№ 4 Зертханалық сабақ

№ 4 Зертханалық сабақ

Химиялық кинетика, химиялық тепе-тең дік.

Жұ мыстың мақ саты: Химиялық реакцияның жылдамдығ ына ә ртү рлі факторлардың ә серін тексеру.

№1 Тә жрибе. Ә рекеттесуші заттардың концентрациясының реакция жылдамдығ ына ә сері.

Ә рекеттесетін заттардың концентрациясының реакция жылдамдығ ына ә серін мына реакция арқ ылы, яғ ни натрий тиосульфатының концентрациясын ө згерту арқ ылы қ арауғ а болады.

Na₂S₂O₃ + H₂SO₄ = Na₂SO₄ + SO₂ + H₂O + S ↓

Реакцияның жү ргендігін ерітіндінің кү кірт бө лінуі нә тижесінде тұ нбалануы арқ ылы анық тайды.

Ү ш пробиркада натрий тиосульфатының ә р тү рлі концентрациялы ерітіндісін дайындаң дар. Бірінші пробиркағ а 9 мл натрий тиосульфатын, екінші пробиркағ а 6 мл Na₂S₂O₃ жә не 3 мл су, ү шінші пробиркағ а 3 мл натрий тиосульфатын жә не 6 мл дистильденген су қ ұ йың дар.

Кө лем, мл			Na₂S₂O₃ салыстырмалы концентрациясы	Реакцияның жү ру уақ ыты, Δ t	Реакцияның салыстырмалы жылдамдығ ы, I/Δ t
Na₂S₂O₃	Н₂О	Н₂SO₄
	-

Тө ртінші пробиркағ а 3 мл концентрлі кү кірт қ ышқ ылын ө лшеп алып бірінші пробиркағ а тез қ осың дар, пробиркадағ ы ерітінділерді араластырың дар, қ ышқ ылды қ ұ йысымен секундомерді қ осың дар. Тұ нба байқ алысымен уақ ытты жазың дар. Қ алғ ан екі пробиркағ ада осындай қ ышқ ыл қ ұ йып уақ ытты жазың дар. Тә жірибе нә тижесінен график сызың дар. Абцисса осіне Na₂S₂O₃ концентрациясын, ординатағ а υ =I/Δ t қ ойың дар. Натрий тиосульфаты концентрациясының реакция жылдамдығ ына ә серін қ орытындылаң дар.

№2 Тә жрибе. Реакция жылдамдығ ына температураның ә сері.

Ү ш пробиркағ а 5 мл-ден натрий тиосульфатын, ү ш пробиркағ а 5 мл-ден кү кірт қ ышқ ылын қ ұ йың дар. Пробиркаларды қ ышқ ыл-тиосульфат етіп ү ш жұ пқ а бө лің дер.

Бірінші жұ пты су қ ұ йылғ ан стаканғ а қ ойың дар, стаканғ а термометр салың дар. 3-5 минут ө ткен соң, яғ ни пробиркадағ ы ерітінділер температурасы тең ескен соң, температураны анық таң дар. Екі ерітіндіні біріктіріп, араластырың дар. Екі ерітіндіні бір-біріне қ ұ йғ аннан соң, секундомерді қ осың дар. Тұ нба байқ алысымен уақ ытты жазың ыздар Стакандағ ы суды 10⁰С-қ а кө теріп (ыстық су қ ую арқ ылы), екінші пробиркалардың жұ бын орналастырың дар да алдынғ ы тә жірибе сияқ ты тә жірибе жасаң дар. Осылай ү шінші пробирканың жұ бымен стакандағ ы суды 10⁰С-қ а кө теріп, тә жірибе жасаң дар.

№	Температура, ⁰С	Тұ нба пайда болғ андағ ы уақ ыт, Δ t	Реакцияның салыстырмалы жылдамдығ ы υ =I/Δ t	Температураны 10⁰С кө тергендегі реакция жылдамдығ ының ө згеруі γ = υ Т₁/υ Т₂

Реакция жылдамдығ ына тигізген температураның ә сері туралы қ орытынды жасаң дар.

№3 Тә жрибе. Химиялық реакцияның жылдамдығ ына катализатордың ә сері.

