Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексі 4 страница

3-бап. Қ ылмыстық -процестік заң ның кең iстiкте қ олданылуы

1. Қ азақ стан Республикасының аумағ ында қ ылмыстық сот ісін жү ргізу, қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық жасалғ ан жерге қ арамастан, осы Кодекске сә йкес жү ргізіледі.

2. Егер Қ азақ стан Республикасы ратификациялағ ан халық аралық шартта осы Кодекстiң кең iстiкте қ олданылуының ө згеше қ ағ идалары белгiленсе, онда халық аралық шарттың қ ағ идалары қ олданылады.

4-бап. Қ азақ стан Республикасының аумағ ында шет мемлекеттiң

қ ылмыстық -процестік қ ұ қ ығ ын қ олдану

Қ азақ стан Республикасының аумағ ында шет мемлекеттiң тергеп-тексеру органдары мен сотының немесе олардың тапсырмасы бойынша қ ылмыстық процесті жү ргiзетiн органның шет мемлекеттiң қ ылмыстық -процестік қ ұ қ ығ ын қ олдануғ а, егер бұ л Қ азақ стан Республикасы ратификациялағ ан халық аралық шартта кө зделген болса, жол беріледі.

5-бап. Қ ылмыстық -процестік заң ның уақ ыт тұ рғ ысында

қ олданылуы

1. Қ ылмыстық сот iсiн жү ргiзу процестік ә рекетті орындау, процестік шешiмді қ абылдау кезіне қ олданысқ а енгізілген қ ылмыстық -процестік заң ғ а сә йкес жү зеге асырылады.

2. Дә лелдемелердiң жол берілетіндігі олар алынғ ан кезде қ олданылып жү рген заң ғ а сә йкес айқ ындалады.

6-бап. Қ ылмыстық -процестік заң ның шетелдiктер мен азаматтығ ы

жоқ адамдарғ а қ атысты қ олданылуы

1. Шетелдiктер мен азаматтығ ы жоқ адамдарғ а қ атысты қ ылмыстық сот iсiн жү ргiзу осы Кодекске сә йкес жү зеге асырылады.

2. Қ азақ стан Республикасының халық аралық шарттарында белгiленген дипломатиялық немесе ө зге де артық шылық тар мен иммунитеттерге ие адамдарғ а қ атысты немесе олардың қ атысуымен жү зеге асырылатын қ ылмыстық сот iсiн жү ргiзудiң ерекшелiктерi осы Кодекстiң 57-тарауына сә йкес айқ ындалады.

7-бап. Осы Кодекстегi кейбiр ұ ғ ымдарды тү сiндіру

Осы Кодекстегі ұ ғ ымдардың, егер заң да ерекше нұ сқ аулар болмаса, мынадай мағ ынасы бар:

1) адамды ұ стап беру (экстрадициялау) – қ ылмыстық жауаптылық қ а тарту немесе ү кімді орындау ү шін іздестіріліп жатқ ан адамды мемлекетке ұ стап беру;

2) айыптаушы тарап – қ ылмыстық қ удалау органдары, сондай-ақ жә бiрленушi (жекеше айыптаушы), азаматтық талапкер, олардың заң ды ө кiлдерi жә не ө кiлдерi;

3) алқ аби – соттың қ ылмыстық iсті осы Кодексте белгіленген тә ртiппен қ арауына қ атысуғ а шақ ырылғ ан жә не ант қ абылдағ ан Қ азақ стан Республикасының азаматы;

4) апелляциялық саты – бiрiншi сатыдағ ы соттың заң ды кү шiне енбеген ү кiмдерiне, қ аулыларына апелляциялық шағ ымдар (наразылық тар) жө ніндегі істі мә ні бойынша қ арайтын сот;

5) арнаулы бiлiм – адам кә сiптік оқ удың не практикалық қ ызметтің барысында алғ ан, қ ылмыстық сот iсiн жү ргiзу мiндеттерiн шешу ү шiн пайдаланылатын, қ ылмыстық процесте жалпығ а бірдей белгiлi емес бiлiм;

