә сіресеСО₂қ анғ атү сіпотырады. Шетелғ алымдары: З. Андерсонжә неП. Аструптың зерттеулерібойынша 3 секундішіндеорганизмдеө мірсү ругесә йкескелметінқ ышқ ылмө лшерікө бейіпкетуімү мкін. Соғ анқ арамастанқ анның рНө згермейді.

Ө йткеніорганизмдебиологиялық сұ йық тық тардың ортасын, яғ ниқ ышқ ылдылығ ынтұ рақ тыұ стаптұ ратынпроцестержү реді. Олардың тұ рақ тылығ ыбуферлікжү йелердің ә серетумеханизміментікелейбайланысты.

Бикарбонаттық буферлікжү йеқ анплазмасының негізгіжү йесіболыпесептеледі. Бұ лжү йеә лсізкө мірқ ышқ ылынан (К=3, 3 10^-7) жә ненатрийбикарбонатынантұ рады. Олардың молекулаларық анның плазмасынындаболады. Н₂СО₃ә лсізқ ышқ ыл, сондық таннашардиссоциациаланады, яғ нибоскү йіндеортаның қ ышқ ылдылығ ынанық тайтынН⁺ионынө зіненбө ліпжібермейді.

Н₂СО₃ Н₂СО₃ - протонның доноры

NaHCO₃ HCO₃^-- протонның акцепторы

Қ ышқ ыл заттар кө п мө лшерде қ анғ а бө лінгенде, сутегі иондары гидрокарбонат ионымен ә рекеттесіп, Na⁺ жә не Н⁺ иондары алмасып, ә лсіз кө мір қ ышқ ылын тү зеді:

Н⁺+ НСО₃^- = Н₂СО₃

Кө мір қ ышқ ылының артық мө лшері карбоангидраза (КА) ферментінің ә серінен ыдырайды:

Н₂СО₃^КА СО₂+ Н₂О ( t= 37^oC)

CO₂ гипервентилляция нә тижесінде ө кпе арқ ылы сыртқ а шығ ады.

Егер, қ андағ ы ОН^- -иондардың концентрациясы жоғ арыласа, олар ә лсіз кө мір қ ышқ ылымен ә рекеттеседі:

ОН^- + Н₂СО₃ = НСО₃^- + Н₂О

Оксигемоглобин - гемоглобин жү йесі қ анның буферлік сыйымдылығ ының 75%-ін қ ұ райды, ол гемоглобин ионы (Нb^-) мен гемоглобиннің (ННb) арасындағ ы тепе-тең дікпен сипатталады.

HHb -донор Hb -акцептор

Hb^-+ H⁺ = HHb

HHb + OH^- = Hb^- + H₂O

Сол сиякты бұ л жү йе оксигемоглобин -ионы (НbО₂^-) мен оксигемоглобиннің (ННbО₂) арасындағ ы байланыс мына тең деумен кө рсетіледі:

ННbО₂ -протонның доноры

HbО₂^--протонның акцепторы

HbО₂^-+ Н⁺ = ННbО₂

ННbО₂+ ОН^-= HbО₂^-+ H₂O

Екі тепе-тең діктің арасындағ ы байланыс мыны тең деумен кө рсетіледі:

HHb + О₂= ННbО₂

Фосфаттық буферлік жү йе клеткаішілік жә не тканьдік негізгі жү йе болып есептеледі. Бү йректе жү ретін физиологиялық процестерде маң ызды роль атқ арады. Бұ л жү йе 2 тұ здан тұ рады:

NaH₂РО₄(Н₂РО₄^--протонның доноры)

Na₂HРО₄(НРО₄^2--протонның акцепторы)

Н₂РО₄^-= Н⁺ + НРО₄^2-

рН = 7, 4 болғ анда,

Тканьдік метаболизмнің қ ышқ ыл туындалары гидрофосфатпен нейтралданады: НРО₄^2- + Н⁺ = Н₂РО₄^-

Сілтілік туындылар дигидрофосфатпен ә рекеттеседі:

ОН^- + Н₂РО₄^- = НРО₄^2- + Н₂О

Тү зілген ө німдер бү йректе жиналып, несеппен сыртқ а шығ ады.

⇐ Предыдущая 1 2 345 Следующая ⇒