Лексикалық тақырып: Өсімдіктер әлемі

Ө сімдіктер дү ниесі, Қ ызыл кітап, сақ талу, қ амқ орлық, мал жайылымы, орман ө ндірісі, бү кіл аумағ ы, табиғ атты тазартулар, тамырын бекіту, егіндік жер, шабындық жер, қ ұ м кө шкіні, қ ұ рғ ақ шылық

 2-тапсырма. Берілген сө здер мен сө з тіркестерінің орысша аудармасын айтың ыз.

Қ ылқ анжапырақ ты орман

ұ сақ жапырақ ты орман-тоғ ай

бұ талы тоғ ай

даланың бұ талы ө сімдіктері

сексеуіл

шө лдің бұ талы ө сімдіктері

дала ө сімдіктері

субтропиктік ө сімдіктер

шалғ ындар

тақ ырлар

шө лдің бір жылдық ө сімдіктері

3-тапсырма. Мә тінді мұ қ ият оқ ың ыз.

Қ азақ станның кең байтақ жері таулы, орманды, жазық далалы болып келеді. Осығ ан байланысты еліміздің ауа-райы, табиғ аты, жер бедерлері де ә ртү рлі. Қ азақ станның бір аймағ ы қ ара, қ ұ нарлы топырақ ты болып келсе, екінші аймағ ы шө л немесе шө лейт болып келеді. Дегенмен еліміздің қ ай аймағ ын алсақ та ө сімдіктер ә леміне бай.

Қ азақ станда ө сімдіктер дү ниесінің 303 тү рі Қ ызыл кітапқ а енген жә не оның сақ талуына мемлекеттік қ орық тар қ амқ орлық жасайды. Ө йткені шө п қ оры мал жайылымы ретінде бағ алы, ал орман ө ндірісі ү шін қ ажетті материалдардың бірі болып саналады.

Қ азақ стан дү ние жү зі бойынша орманы аз елдердің қ атарына жатады. Бү кіл аумағ ының 11, 4 млн гектар жерін, яғ ни 4, 2%-ын ғ ана орман алып жатыр. Ол табиғ атты тазартуда, топырақ ты эрозийдан сақ тап, оның тамырын бекітуде, егіндік-шабындық жерлерді қ орғ ау мен қ ұ м кө шкіндерін бө геуде аса маң ызды рө л атқ арады. Ауаны шаң -тозаң нан тазартып, аң ызақ желден, қ ұ рғ ақ шылық тан сақ тауда да ормандар мен жасыл ө сімдіктер пайдалы.

Қ азақ стандағ ы қ азіргі ө сімдік тү рлері қ ылқ анжапырақ ты орман, ұ сақ жапырақ ты орман-тоғ ай, бұ талы тоғ ай, даланың бұ талы ө сімдіктері, сексеуіл, шө лдің бұ талы ө сімдіктері, дала ө сімдіктері, субтропиктік ө сімдіктер, шалғ ындар, тақ ыр жерлер мен шө лді жердің бір жылдық ө сімдіктері болып бө лінеді. Оларғ а геоботаникалық жағ ынан Еуразияның қ ылқ ан жапырақ ты орманы (Оң тү стік Алтайда), Еуропа мен Сібірдің орманды дала ө сімдіктері (Солтү стік Қ азақ станда), Еуразия даласының ө сімдіктері (Еділ- Жайық, Мұ ғ алжар-Торғ ай, Есіл-Нұ ра, Қ арағ анды, Ұ лытау- Сарысу, Жайсан бойында), Азияның шө лді аудандарының ө сімдіктері (Тұ ран ойпаты, Солтү стік Тянь-Шань, Қ аратауда) жатады.

(Ғ аламтор материалдарынан)

Айтылым