6) арнаулы ғ ылыми білім – мазмұ нын сот-сараптамалық зерттеулердің ә дістемелерінде іске асырылғ ан ғ ылыми білім қ ұ райтын арнаулы білім саласы;

7) арыз иесі – сотқ а немесе қ ылмыстық қ удалау органдарына қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық туралы хабарлағ ан не ө зiнiң нақ ты немесе болжалды қ ұ қ ығ ын немесе ө зі ө кілдік ететін тұ лғ аның қ ұ қ ығ ын қ ылмыстық сот ісін жү ргізу тә ртібімен қ орғ ау ү шiн жү гінген тұ лғ а;

8) басты сот талқ ылауы – бiрiншi сатыдағ ы соттың қ ылмыстық iстi мә нi бойынша қ арауы;

9) бiрiншi сатыдағ ы сот – сотқ а дейінгі тергеп-тексеру аяқ талғ аннан кейін не сот актісінің кү шін жоғ ары тұ рғ ан сот жойғ аннан кейін не оның кү ші жекеше айыптаушының шағ ымы бойынша жойылғ аннан кейін келіп тү скен қ ылмыстық істі соттылығ ына сә йкес қ арайтын аудандық жә не оғ ан тең естірілген соттар (қ алалық, мамандандырылғ ан ауданаралық соттар, гарнизондардың ә скери соттары);

10) ғ ылыми-техникалық қ ұ ралдар – дә лелдемелердi табу, тіркеу, алып қ ою жә не зерттеу ү шiн қ ұ қ ық қ а сыйымды тү рде қ олданылатын аспаптар, арнаулы қ ұ рылғ ылар, материалдар;

11) жақ ын туыстар – ата-аналар, балалар, асырап алушылар, асырап алынғ андар, ата-анасы бір жә не ата-анасы бө лек ағ алы-iнiлер мен апалы-сiң лiлер, ата, ә же, немерелер;

12) жасырын тергеу ә рекеті – осы Кодексте кө зделген тә ртіппен жә не жағ дайларда сотқ а дейінгі іс жү ргізу барысында ө здерінің мү дделеріне қ атысы бар қ ылмыстық процеске тартылғ ан тұ лғ аларғ а хабарламай жү ргізілетін ә рекет;

13) заң ды ө кiлдер – кү діктiнiң, айыпталушының, жә бiрленушiнiң, азаматтық талапкердің ата-аналары (ата-анасы), асырап алушылары, қ орғ аншылары, қ амқ оршылары, сондай-ақ кү діктiнi, айыпталушыны немесе жә бiрленушiнi қ орғ ап немесе асырап отырғ ан ұ йымдар мен адамдардың ө кiлдерi;

14) кассациялық саты – аудандық жә не оларғ а тең естірілген соттардың (оның ішінде мамандандырылғ ан, ауданаралық соттардың ) ү кімдеріне, қ аулыларына, сондай-ақ апелляциялық сатының ү кімдері мен қ аулыларына кассациялық шағ ымдар, наразылық тар бойынша істі қ арайтын сот;

15) қ адағ алау сатысы – заң ды кү шiне енген сот актілерiне ө тінішхат, наразылық, ұ сыну бойынша iстi қ адағ алау тә ртiбiмен қ арайтын Қ азақ стан Республикасы Жоғ арғ ы Сотының алқ асы;

16) қ аулы – соттың ү кiмнен басқ а кез келген шешiмі, анық таушының, анық тау органының, тергеушiнiң, прокурордың қ ылмыстық iс бойынша іс жү ргізу барысында қ абылдағ ан шешiмі;

17) қ орғ ау – қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық жасады деп кү дік келтiрiлген, айыпталғ ан адамдардың қ ұ қ ық тары мен мү дделерiн қ амтамасыз ету, кү дікті, айыптауды теріске шығ ару немесе жұ мсарту, сондай-ақ қ ылмыстық қ удалауғ а қ ұ қ ық қ а сыйымсыз тү рде ұ шырағ ан адамдарды ақ тау мақ сатында қ орғ аушы тарап жү зеге асыратын процестік қ ызмет;

18) қ орғ аушы тарап – кү діктi, айыпталушы, сотталушы, сотталғ ан адам, ақ талғ ан адам, олардың заң ды ө кiлдерi, қ орғ аушы, азаматтық жауапкер жә не оның ө кiлi;

