Жаң а білім
10 минут
|
Білу жә не тү сіну
Берілген мә тіндерді балалар оқ ып алады.
ЖАҢ А МАТЕРИАЛДЫ МЕҢ ГЕРТУ:

КЕЙБІР ФИЗИКАЛЫҚ ТЕРМИНДЕР ФИЗИКА ТУРАЛЫ АЙТУ Ү ШІН ОНЫ ЗЕРТТЕП БІЛУГЕ АРНАЙЫ СӨ ЗДЕР – Ғ ЫЛЫМИ ТЕРМИНДЕР ПАЙДАЛАНУҒ А ТУРА КЕЛЕДІ. МӘ СЕЛЕН, Ә Р ТҮ РЛІ ЗАТТАРДЫҢ: Ұ ШАҚ ТЫҢ, АДАМНЫҢ, ДОПТЫҢ ЖӘ НЕ Т. Б. Қ ОЗҒ АЛЫСЫ ТУРАЛЫ АЙТА ОТЫРЫП, ФИЗИК КӨ П ЖАҒ ДАЙДА ШЫНТУАЙТЫНДА НЕНІҢ Қ ОЗҒ АЛАТЫНДЫҒ ЫМЕН
(2 СУРЕТ) САНАСА БЕРМЕЙДІ, Ө ЙТКЕНІ БҰ Л Қ ОЗҒ АЛЫСТЫ ЗЕРТТЕП БІЛУДЕ АСА МӘ НДІ БОЛЫП САНАЛМАЙДЫ. СОНДА ОЛ ФИЗИКАЛЫҚ ДЕНЕ (НЕМЕСЕ Ә НШЕЙІНДЕНЕ) Қ ОЗҒ АЛАДЫ ДЕП АЙТАДЫ ДА, ДЕНЕ РЕТІНДЕ КЕЗ КЕЛГЕН ДЕНЕНІ Ұ Ғ ЫНАДЫ. МЫСАЛЫ, 2-СУРЕТТЕ БІРНЕШЕ ФИЗИКАЛЫҚ ДЕНЕЛЕР БЕЙНЕЛЕНГЕН: Қ АРЫНДАШ, СУ КРАНЫ, СУ ТАМШЫСЫ, АУА ТОЛТЫРЫЛҒ АН РЕЗІҢ КЕ ШАРИК. Ә ЛЕМ КЕҢ ІСТІГІНДЕ НЕ БАР СОНЫҢ БАРЛЫҒ ЫН МАТЕРИЯ ДЕП АТАЙДЫ. Ө СІМДІКТЕР, ЖАНУАРЛАР, ПЛАНЕТАЛАР, ЖҰ ЛДЫЗДАР, ФИЗИКАЛЫҚ ДЕНЕЛЕРДІ Қ Ұ РАЙТЫН Ә Р ТҮ РЛІ ЗАТТАР: АЛЮМИНИЙ, СУ, АУА ЖӘ НЕ Т. Б. (ЯҒ НИ ТАБИҒ АТТА АҚ ИҚ АТ БАР ЗАТТАР) МАТЕРИЯҒ А ЖАТАДЫ. " МАТЕРИЯ” ТЕРМИНІ БІЗДІ Қ ОРШАҒ АН ОРТАДА БІЗДІҢ САНАМЫЗҒ А ТӘ УЕЛСІЗ Ө МІР СҮ РЕТІН НАҚ ТЫ НЕ БАР, СОНЫҢ БАРЛЫҒ ЫН БІЛДІРЕДІ. БІРАҚ, МЫСАЛЫ, БІЗДІҢ ОЙЫМЫЗ БЕН ТҮ СІМІЗДІ МАТЕРИАЛДЫ ДЕП ЕСЕПТЕУГЕ БОЛМАЙДЫ, Ө ЙТКЕНІ ОЛАР ТЕК БІЗДІҢ САНАМЫЗДА Ғ АНА Ө МІР СҮ РЕДІ.
Сонымен, біз келесі терминдермен таныстық: физикалық дене, зат, материя. Келешекте алдымызда кө птеген жаң а терминдерді білу тұ р. Олармен таныса отырып, біз ғ ылым тілін игеретін боламыз.
