1. Г.Ибраһимовның башлангыч чор иҗатында новаторлык.

Тө п ө леш

1. Г. Ибраһ имовның башлангыч чор иҗ атында новаторлык.

(“Яз башы”, “Диң гездә ”, “Уты сү нгә н җ ә һ ә ннә м”, “Сө ю-сә гадә ” хикә ялә ре, “Яшь йө рә клә р” романы. )

Г. Ибраһ имов ә дә бият мә йданына XX йө з башында милли ә дә биятның интенсив ү сү процессы, анда тө рле жанрларның чарлану һ ә м баю, критик реализмның формалашу процессы барган чорда килеп керә.

Язучының бу чор иҗ атында ә дә би сурә тлә ү чараларының бай булуы, психологик тирә нлек, композиция һ ә м сюжет тө зү осталыгы белә н аерылып торалар. Бу чорда язучының романтизм композициясе “Яз башы”, “Диң гездә ”, “Уты сү нгә н җ ә һ ә ннә м”, “Сө ю-сә гадә ” хикә ялә рендә, “Яшь йө рә клә р” романында сә нгать алымы булу ягыннан гына тү гел, социаль эчтә леге белә н дә прогрессив кү ренеш була. Ул романтизм хакимлек итү че стройдан ризасызлыкны, азатлыкка һ ә м матурлыкка омтылышны чагылдыра. Бу – халыкның уянган милли аң ының, аның социаль һ ә м милли изү гә каршы протестының ә дә бияттагы ү зенчә лекле чагылышы була. Язучы гадә ттә н тыш кө чле характерлы образлар тудыра, аларны татар дө ньясында хакимлек иткә н патриархаль тә ртиплә ргә каршы куя. Г. Ибраһ имовның геройлары җ ә мгыятьтә ге тә ртиплә рне кире кагалар, чынбарлыкның тар кысаларыннан ычкыныргы, киң дө ньяга чыгарга омтылалар.

Романтик геройның рухи дө ньясын сурә тлә ве белә н Г. Ибраһ имов кеше язмышының җ анлы хә рә кә тен, хислә р кө рә шен кү рсә тә. Татар прозасын лирик психологизм, бай ә дә би буяулар, гадә ттә н тыш кө чле характерлар, ситуациялә р белә н баета.

1913 елда басылып чыккан “Яшь йө рә клә р” ә сә рендә конфликт - иске карашлы консерватив аталар белә н яң ача яшә ргә, рухи азатлыкка омтылган балалар арасындагы кө рә ш. Бу кө рә ш Җ ә лә ш мулла һ ә м аның уллары Зыя һ ә м Сабир образларында, аларның тормыш принциплары бә релешендә гә ү дә лә нә. 4

Зыя хыял һ ә м омтылышлары белә н патриархаль тә ртиплә ргә каршы чыга, шә хес иреген яклый, Мә рьямне ярата, Мә рьямгә ө йлә нергә тели, лә кин аның бу хыяллары тормышка алмый, чө нки Зыя ә ле ү з идеаллары ө чен кө рә шерлек шә хес булып җ итлекмә гә н. Ул – идеалист һ ә м хыялый. Зыя белә н Мә рьямнең трагедиясе ү злә ренең идеаллары ө чен кө рә шкә сә лә тсез булуларында, матурлык турындагы хыял дө ньясыннан практик эшкә кү чә алмауларында, халыктан аерылган булуларында. Бу ү сеш берьяклылыктан ә дә би тулылыкка, романтик чараларбелә н реалистик чараларның органик бердә млегенә килү дә н гыйбарә т.

" Безнең кө ннә р" романы XX йө з башы татар тормышының энциклопедиясе дип ә йтеп була. Бу роман татар совет ә дә биятының җ итлеккә нлеген кү рсә тә, аң а яң а, социалистик чынбарлыкны ү злә штерү дә дә, ү ткә н тормышны сурә тлә ү дә дә, килә чә к ү сеш юлын яктыртуда да маяк була. Ул шулай ук татар прозасының ү сешенә зур йогынты ясый. Бу ә сә р милли ә дә биятта роман жанрының тарихи-революцион тө ренә ныклы нигез сала. Аннан соң гы елларда иҗ ат ителгә н ә сә рлә рне, мә сә лә н, К Нә җ минең “Язгы җ иллә р” романын, И. Газиның “Онытылмас еллар” повестен һ ә м башка ә сә рлә рне Г. Ибраһ имов иҗ ат тә җ рибә сеннә н башка кү з алдына китерү е мө мкин тү гел.

Кү ргә небезчә, Г. Ибраһ имов беренчелә рдә н булып аталар һ ә м балалар проблемасын кү тә рү ен, татар прозасын лирик психологизм, бай ә дә би буяулар, гадә ттә н тыш кө чле характерлар, ситуациялә р белә н баетуын, романтик чараларбелә н реалистик чараларның органик бердә млегенә килү ен кү зә ттек.

⇐ Предыдущая 1 234 5 6 7 8 Следующая ⇒