19) қ орытынды шешiм – қ ылмыстық процесті жү ргiзетін органның iс бойынша iс жү ргiзудiң басталуын немесе жалғ астырылуын болғ ызбайтын, сондай-ақ істі мә ні бойынша тү пкілікті тү рде болмаса да шешетін кез келген шешiмі;

20) қ ұ зыретті орган – осы Кодекстің 12-бө ліміне сә йкес қ ұ қ ық тық кө мек кө рсету туралы сұ рау салумен (тапсырмамен, ө тінішхатпен) ө тініш жасайтын немесе сұ рау салудың (тапсырманың, ө тінішхаттың ) орындалуын қ амтамасыз ететін, қ ылмыстық процесті жү ргізетін орган;

21) қ ұ қ ық тық кө мек – бір мемлекеттің қ ұ зыретті органдарының екінші мемлекеттің қ ұ зыретті органдарының немесе халық аралық сот мекемелерінің сұ рау салуы (тапсырмасы, ө тінішхаты) бойынша істі сотқ а дейінгі тергеп-тексеру, сотта талқ ылау немесе сот актісін орындау ү шін қ ажетті процестік ә рекеттерді жү ргізуі;

22) қ ылмыстық қ удалау (айыптау) – қ ылмыстық заң да тыйым салынғ ан іс-ә рекетті жә не оны жасағ ан адамды, соң ғ ысының қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық жасаудағ ы кінә лілігін анық тау мақ сатында, сондай-ақ осындай адамғ а жаза немесе ө зге де қ ылмыстық -қ ұ қ ық тық ық пал ету шараларын қ олдануды қ амтамасыз ету ү шін айыптаушы тарап жү зеге асыратын процестік қ ызмет;

23) қ ылмыстық қ удалау органдары (лауазымды адамдары) – прокурор (мемлекеттiк айыптаушы), тергеушi, анық тау органы, анық таушы;

24) қ ылмыстық процеске қ атысатын ө зге де адамдар – сот отырысының хатшысы, аудармашы, куә, қ орғ алуғ а қ ұ қ ығ ы бар куә, куә гер, сарапшы, маман, сот приставы, медиатор;

25) қ ылмыстық процеске қ атысушылар – қ ылмыстық қ удалауды жә не сотта айыптауды қ олдауды жү зеге асыратын органдар мен адамдар, сондай-ақ қ ылмыстық iс бойынша iс жү ргiзу кезiнде ө з қ ұ қ ық тары мен мү дделерін немесе ө здері ө кілдік ететін қ ұ қ ық тар мен мү дделердi қ орғ айтын тұ лғ алар: прокурор (мемлекеттiк айыптаушы), тергеушi, анық тау органы, анық таушы, кү діктi, айыпталушы, олардың заң ды ө кiлдерi, қ орғ аушы, азаматтық жауапкер, жә бiрленушi, жекеше айыптаушы, азаматтық талапкер, олардың заң ды ө кiлдерi жә не ө кiлдерi;

26) қ ылмыстық процесті жү ргiзетін орган – сот, сондай-ақ сотқ а дейiнгі тергеп-тексеру кезiнде прокурор, тергеушi, анық тау органы, анық таушы;

27) қ ылмыстық iс – бiр немесе бiрнеше қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық бойынша қ ылмыстық қ удалау органы жә не (немесе) сот жү ргiзетiн оқ шауландырылғ ан iс жү ргiзу;

28) мемлекеттік айыптау – прокурордың бірінші жә не апелляциялық сатыдағ ы соттағ ы, қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық жасағ ан адамды қ ылмыстық жауаптылық қ а тарту мақ сатында айыптауды дә лелдеуден тұ ратын процестік қ ызметі;

