Қолданылған әдебиеттер

Коллоидты жү йелер - дисперсті фаза бө лшектерінің мө лшері 10^-7 – 10^-5 см. болатын жү йелер. Оларғ а тә н қ асиеттер: мө лдір, жартылай ө ткізгіштен ө тпейді, микро гетерогенді, яғ ни ө те ұ сақ, ә р текті кө п фазалы жү йе.

Зольдер - коллоидты жү йедегі дисперсті фаза бө лшектері қ атты кү йде, ал орта сұ йық кү йде болатын ерітінділер.

Дисперстік фаза мө лшеріне орай ірі жә не майда дисперсті жү йе болады. Егер бө лшектердің мө лшері 10^-3-10^-5см болса, оларды ірі дисперстік жү йе дейді. Оларғ асуспензиялар (қ /с), эмулсиялар (с/с) жә не кө біктер жатады. Дисперсті фазаның бө лшектерінің мө лшері 10^-5-10^-7см болса, майда дисперстік жү йедейді. Оларды коллоид ерітінділер немесе зольдер дейді. Зольдерді диспергирлеу (майдалау) жә не конденсациялау /ұ лғ айту/ ә дістерімен алады. Екі жағ дайда да дисперстік фаза дисперстік ортада ерімеуі тиіс. Зольдің қ ұ рамында дисперстік фазаның бө лшектері ү лкен агрегаттарғ а бірікпеуі ү шін арнайы зат - стабилизатор қ осады. Золь арқ ылы /суспензия мен эмульсия арқ ылы да/ сә уле ө ткізгенде жарқ ырағ ан конус байқ алады. Оны Тиндаль конусы дейді. Бұ л дисперсті жү йенің гетерогенділігін кө рсетеді жә не дисперсті фаза бө лшектерінің сә улені шағ ылыстыруынан болады. Зольдің дисперстік фаза бө лшектерінің мө лшерлері ө текішілігіне /10^-5-10^-7см/ қ арамастан, олардың қ ұ рылымы ө те кү рделі. Кальций карбонатының судағ ы золін мысал ретінде алайық. Ол ү шін мына реакцияны пайдаланамыз:

СаСl₂ + Na₂CO ₃ => CaCО ₃ + 2NaCl    (1)

Стабилизатор ретінде кальций хлоридін аламыз- оны артық мө лшерде қ осамыз.

СаСl₂ → Са²⁺ + 2Сl^-                                                 (2)

Судағ ы ерімейтін кальций карбонаты, CaCО₃ молекулалары бір-біріне жабысып, болашақ бө лшек ядросын қ ұ ра бастайды, алайда артық иондардың адсорбциясы нә тижесінде ядроның ә рі қ арай ө суі тоқ тайды. Мынадай ереже есте қ алу керек: кез келген қ атты заттың бетіне кристалл торды толтыра алатын, яғ ни сол беттік қ абатпен ортақ атомдық топтары бар иондар алдымен адсорбцияланады. Біздің мысалда беттік қ абатқ а Са²⁺ не CО₃^2- иондары адсорбцияланады, алайда артық мө лшерде тек Са²⁺ ионы бар. Сондық тан Са²⁺ ионы беттік қ абатқ а адсорбцияланады. Ядро бетіне адсорбцияланатын иондар потенциал кө рсеткіш деп аталады. Потенциал- кө рсеткіш иондар ядроғ а жақ сы тартылады да, ө зіне қ арама- қ арсы зарядты/ бізде - Сl^-/ тартылады, оларды қ арсы иондар деп атайды. Қ арсы иондардың біразы бетінде жақ сы ұ сталады, ал басқ а бө лігі диффузия нә тижесінде диффузиялық қ абатта орналасады.

{[/m CaCО₃/ • n Са²⁺•2/ n –х/ Сl^--]^2х+ •2х Сl^--}⁰

ядро    адсорбциялық қ абаты диффузиялық қ абаты

тү йіршік(гранула)

мицелла

демек, адсорбциялық жә не диффузиялық қ абаттарды артық мө лшерде алынғ ан электролиттер, яғ ни стабилизатор иондарын қ ұ рады.