5) ТӘРБИЕ ЕЛ БОЛАМ ДЕСЕҢ БЕСІГІҢДІ ТҮЗЕ М.ӘУЕЗОВ

5) ТӘ РБИЕ ЕЛ БОЛАМ ДЕСЕҢ БЕСІГІҢ ДІ ТҮ ЗЕ М. Ә УЕЗОВ

Ə бу Насыр Ə л-Фараби тə рбие туралы бы-лай деген:

«Адамғ а ең бірінші білім емес, рухани тə рбие берілуі керек, тə рбиесіз берілгенбілім адамзаттың қ ас жауы, ол келешектеоның барлық ө міріне апат ə келеді».

Қ азақ халқ ының ұ лттық бейнесінің кө рінісі нақ ты мысалдар арқ ылы ұ лт жа-нашыры М. Шаханов поэзиясында былай деп берілген:

6) РУХ

Алғ аш рет сен қ озғ алдың ұ лт намысы

дегенде,

Халқ ымыздың ұ лы рухын алып ұ штың кө п

елге

«Біз, қ азақ тың ақ ыны, біргеміз»

Дарын едің алдына жан салмағ ан,

Ұ лт сезімін арқ алаудан талмағ ан.

Отырардың ең кеймеген рухын

Ə р қ азақ қ а ə н арқ ылы жалғ ағ ан.

Кеш болса да жадырап ақ, еркелеп ақ елің е

Ұ лтымыздың ұ лы ө зені, Қ алдаяқ ов ө зені

«Қ алдаяқ ов ө зені»

Міне содан, ұ лтымызды рухсыздан кү зетіп,

Сенің жырың шекарада ə лі кү нге сапта

тұ р.

Ұ лт рухы қ ай кезде де қ анаттығ а астана,

Айбергенов шың ын кө рсең, атың нан тү с,

жас бала!

«Айбергенов шың ы»

Ұ лтымыздың қ ара кү ші, дара кү ші, армы-

сың,

Біз аспағ ан биіктерден сенің даң қ ың

қ арғ ысын.

Сол бір салтың тірі тұ рса, тұ рар ə р кез

ұ лт аман,

Елімнің бас бұ лшық еті, қ ұ лагер тө с, піл

табан... «Қ азақ тың бас бұ лшық еті» (Қ ажымұ қ ан қ абірі басындағ ы ой)

М. Шаханов поэзиясының ұ лттық бейнесін ақ ын қ аламынан туындағ ан кез

келген ө лең інен кездестіруге болады. Автор қ ай тақ ырыпқ а қ алам тербесе деө лең бойынан ұ лттық болмыс, ұ лттық мінез кө рінеді. Ақ ын ү лкен «ұ лт» ұ ғ ымыарқ ылы дү ниенің заң дылығ ын тү сіндіргісікеледі.

. «Тамырсыздану қ аупінің тұ жырымдамасы»

М. Шаханов «Ө з ана тілің де сө йле-меу мен ойламаудың залалы жə не космо-политтік ағ ым» атты рухани – проблема-лық трактатында дү ниенің тілдік бейнесіə р тілде ə рқ алай екендігін нақ тылай тү седі. Бұ л дегенің із, ұ лт ө з мінезін қ алай кө рсетіп, қ оршағ ан ортағ а қ алай таныта алса, ə лемдік таным сол дең гейде қ абылдайды. Ұ лт рухы жоғ ары тұ рып, сезімі кү шейіп, қ ара кү ші артып, намысы алауласа – ха-лық ү шін ең қ ұ діретті бақ ыт жоқ.

«Ұ лт сө зі ұ лтанды ә улет, ұ лтанды жұ рт, ұ лтанды ел деген танымның атау тұ лғ асына айналғ ан тү рі. Ұ лтанды деген сө з - табанды, орнық ты, іргелі, кемелді деген мағ ыналарда. Ұ лт - қ азақ болмысында, тектес рулардың біртұ тас халық қ а айналғ ан жоғ арғ ы бірлігі. Жұ ртымыздың ұ ғ ымында ертеден бар ел сө зінің баламасы тұ рғ ысында қ азақ халқ ы қ ұ рылымының жаң а сатығ а кө терілген шағ ында қ алыптасқ ан сө з» деп Сабыржан Шү кірұ лы «ұ лт» сө зіне кең інен анық тама берсе [8. 43б], Австрия ғ ылым академиясының оқ ымыстысы И. Файхингер ұ лттық мемлекетті тек сол елдің ежелгі тұ рғ ындары ғ ана емес, осы елді мекендейтін басқ а этнос ө кілдері де қ ұ райды деп атап кө рсетті

Ұ лт – тарихтың жемісі. Оның пайда болуы, қ алыптасуы тарихи қ ажеттіліктен туғ ан, экономикалық тұ тастық, территория ортақ тығ ы, тіл, мә дениет бірлігі, психология ұ қ састығ ы ұ лттың қ алыптасуының алғ ышартын қ ұ райды. Бұ л алғ ышарттар толып, пісіп жетілгенде ұ лттық қ ауымдасу дү ниеге келеді.

Ə ДЕБИЕТ

1. Қ айдар Ə. Қ азақ тілінің ө зекті мə селе-

лері. Алматы, 1998. 2. Ожегов С. И. Словарь русского языка.

М., 1988.

3. Шаханов М. Эверестке шығ у ө лең дер, поэмалар жинағ ы. Алматы, 2004

⇐ Предыдущая 1 2 3 45