29) нақ ты ұ стап алу – жү ріп-тұ ру бостандығ ын қ оса алғ анда, ұ стап алынғ ан адамның бостандығ ын шектеу, оны белгілі бір орында мә жбү рлеп ұ стау, анық тау жә не тергеу органдарына мә жбү рлеп жеткізу (қ олғ а тү сіру, ү й-жайғ а қ амау, қ андай да бір жерге баруғ а немесе орнында қ алуғ а мә жбү рлеу жә не сол сияқ тылар), сондай-ақ ұ стап алынғ ан адамғ а қ андай да бір процестік мә ртебе берілуіне немесе ө зге де формальды рә сімдердің орындалуына қ арамастан, кө рсетілген шектеулер нақ ты болғ ан кезден бастап адамның бас бостандығ ын минутқ а дейінгі дә лдікпен елеулі тү рде шектейтін қ андай да бір ө зге де ә рекеттер;

30) наразылық – прокурордың қ ылмыстық іс бойынша сот шешіміне ө з қ ұ зыретi шегiнде жә не осы Кодексте кө зделген тә ртiппен енгiзген ден қ ою актiсi;

31) орталық орган – осы Кодексте кө зделген тә ртіппен мемлекет атынан шет мемлекеттің қ ұ зыретті органының немесе халық аралық сот мекемесінің сұ рау салуын (тапсырмасын, ө тінішхатын) қ арауғ а жә не оның орындалуын ұ йымдастыру мақ сатында шаралар қ олдануғ а немесе қ ұ зыретті органның қ ұ қ ық тық кө мек кө рсету туралы сұ рау салуын (тапсырмасын, ө тінішхаттын) шет мемлекетке жіберуге уә кілеттік берілген орган;

32) ө кiлдер – жә бiрленушiнiң, азаматтық талапкердің, жекеше айыптаушының, азаматтық жауапкердiң заң ды мү дделерiн заң ның немесе келiсiмнiң кү шiне орай бiлдiруге уә кілеттік берiлген адамдар;

33) ө тінішхат – тараптың немесе арыз иесінің қ ылмыстық процесті жү ргізетін органғ а жолдағ ан, процестік ә рекеттер жү ргізу немесе процестік шешім қ абылдау туралы ө тінуі, ал қ адағ алау сатысында – қ адағ алау іс жү ргізуін қ озғ ау жә не заң ды кү шіне енген сот актісін қ айта қ арау туралы жолданым;

34) прокуратура органының басшысы – ө з қ ұ зыреті шегінде ә рекет ететін Қ азақ стан Республикасының Бас Прокуроры, облыстардың прокурорлары мен оларғ а тең естірілген прокурорлар жә не олардың орынбасарлары, сондай-ақ аудандардың, қ алалардың прокурорлары жә не оларғ а тең естірілген прокурорлар мен олардың орынбасарлары;

35) процесс прокуроры – прокуратураның басшысы осы Кодекске сә йкес қ ылмыстық іс бойынша заң дардың қ олданылуын қ адағ алауды жү ктеген прокурор;

36) процестік ә рекеттер – осы Кодекске сә йкес қ ылмыстық сот iсiн жү ргiзу барысында жү ргiзiлетiн ә рекеттер;

37) процестік келісім – қ ылмыстық процестің кез келген сатысында прокурор мен кү дікті, айыпталушы немесе сотталушы немесе сотталғ ан адам арасында осы Кодексте кө зделген тә ртіппен жә не негіздер бойынша жасалатын келісім;

38) процестік шешiмдер – қ ылмыстық процесті жү ргiзетін органдардың қ ылмыстық іс бойынша іс жү ргізуді жү зеге асыруғ а байланысты шығ арылғ ан актiлері;

39) санкция – соттың сотқ а дейінгі іс жү ргізу барысында қ ылмыстық қ удалау органының процестік ә рекетті жасауына берген рұ қ саты не қ ылмыстық қ удалау органы жасағ ан немесе қ абылдағ ан процестік ә рекетті немесе процестік шешімді прокурордың бекіту актісі;

40) сот – сот билiгi органы, Қ азақ стан Республикасының сот жү йесiне кiретiн, iстi алқ алы тү рде немесе жеке-дара қ арайтын, кез келген заң ды тү рде қ ұ рылғ ан сот;