Ломоносов Михаил Васильевич (1711–1765) Орыс ғ алымы, жаратылыстанушы, ақ ын, суретші, орыс білімін, ғ ылымын жә не экономикасын дамытуды жақ таушы. Архангельск губерниясының Холмогоры селосының маң ындағ ы Денисовқ а деревнясында шаруа жанұ ясында дү ниеге келген. " Оқ уғ а қ ызығ уды” ол анасынан ү йренген. Ол ү шін " Білімдік қ ақ пасы” — " Грамматика”, " Арифметика”, " ү лең ә ліппесі”, болды. Ломоносов 19 жасында білім алу ү шін Мєскеуге келіп, дворяндық лақ ап атпен Славян-грек-латын академиясына тү седі. Ломоносов ү здік оқ ушы ретінде білімін жалғ астыру ү шін Петербург ғ ылым академиясының жанындағ ы университетке жіберіледі. Одан кейін шетелге жіберіліп, онда ол химия, физика, металлургия салаларында білімін шың дайды. Ол 34 жасында орыстың алғ аш академиктері қ атарына қ осылды. Ломоносовтың ғ ылыми жұ мыстарының ауқ ымы кең. Ол физика, химия, астрономия, география жєне филология салаларында кө птеген іргелі ең бектер жасайды. Ломоносов зат қ ұ рылымының атом-молекулалық кө рінісін дамытқ ан, материяның жә не қ озғ алыстың сақ талу принциптерін тұ жырымдағ ан, сондай-ақ физикалық химия негізін қ алаушы ғ алым. Қ ұ былыстарды, олардың Ұ зара байланыстарын ескеріп, талдай білген Ломоносов астрономия саласында да бірқ атар маң ызды қ орытындылар жасап, ғ ылыми нєтижелер алады. Атмосферадағ ы электрлік қ ұ былыстарды зерттей келе, Ломоносов полярлық тү ннің жә не кометалардың қ ұ йрық тарының жарығ ының табиғ аты электрлік екендігін кө рсетеді. Ломоносов объектінің кескінін кө рсететін кө лбеу айналы шашыратушы телескоп-рефлектор жасады. Ол алғ аш болып Кү н бетін буырқ анғ ан отты мұ хит тө рінде сипаттады. Ломоносовтың астрономиядағ ы негізгі жетістігі ретінде 1761 ж. 26 мамырында жасалғ ан Шолпанның Кү н денесінен Ұ туін бақ ылап Шолпан атмосферасын ашуын айтуғ а болады. Ломоносов оптика саласында да бірқ атар ғ ылыми ең бектер жасады Ол жарық тың толқ ындық теориясын, сол сияқ ты рең дер теориясын жасады, бірқ атар оптикалық қ ұ ралдар қ ұ растырды, мысалы, телескоп-рефлектор. Осы қ ұ рал кө мегімен ол 1761 ж. Шолпанның Кү н дискісінен ө туін бақ ылап, осы планетада атмосфера бар екендігін анық тады. Ломоносов Россияда ғ ылымды, мєдениетті, білімді дамыту ү шін кө п қ ызмет атқ арды. Оның бастамасымен 1755 ж. Мєскеу университеті ашылды. Қ азір ол университет Ломоносов атына ие. Ломоносовтың " Ост-Индияғ а солтү стіктен Сібір мұ хиты арқ ылы бару” шығ армасының єсерімен 1764 ж. Сібірге экспедиция жасақ талды. Ломоносов Ұ мірінің соң ында Стокгольм жєне Болония ғ ылым академияларының қ ұ рметті мү шесі болып сайланды.
«Сақ ина салмақ ойыны»
Балалар біз бү гін сақ ина салмақ ойынын ойнаймыз. Бұ л ойынның бү гіінгі ерекшелігі кімнің қ олында сақ ина қ алса менің сұ рағ ыма жауап береді?
|
Оқ улық,
мә тіндер.
|
Ортасы
10 минут
|
Қ олдану
Практикалық жұ мысты орындау барысы:
Талдау
«Ыстық орындық » орындық ә дісі
( Бір оқ ушы алдың ғ ы жақ та, орындық тар оны айнала қ оршай орналастырылады.
Жаттығ удың сипаттамасы:
Бір оқ ушы алғ а шығ ып ө з пікірін айтып жә не тақ ырып бойынша сұ рақ тарғ а жауап береді. Сұ рақ ты анағ ұ рлым мазмұ нды қ ылу ү шін, оқ ушылар белгілі бір пікір бойынша бірлесіп алғ а шығ ып сө йлей алады.
- " Физика” атауы нені білдіреді жә не оны ғ ылыми негізделген ғ алымдарды атаң дар.
- Физиканың мақ саты неде?
- Физика заң дары қ алай ашылады?
- Физикалық теориялар қ алай жасалады?
- Физикалық терминдер мен ұ ғ ымдар дегеніміз не?
- Қ андай ұ ғ ымдарғ а тү сінік бере аласың дар?
- Физикалық денеге не жатады?
- Зат дегеніміз не?
- Неліктен физика техниканың негізі болып саналады?
| Оқ улық, қ абырғ ағ а ілінген ватмандар, тү рлі-тү сті маркерлер
«Ыстық орындық »орындық ә дісі, сұ рақ тар, орындық.
|