Бүйректің паренхиматозды зоналық мүше ретінде құрылысы. Нефронның құрылысы. 4 страница

Мишық тың афференттік талшық тры туралы тү сінік беру, олардың топографиясы. Мишық тың эфференитік талшық тары туралы тү сінік, олардың топографиясы. Мишық қ а ақ парат талшық тың 3 тү рі арқ ылы тү седі: Мишық тан шық қ ан ү ш жұ п аяқ шалары қ ұ рамындағ ы афферентті жә не эфферентті жолдары арқ ылы ми бағ анасымен байланысады. Мишық қ ыртысына афферентті нерв талшық тарынан мү к жә не шырмауық тә різді жолдар келеді. Мү к тә різді талшық тар оливо-мишық жә не кө пір-мишық жолдарымен қ ыртыстан ө тіп, мишық тың алмұ рт тә різді нейрондарының қ ызметін қ оздырады. Шырмауық тә різді талшық тар мишық қ ыртысына жұ лын-мишық, вестибуло-мишық жолдарымен келеді. Бұ лардың талшық тары дә нді қ абатты баса ө тіп, алмұ рт тә різді нейрондарда синапс тү зіп қ оздырады. Алмұ рт тә різді нейрондар дегенерациясынан ағ зада қ озғ алыс – қ имыл процессі ө згереді (тежеледі). Адренергиялық нерв талшық тары. Орталық мидың кө к дағ ынан (голубая пятна среднего мозга) мишық қ а барады. Мишық қ ыртысы – сыртқ ы молекулярлы, ортаң ғ ы – ганглионарлы, қ ұ рамында ірі алмұ рт пішінді нейрондары бар жә не ішкі дә нді қ абаттарғ а жіктеледі. Бұ л қ абаттардағ ы нейрондардың аксондары мишық қ ыртысынан шығ атын эфферентті жолдарды тү зеді. Сонымен, мишық қ ыртысындағ ы алмұ рт тә різді нейрондарғ а қ оздыру реакциясының нерв импульсін ә келетін шырмауық тә різді талшық тар мен дә нді нейрондардың параллель орналасқ ан талшық тары болып саналады. Ал нерв импульсін тежейтін қ ызметті атқ аратын молекулярлы қ абаттағ ы жұ лдыз жә не корзинка тә різді нейрондар мен дә нді қ абатындағ ы ү лкен жұ лдыз пішіндес нейрондар болып табылады. Қ озғ алтқ ыш реттеуге арналғ ан церебральды қ абық тың голиион қ абатының Purkinie клеткаларының нейрондарының рө лі қ андай? Олардың қ айтымды бұ зылулары ішімдік маскү ндігінде қ алай кө рінеді? Purkinie жасушалары ингибиторлық нейрондардың функциясы болып табылады. Олар қ озғ алтқ ыш жү йелерімен байланыстырылғ ан жанама ми жә не ядролардағ ы вестибулярлы ядролардың нейрондарының қ ызметін тоқ татадды. Нә тижесінде қ озғ алтқ ыштың ә рекеттері реттеледі, олар неғ ұ рлым тегіс жә не нақ тыболады. Алкоголь Пуркиньенің алмұ рт тә рзді жасушаларына кері ә сер етеді. Алкоголизммен қ артаюмен бірге Purkinie жасушаларының саны 40-50%-ғ а дейін тө мендейді, бұ л кө бінесе алкоголизм мен қ арттарда қ озғ алыстарды ү йлестіруде бұ зылуғ а алып келеді.