Пробиркағ а 6 мл кү кірт қ ышқ ылын (1: 3) қ ұ йың дар, оғ ан 5-6 тамшы калий перманганатын тамызың дар. Ерітіндіні араластырып, бірдей етіп 5 пробиркағ а бө лің дер. Бір пробиркадағ ы ерітіндіні салыстыруғ а қ алдырың дар. Екінші пробиркағ а аз мө лшерде мырыш ұ нтағ ын салып, араластырып, ерітіндіні тү ссізденгенше уақ ытты секундомер арқ ылы анық таң дар. Ү шінші пробиркағ ада сонша мырыш салып 1 тамшы КNO₃ ерітіндісін тамызың ыз. Ерітіндіні араластырып тағ ы уақ ытты анық таң дар. Тө ртінші пробиркағ а 2 тамшы, бесінші пробиркағ а 3 тамшы КNO₃ қ ұ йып тә жірибені қ айталаң дар.

№	Тамшы саны КNO₃	Ерітінді тү ссізденгенге дейінгі уақ ыт, Δ t	Салыстырмалы реакция жылдамдығ ы υ =I/Δ t

Тә жірибе нә тижесінен график сызың ыздар. Абсцисса осіне КNO₃ тамшысының санын, ордината осіне салыстырмалы жылдамдық ты қ ойың дар.

№4 Тә жрибе. Гетерогендік процестің реакция жылдамдығ ы.

0, 2 граммнан бор (СаСО₃) ө лшең дер (2 рет). Біреуін сол қ алыпта пробиркағ а салың дар, екінші ө лшеген борды ұ нтақ тап екінші пробиркағ а салың дар. Екі пробиркағ а да 0, 5 мл-ден тұ з қ ышқ ылын қ ұ йың дар. Секундомерді қ осып, бордың екі пробиркадағ ы толық ерігеніне дейінгі уақ ытты анық таң дар. Реакция тең деуін жә не ә рекеттесуші массалар заң ының математикалық ө рнегін жазың дар. Ә рекеттесетін заттардың бетінің кө лемінің реакция жылдамдығ ына ә сері туралы қ орытынды жасаң дар.

№5 Тә жрибе. Химиялық тепе-тең діктің ығ ысуына зат концентрациясының ә сер.

Пробиркағ а ө те сү йытылғ ан Ғ еСl₃ жә не NH₄CNS ерітінділерін тө рт тамшыдан қ ұ йың дар. Сонда мынандай тең деумен реакция жү ретіндігін кө рсетуге болады:

Ғ еСl₃ + 3NH₄CNS ↔ Ғ е (CNS)₃ + 3NH₄Сl

Алынғ ан ерітіндіні сумен тағ ы сұ йылтың дар (1: 2), оны бірдей етіп 5 пробиркағ а бө лің дер. Біреуіне 2 тамшы Ғ еСl₃ ерітіндісін екіншісіне 2 тамшы NH₄CNS ерітіндісін, ү шінші пробиркағ а 2 тамшы NH₄Сl ерітіндісін, тө ртінші пробиркағ а 2 тамшы алғ ашқ ы ерітінді (NH₄CNS + Ғ еСl₃) қ оспасын қ осың дар. Алғ ашқ ы ү ш пробиркадағ ы ерітінді тү сінің ө згеруін тө ртінші пробиркадағ ы ерітінді тү сімен салыстырың дар:

№	Не қ осылды	Ерітінді тү сінің ө згеруі	Тепе-тең діктің ығ ысу бағ ыты (оң ғ а, солғ а)

Темір хлориді мен аммоний роданиді арасында жү ретін қ айтымды реакция ү шін тепе-тең дік константасын жазың дар. Байқ ағ ан қ ұ былыстарды Ле-Шателье принципі тұ рғ ысынан тү сіндірің дер.

Ө зін ө зі бақ ылауғ а жә не зертханалық жұ мыстарды қ орғ ауғ а арналғ ан сұ рақ тар:

1. Қ андай реакцияларды гомогенді, гетерогенді деп атайды?

2. Химиялық реакциялардың жылдамдығ ы дегеніміз не?

3. Гомогенді, гетерогенді реакциялардың жылдамдығ ы қ андай факторларғ а байланысты?

4. Массалар ә серлесу заң ын оқ ың дар. Жылдамдық қ онстантасының мә нін анық таң дар.

5. Химиялық реакциялардың жылдамдығ ы температурағ а байланысты неге жә не қ алай ө згереді?

6. Активтену энергиясы деген не?

7. Химиялық тепе-тең дік дегеніміз не? Тепе-тең діктің ығ ысуына қ андай факторлар ә сер етеді? Мысал келтірің дер.

8. Ле-Шателье принципінің маң ызы.

⇐ Предыдущая 2 3 4 5 678 9 10 11 Следующая ⇒