Syýahatçylyk

Tü rkmenistanda syý ahatç ylyk hyzmatlary we sport ulgamy Tü rkmenistanyň syý ahatç ylyk we sport baradaky Dö wlet komiteti tarapyndan dolandyrylý ar.

Syý ahatç ylygy gurnamak ü ç in ugurdaş hyzmatlaryň giden ulgamy bolup, ol dü ný ä ü lň ü lerine laý yk gelý ä n, ä hli oň aý lyklary bar bolan myhmanhanalardan, jemgyý etç ilik iý miti we durmuş hyzmatlary kä rhanalaryndan, ş eý le hem beý leki desgalardan ybaratdyr. Ş ol desgalaryň aglaba bö legi Aş gabat ş ä heriniň ç ä ginde ý erleş ý ä r.

Bulardan baş ga-da Aş gabatda dü ný ä ü lň ü lerine laý yk gelý ä n, syý ahatç ylary ç ekmeklige niý etlenen deagalaryň enç emesi gurlup, ulanylmaga berildi:

- „Serdar ý oly“ – dag gerş iniň ü stü nden gurlan bu basganç akly ý ollaryň uzynlygy 8 we 24 kilometre barabar bolup, olar dag geriş lerini synlap, sport gezimi bilen birlikde tö weregi gurş ap alan tebigatyň gö zelliginden, arassa howadan lezzet almaga mü mkinç ilik dö redý ä r;

- „Buzly kö ş k“ – yssy howaly ý urtda buzly meý danç any gurmak baradaky pikiriň ö zi hem ö rä n tä sin bolup, bu ý erde diň e Tü rkmenistanyň ý aş aý jylary dä l-de, eý sem paý tagtyň myhmanlary hem dynç almagy gowy gö rý ä rler. Ş eý le hem bu kö ş gü ň gurulmagy bilen sportuň gyş ky gö rnü ş leri boý unç a tü rgenleri taý ý arlamaklyga mü mkinç ilik dö redi;

- „Asma ý ol“ arkaly Kö petdagyň ajaý yp landş aftyny synlamak bolý ar.

Syý ahatç ylyk telekeç iliginde meş gul bolan iş gä rleriň taý ý arlygyna we olaryň hü nä rini ý okarlandyrmaklaryna aý ratyn ü ns berilý ä r.

Syý ahatç ylaryň baryp gö rý ä n sö ý gü li ý erleriniň ý ene biri hem – millionlarç a ý yllaryň dowamynda karbonat ç ö kü ndilerinden emele gelen Kö w-Ata karst gowagydyr. Ol Aş gabatdan 90 km gü nbatarda, Baharly etrabynda, Kö petdagyň eteginde ý erleş endir.

Gowagyň uzynlygy 230 metr bolup, baş girelgeden aş aklygyna ç uň lugy 65 metr, ini 50 metr, beý ikligi bolsa 15-26 metr aralygyndadyr. Hä zirki wagtda girelgeden ý erasty kö le ç enli 276 sany basganç ak arkaly dü ş ü lý ä r. Gowagyň meý danynyň uly bö legini ý okary bejeriş hä siý eti bilen belli bolan kö l eý eleý ä r. Onuň uzynlygy 72 metr, ini 30 metr, ortaç a ç uň lugy bolsa 10 metre barabardyr. Kö lü ň suwunyň ý ylylygy bü tin ý ylyň dowamynda bir durkunda, ý agny +33°C - +37, 5°C aralygynda saklaný ar, suwuň kü kü rtli wodorod agdyglyk edý ä n dü zü minde dü rli himiki elementleriň enç emesi bardyr.

Tü rkmenistanyň gü norta-gü ndogar bö leginde, Amyderý anyň sag kenarynda, Pamir-Altaý dag ulgamyna girý ä n Gissar gerş iniň ş ahasy bolan Kö ý tendagda hem tä sin tebigy ý adygä rlikleriň enç emesi bardyr. Kö ý ten dagy iň gadymy daglaryň hataryna degiş li edilip, bu ý erde gumdaş lar we hek daş lary bilen birlikde Ý ura dö wrü niň dag jynslaryna hem duş geliný ä r. Kö ý tendagda ö zboluş ly tebigy desgalar, ý agny 28 metrlik beý iklikden aş aklygyna gaý dý an ş aglawukly, egrem-bugram ý olly Umbardere, kü kü rt wodorodly Gaý nar-Baba ç eş mesi, Kyrk-Gyz jü lgesi, bu ý erde bitý ä n unaby hurmasy bilen baglylykda atlandyrylan Unaby jeň ň eli, Kö ý teniň sü ý ji suwly karst kö li ý erleş endir. Mundan baş ga-da Kö ý tendagyň karst oý tagynda ý erleş en ý erasty kö lde dü ný ä niň baş ga hiç bir ý erinde duş gelmeý ä n, gö zleriniň ý oklugy ü ç in „Kö ý teniň kö r bekresi “ diý lip atlandyrylan, ö rä n tä sin gowak balygy ý aş aý ar.

Hojapil-Ata ş ä herç esiniň golaý ynda ý erleş en, Ý ura dö wrü nde (150 million ý yl mundan ozal) ot iý ip ý aş an, ş eý le hem ý yrtyjy bolan gadymy sü ý renijileriň 2500-isiniň aý ak yzlary saklanyp galan dagyň ü stü ndä ki Dinozawrlaryň dü zlü gi syý ahatç ylarda aý ratyn gyzyklanma dö redý ä r. Uly dinozawrlaryň aý ak yzlarynyň diametri 70-80 santimetre barabar bolup, ä dimleriniň arasy 1, 5 metre ý etý ä r. Ş unlukda olaryň boý larynyň 8-12 metre ý etenligini, ininiň 5 metr tö weregi, agramynyň bolsa 5-10 tonna aralygynda bolanlygyny ç aklamak bolý ar.

Ý ö ne, rowaý ata gö rä Temirleň iň gubury ü ç in alabeder hakyk daş y gazylyp alnan Garlyk gowagy Kö ý tendagyň iň tä sin ý erleriniň arasynda hem naý baş ysydyr. Gapgotan gowagy gipsden, kalsitdan, agatdan we argonitdan emele gelen stalaktitler we stalagmitler bilen bezelen zallaryň toplumyndan ybaratdyr. Olaryň ertekilerdä ki ý aly we ş ahyrana atlary bar: Aý azbabanyň we Akpamygyň otagy, Meduzanyň otagy. Meş hur Ertekiler zaly bolan Gü lş irin gowagy dü ný ä de iň gö zel gowaklaryň biridir. Garlygyň gowaklary dü rli gö rnü ş dä ki magdanlaryň biri-birine meň zemeý ä n, juda ü ý tgeş ik ş ekilleri bilen gaý talanmajak tebigy tä sinlik hö kmü nde bü tin dü ný ä de ykrar edildi.

Edebiyatlar:

1. Tü rkmenistanyň kanunç ylygynyň esaslary.

2. Galkynyş - N. Suwhanow.

3. Tü rkmenistanyň Konstitusiý asy. A. 2008.

4. Tü rkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň Tü rkmenistanyň Mejlisiniň IV ç agyrylş ynyň birinji masalahatynda eden ç ykyş y. Tü rkmenistan gazeti 2009-njy ý ylyň ý anwar aý ynyň 10-y.

⇐ Предыдущая 1 2 3 45