Мишық қ ыртысының қ ұ рылысы. Мишық –ағ зада тепе-тең дік сақ тау жә не қ озғ алыс-кимыл орталығ ы. Мишық қ ыртысы-сыртқ ы молекулярлы, ортаң ғ ы-ганглионарлы, қ ұ рамында ірі алмұ рт пішінді нейрондары бар жә не ішкі дә ндә қ абаттарғ а жіктеледі. Бұ л қ абаттардағ ы нейрондардың аксондары мишық қ ыртысынан шығ атын эфферентті жолдарды тү зеді. Ортаң ғ ы ганглионралы қ абаттағ ы нейрондар бір қ атар болып орналасады. Бұ лардың алмурт тә різді денесінен ү стің гі молекулярлы қ абатқ а 2-3 тармақ талғ ан дендриттері шығ ып, аталғ ан қ абатта мишық қ ыртысына перпиндикулярлы жолдар тү зеді. Ал аксондары болса тө менгі дә нді қ абаттан ө тіп, мишық тың ақ затында орналасқ ан ядроларында аяқ талады. Дә нді қ абатта бұ лардан коллатеральді тармақ тар тарап, қ ацйта ганглионарлы қ абатқ а барып, кө ршілес нейрондардың денесінде синапс тү зеді. Молекулярлы қ абаттың қ ұ рамында екі тү рлі; корзина тә різдес жә не жұ лдыз пішіндес нейрондары болады. Корзина тә різді нейрондары қ абаттың тө менгі бө лігінде орналасқ ан, молшері- мкм. Бұ лардан тарағ ан дендриттері алмурт тә різді нейрондарғ а параллель орналасып, коллатеральды тармактарғ а бө лініп, алмұ рт тә різді нейрондардың денесін коршайды. Сойтіп алмурт тә різді нейрондардың белсенділігін тежейді. Дә нді қ абат-нейрондарғ а ө те бай. Мұ ндағ ы нейрондардың 1–і тү ріне дә н тә різді диаметрі 5-8 мкм болып келген нейрондар, бұ лардың цитоплазмасында органеллалары аз, ядросы шар тә різді, денесіне 3-4 қ ысқ а дендриттер шығ ып, ө з қ абатында қ ұ стың аяғ ы тә різді тармактарын тузеді. Дендритті тармактардың мишыкка келетін афферентті мү к тә різді жолдармен байланысып мишық шумағ ын тү зеді. Ал аксондары молекулярлы қ абатқ а ө тіп, онда Т-тә різді болып, екі тармакка бө лінеді де мишық қ ыртысына параллель жолдар тү зеді. Ерекшелігі мү к тә різді талшыктардан қ озу реакциясын алмурт тә різді нейрондарғ а ө ткізіп, қ озу реакциясын тудырады.

Нерв тү йіндері немесе ганглийлер. Сезімтал нерв тү йіндері жұ лынның артқ ы тү біршегінің бойында жә не бастан шығ атын нерв талшық тарының қ ұ рамында кездеседі. Жұ лын тү йіні-сырты дә некер тінді капсуламен қ оршалғ ан. Капсуладан тү йіннен паренхимасына ө те нә зік қ абыршақ тү рінде перделер тарайды. Мұ ндай перделердің қ ұ рамында кө птеген қ ан, лимфа тамырлары болады. ГАНГЛИЙ. сырты дә некер тінді капсуламен қ оршалып одан кө птеген перделер тү йіннің паренхимасына ө теді. Тү йіннің негізі пішіні мен мө лшері ә ртү рлі мультиполярлы нейрондардан тұ рады. Дендриттері кү рделі ә рі кө птеген тармақ тарғ а жіктеледі, ал аксон белгілі бір мү шелердің қ ұ рамына ө тіп отырады. Тү йіндегі нейрондардың сыртқ ы глиальды жә не дә некер тінді қ абық тармен қ оршалғ ан. Тү йіннен шық қ ан нерв талшық тарының жуандағ ан терминальді ұ штары болады. Бұ ларды электронды мироскопиялық зерттеулерден ө ткізгенде қ ұ рамында холинергиялық синаптикалық кө піршіктер бар екені байқ алады. Симпатикалық ганглийлердің цитоплазмасында ә ртү рлі тү йіршіктері бар майда жасушалары болады. Бұ лардың ө сінділері қ ысқ а, электронды-микроскопиялық қ ұ рылысы бү йрек ү сті безінің боз затына ұ қ сас болып келеді.

Жұ лынның гистологиялық қ ұ рылысы.. Жұ лын екі симметрлі бө ліктен тұ ратын, қ ұ рамында қ ұ ралсыз-ақ жай кө збен кө рінетін ішкі кү ң гірт тү сті-сұ р заты(substantia grisea) жә не шеткі-ақ затынан (substantia alba) тұ рады. Жұ лынның кө лденең кесіндіснде сұ р зат *Н* ә ріпіне немесе кө белектің қ анатына ұ қ сас, шығ ың қ ы жерлері- сұ р затының мү йіздері деп аталады. Бұ лар алдың ғ ы немесе вентральді, артқ ы не достральтді жә не бү йір бө лігіндегісі латеральді мү йіздері болып бө лінеді. Жұ лынның нерв тү тігінен даму барысында нейрондар тү зіледі де бұ лар оншақ ты қ абаттарғ а жіктеледі. Адам мен сү тқ оректілердің жұ лынында бұ л қ абаттардың І-ден 5-ке дейнгісі артқ ы мү йізінде, 5І-5ІІ-қ абаттары аралық аймағ ында, 5ІІІ-І10-қ абаттары алдың ғ ы мү йізінде, ал10-қ абаты жұ лын каналының маң ында орын алады.