41) сотқ а дейінгі іс жү ргізу – қ ылмыстық істі сотқ а дейінгі тергеп-тексеру басталғ аннан бастап оны прокурор мә ні бойынша қ арау не іс бойынша іс жү ргізуді тоқ тату ү шін сотқ а жібергенге дейін іс бойынша іс жү ргізу, сондай-ақ жекеше айыптаушының жә не қ орғ аушы тараптың қ ылмыстық іс бойынша материалдар дайындауы;

42) судья – сот билiгiн жү ргізуші; осы лауазымғ а заң да белгiленген тә ртiппен тағ айындалғ ан немесе сайланғ ан кә сiби судья (соттың тө рағ асы, сот алқ асының тө рағ асы, тиiстi соттың судьясы);

43) сұ рау салушы тарап – қ ұ зыретті органы сұ рау салумен (тапсырмамен, ө тінішхатпен) ө тініш жасайтын мемлекет немесе халық аралық сот мекемесі;

44) сұ рау салынатын тарап – қ ұ зыретті органына сұ рау салу (тапсырма, ө тінішхат) жолданатын мемлекет;

45) тараптар – сот талқ ылауында жарыспалылық жә не тең қ ұ қ ылық негiзiнде айыптауды (қ ылмыстық қ удалауды) жә не айыптаудан қ орғ ауды жү зеге асыратын органдар мен тұ лғ алар;

46) тергеулік – осы қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық ты тергеп-тексеруді қ андай да бір қ ылмыстық қ удалау органының қ ұ зыретiне жатқ ызатын, осы Кодексте белгiленген белгілердің жиынтығ ы;

47) тергеу судьясы – сотқ а дейінгі іс жү ргізу барысында осы Кодексте кө зделген ө кілеттіктерді жү зеге асыратын бірінші сатыдағ ы сот судьясы;

48) тө рағ алық етушi – қ ылмыстық iстi алқ алы тү рде қ арау кезiнде тө рағ алық ететiн не істі жеке-дара қ арайтын судья;

49) тұ рғ ынжай – бiр немесе бiрнеше адамның уақ ытша немесе тұ рақ ты тұ руына арналғ ан ү й-жай немесе қ ұ рылыс, оның iшiнде: меншiктi немесе жалғ а алынғ ан пә тер, ү й, саяжай ү йi, мейманхана нө мiрi, каюта, купе; кө ппә терлi тұ рғ ын ү йдi қ оспағ анда, оларғ а тiкелей жалғ асатын верандалар, террасалар, галереялар, балкондар, мансардалық қ ұ рылыстар, тұ рғ ын қ ұ рылысының жертө лесi жә не шатыры, сондай-ақ ө зен немесе тең iз кемесi жә не басқ алар;

50) туыстар – арғ ы атасы бір, ү лкен атасы мен ү лкен ә жесiне дейiн туыстық байланыстағ ы адамдар;

51) тү нгi уақ ыт – жергiлiктi уақ ыт бойынша сағ ат жиырма екiден алтығ а дейiнгi уақ ыт аралығ ы;

52) ү кiм – айыпталушының кiнә лiлiгi немесе кiнә сiздiгi жә не оғ ан жаза қ олдану немесе қ олданбау туралы мә селе бойынша бiрiншi, апелляциялық сатыдағ ы сот шығ арғ ан сот шешiмi;

53) хабарсыз кеткен адам – екі ай бойы жү ргізілген жедел-іздестіру іс-шаралары оның тұ рғ ан жерін анық тай алмағ ан адам;

54) хаттама – қ ылмыстық процесті жү ргiзетін орган жасайтын процестік ә рекет тіркелетiн процестік қ ұ жат;

55) шағ ым – процеске қ атысушылардың анық тау, алдын ала тергеу органдарының, прокурордың немесе соттың ә рекеттеріне (ә рекетсіздігіне) жә не шешімдеріне ден қ ою актiсi, сондай-ақ тұ лғ аның қ ылмыстық қ удалауды жекеше немесе жекеше-жариялы тә ртіппен жү зеге асыру туралы талабы;