Ү лкен ми сың арлары қ ыртысының цитоархитектоникасы. Ү лкен ми қ ыртысындағ ы мультиполярлы нейрондардың тү рлері сан алуан. Бұ лар пирамидалы, жұ лдыз тә різді, жіпше пішіндес, ө рмекші тә різдес жә не горизантальды болып жіктеледі. Перамида тә різдес нейрондар ү лкен ми қ ыртысының ең негізгі жә не ең кө п кездесетін арнайы қ ызмет атқ аратын нейрондар тобы. Мө лшері ә ртү рлі, 10-40мкм шамасында, денесі ү шбұ рышты, жоғ арғ ы ұ шы ми қ ыртысының ү стің гі бетіне бағ ытталғ ан. Бұ л нейрондардың бү йір бө лігі мен жоғ арғ ы ұ шынан дендриттер шығ ып, мидың сұ р затының ә ртү рлі қ абаттарында аяқ талып жатады. Ал нейрон денесінің негізгі(табаны) бө лігінен нейрит(аксон) шығ ып, қ ыртыстың ә рбір қ абаттарында аяқ талып, ал кейбіреулері мидың ақ затына да ө тіп отырады. Ми қ ыртысының қ озғ алтқ ыш аймағ ында 6 тү рлі қ абаты болады: 1молекулярлы. 2сыртқ ы дә нді. 3пирамидальды. 4ішкі дә нді. 5ганглионарлы. 6полиморфты нейрондар қ абаты. Эмбриональды даму кезең інде 5, 6 қ абаттары, содан кейін 2, 3, 4 қ абаттары дамиды. Молекулярлы қ абаттың қ ұ рамында жіпше тә різдес аздағ ан ғ ана майда ассоцнативті нейрондар болады. Бұ лардан тарағ ан аксиондар мидың бетіне параллель орналасқ ан тангенциальды нерв талшық тарын тү зеді. Сыртқ ы дә нді қ абаты майда диаметрі 10мкм пішіні дө ң гелек жұ лдыз пішіндес, перамида тә різдес болып келген нейрондар бар. Ү лкен ми қ ыртысының ең қ алың қ абаты пирамидалы нейрондар қ абаты. Нейрондардың мө лшері 10-40мкм. Ішкі дә нді қ абат қ ұ рамында ө те майда дә н тә різді жұ лдыз пішіндес нейрондары бар кө птеген горизонтальды талшық тар тү зетін қ абат

Бү йректің паренхиматозды зоналық мү ше ретінде қ ұ рылысы. Нефронның қ ұ рылысы.

Бү йрек пішіні бұ ршақ тә різді жұ п паренхиматозды мү ше. Паренхимиясы макроскопиялық тұ рғ ыдан қ ыртысты -жә не милы заттардан тұ рады. Қ ыртысты заты капсула астында орналасқ ан қ оныр-қ ызыл тү сті, қ алың дығ ы 7-10 мм бү йректің тү йіршікті аймағ ы. Терең ректе 8-18 бү йрек пирамидасынан тұ ратын, тү сі ашық тау милы заты жатады. Перамидаардың кең табандары- қ ыртысты затқ а, ал ұ штары немесе бү йрек бү ртіктері –бү йректің кіші тостағ аншаларына ашылады. Қ ыртысты зат пен милы заттың шекарасы тегіс емес, себебі қ ыртысты заты милы затқ а Бертини бағ аналары тү ріне еніп, перамидаларды бір бірінен бө ліп тұ рады. Ө з кезегінде милы зат жұ қ а конус тә різді сә улелер тү рінде қ ыртысты затқ а еніп, Феррейн милы зат сә улелерін қ алыптастырады. Нефрон- бү йректердің қ ұ рылымдық -функциялық бірлігі. Ә рбір бү йрек 1-2млн нефроннан қ ұ рылғ ан. Нефрон-ә ртү рлі 4 бө лімнен, 1) шумақ ша капсуласынан, 2)проксимальдық бө лімнен, 3) жің ішке сигментінент жә не 4) дистальдік бө лімнен тұ рады. Бітік басталатын шумақ ша капсуласы капиллярлы шумақ шаны қ оршап жә не сонымен бірлесіп бү йрек деншігін қ ұ райды. Нефронның проксимальдық бө лімі капсуласының жалғ асы-иреленген жә не тік проксимальдық ө зекшелерден тұ рады. Жің ішке сегмент-тік проксимальдық ө зекшенің қ атты тарылғ ан жалғ асы. Нефронның дистальдық бө лімі жің ішке сегменттің жалғ асы- тік дистальдық ө зекшені жә не иреленген дистальдық ө зекшені қ амтиды. Проксимальдық жә не дистальдық тік ө зекшелер жің ішке сигментпен бірігіп нефронғ а тә н қ ұ рылым-Генле ілмеген қ ұ рады.

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 8 Следующая ⇒