56) іздестіру шаралары (іс-шаралары) – анық тау органының қ ылмыстық процесті жү ргізетін органнан жасырынып жү рген жә не (немесе) қ ылмыстық жауаптылық тан жалтарып жү рген адамдардың, хабарсыз кеткен адамдардың, іс ү шін маң ызы бар нә рселер мен қ ұ жаттардың тұ рғ ан жерін анық тауғ а, сондай-ақ қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық жасағ ан адамдарды анық тауғ а бағ ытталғ ан, қ ылмыстық процесті жү ргізетін органның тапсырмасы бойынша орындалатын ә рекеттері;

57) iс бойынша iс жү ргiзу – нақ ты қ ылмыстық iс бойынша оның сотқ а дейінгі жә не соттағ ы іс жү ргізуі барысында жү зеге асырылатын процестік ә рекеттер мен шешiмдердiң жиынтығ ы;

58) экстрадициялық қ амақ – шет мемлекеттің қ ұ зыретті органының адамды кү зетпен қ амау туралы шешімін орындау бойынша соттың іздестірілудегі адамғ а қ атысты оны шет мемлекетке ұ стап беру (экстрадициялау) мақ сатында қ олданатын қ амтамасыз ету шарасы.

2-тарау. Қ ЫЛМЫСТЫҚ ПРОЦЕСТІҢ МІНДЕТТЕРІ

МЕН Қ АҒ ИДАТТАРЫ

8-бап. Қ ылмыстық процестің мiндеттерi

1. Қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық тардың жолын кесу, оларды бейтараптық пен, тез жә не толық ашу, тергеп-тексеру, оларды жасағ ан адамдарды ә шкерелеу жә не қ ылмыстық жауаптылық қ а тарту, ә дiл сот талқ ылауы жә не қ ылмыстық заң ды дұ рыс қ олдану, адамдарды, қ оғ амды жә не мемлекетті қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық тардан қ орғ ау қ ылмыстық процестің мiндеттерi болып табылады.

2. Қ ылмыстық iстер бойынша iс жү ргiзудiң заң да белгiленген тә ртiбi адамды жә не азаматты негiзсiз айыптау мен соттаудан, оның қ ұ қ ық тары мен бостандық тарын заң сыз шектеуден қ орғ ауды, ал кiнә сiз адам заң сыз айыпталғ ан немесе сотталғ ан жағ дайда, оны дереу жә не толық ақ тауды қ амтамасыз етуге, сондай-ақ заң дылық пен қ ұ қ ық тық тә ртiпті нығ айтуғ а, қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық тардың алдын алуғ а, қ ұ қ ық ты қ ұ рметтеу кө зқ арасын қ алыптастыруғ а ық пал етуге тиiс.

9-бап. Қ ылмыстық процестің қ ағ идаттары жә не олардың мә нi

1. Қ ылмыстық процеске қ атысушылардың қ ұ қ ық тары мен міндеттерін іске асырудың жалпы шарттарын жә не қ ылмыстық процестің ө зінің алдында тұ рғ ан міндеттердің шешілуін қ амтамасыз ететін қ ылмыстық процесс сатыларының, институттары мен нормаларының жү йесі мен мазмұ нын айқ ындайтын оның іргелі бастаулары қ ағ идаттар болып табылады.

2. Қ ылмыстық процестің қ ағ идаттарын бұ зу оның сипаты мен елеулі болуына қ арай процестік ә рекетті немесе шешімді заң сыз деп тануғ а, осындай iс жү ргiзу барысында шығ арылғ ан шешiмдердiң кү шін жоюғ а не осы тұ рғ ыда жиналғ ан материалдарды дә лелдемелік кү шi жоқ деп немесе іс бойынша болып ө ткен іс жү ргізуді жарамсыз деп тануғ а ә кеп соғ ады.

10-бап. Заң дылық

1. Сот, прокурор, тергеуші, анық тау органы жә не анық таушы қ ылмыстық істер бойынша іс жү ргізу кезінде Қ азақ стан Республикасының Конституциясы, осы Кодекс, осы Кодекстің 1-бабында кө рсетілген ө зге де нормативтік қ ұ қ ық тық актілер талаптарын дә лме-дә л сақ тауғ а міндетті.

2. Соттар адамның жә не азаматтың Қ азақ стан Республикасы Конституциясында бекітілген қ ұ қ ық тары мен бостандық тарына қ ысым кө рсететін заң дарды жә не ө зге де нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлердi қ олдануғ а қ ұ қ ылы емес. Егер сот қ олданылуғ а жататын заң немесе ө зге де нормативтiк қ ұ қ ық тық акт адамның жә не азаматтың Қ азақ стан Республикасы Конституциясында бекітілген қ ұ қ ық тары мен бостандық тарына қ ысым кө рсетедi деп тапса, ол iс бойынша iс жү ргiзудi тоқ тата тұ руғ а жә не осы актiнi конституциялық емес деп тану туралы ұ сынумен Қ азақ стан Республикасының Конституциялық Кең есіне ө тініш жасауғ а мiндеттi.

3. Қ ылмыстық iстер бойынша iс жү ргiзу кезiнде соттың, қ ылмыстық қ удалау органдарының заң ды бұ зуына жол берiлмейдi жә не ол заң да белгiленген жауаптылық қ а, заң сыз актiлердi жарамсыз деп тануғ а жә не олардың кү шiн жоюғ а ә кеп соғ ады.

4. Осы Кодекс нормаларының коллизиясы болғ ан жағ дайларда, олардың қ ылмыстық процестің қ ағ идаттарына сай келетіндері қ олданылуғ а жатады, ал нормаларда тиісті регламенттеу болмағ ан кезде сот ісін жү ргізу мә селелері тікелей қ ылмыстық процесс қ ағ идаттары негізінде шешіледі.

11-бап. Сот тө релігiн соттың ғ ана жү зеге асыруы

1. Қ азақ стан Республикасында қ ылмыстық iстер бойынша сот тө релігiн сот қ ана жү зеге асырады. Сот ө кiлеттiгiн кiмнiң де болса иемденіп алуы заң да кө зделген қ ылмыстық жауаптылық қ а ә кеп соғ ады.

2. Соттың ү кiмінсіз жә не заң ғ а сә йкес емес тү рде ешкiмді де қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық жасауғ а кiнә лi деп тануғ а, сондай-ақ қ ылмыстық жазағ а тартуғ а болмайды.

3. Соттың қ ұ зыретi, оның юрисдикциясының шектерi, қ ылмыстық сот iсiн жү ргiзудi жү зеге асыру тә ртiбi заң да айқ ындалады жә не оны ө з бетiнше ө згертуге болмайды. Қ ылмыстық iстердi қ арау ү шiн қ андай атаумен болсын тө тенше немесе арнаулы соттар қ ұ руғ а жол берiлмейдi. Тө тенше соттардың, сондай-ақ ө зге де заң сыз қ ұ рылғ ан соттардың ү кiмдерi мен басқ а да шешiмдерiнiң заң дық кү шi болмайды жә не олар орындалуғ а жатпайды.

4. Ө зінің соттылығ ына жатпайтын iс бойынша қ ылмыстық сот iсiн жү ргiзудi жү зеге асыратын, ө з ө кiлеттiктерiн асыра қ олданғ ан немесе осы Кодексте кө зделген қ ылмыстық процесс қ ағ идаттарын ө згедей тү рде бұ зғ ан соттың ү кiмi мен басқ а да шешiмдерi заң сыз болады жә не олардың кү шi жойылуғ а жатады.

5. Соттың қ ылмыстық iс бойынша ү кiмi мен басқ а да шешiмдерiн тиiстi соттар ғ ана осы Кодексте кө зделген тә ртiппен тексере алады жә не қ айта қ арай алады.

12-бап. Адамның жә не азаматтың қ ұ қ ық тары мен бостандық тарын

сот арқ ылы қ орғ ау

1. Ә ркiмнiң ө з қ ұ қ ық тары мен бостандық тарын сот арқ ылы қ орғ ауғ а қ ұ қ ығ ы бар.

2. Ешкiмнің ө зі ү шін заң мен кө зделген соттылығ ы оның келісімінсіз ө згертiле алмайды.

3. Мемлекет заң да белгiленген жағ дайларда жә не тә ртiппен ә ркімнің сот тө релігiне қ ол жеткізуін жә не оғ ан келтiрiлген залалдың ө телуiн қ амтамасыз етедi.

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 8 9 10 Следующая ⇒