3 Интенсивті және экстенсивті шамалар

Интенсивті шама деп шама мә ні оның кө леміне байланысты емес физикалық шаманы айтады (мысалы, температура, қ ысым). Тығ ыздық интенсивті шама болып табылады. Термодинамикалық тепе-тең діктегі жү йені бірнеше кіші жү йелерге бө ліп тастасақ , онда оның ә рбір кіші жү йесінің тығ ыздығ ы толық жү йенің тығ ыздығ ындай болады.

Экстенсивті шама деп термодинамикалық жү йе кү йінің функциясының оның массасына тә уелділігін айтады. Экстенсивными шамалар: ішкі энергия, энтальпия, энтропия жү йесі, оның массасы жә не кө лемі болып табылады. Термодинамикада қ арастырылатын барлық экстенсивті шамалар жү йе ө лшеміне сызық ты байланысты.

Ішкі энергия энтропия жə не т. б жү йенің тұ тастығ ын сипаттайды мə ндері термодинамикалық жү йенің массасына немесе кө леміне пропорционал яғ ни экстенсивтік шамалар мə ні жү йенің ə р бө лігіндегі мə ндерінің қ осындысына тең демек аддитивтік қ асиетке ие Интенсивтік параметрлер қ ысым температура концентрация жə не т. б жү йенің массасына тə уелсіз тепе-тең дік кү йдегі жү йенің біртекті бө ліктерінде мə ндері бірдей демек аддитивтік қ асиетке ие емес

Аддитивтілік - бү тін объектіні сипаттайтын шаманың мә ні осы объектіні кез (келген ә діспен бө лшектеген кездегі жеке бө ліктерді сипаттайтын шамалар мә ндерінің қ осындысына тең болатын қ асиетті білдіретін ұ ғ ым. Мысалы, бү тін дененің кө лемі оны қ ұ райтын жеке бө ліктер кө лемдерінің қ осындысына тең болса, ондай шама аддитивтілік кө лем болады. Сондай-ақ мұ ндай шамаларғ а сызық тың ұ зындығ ы, беттің ауданы, физиологиялық дененің массасы т. б. жатады.

Кластер - белгілі ө з сипаттары бар, дербес бірлік деп саналатын, бірнеше біртектес даналарды бір топқ а бірлетіруі. Кластер - жеке компаниялардың ерікті бірлестігі; басқ арудың желілік ү лгісінен негізделген жә не ғ аламдық экономика жағ дайына ың ғ айлана алатын инновациялық -бағ ытталғ ан ө ндірістік-коммерциялық қ ұ рылым. Кластерлерді қ ұ ру жә не дамыту теориясы мен тә жірибесі жаһ андануғ а жауап ретінде пайда болды.

3. 1-кесте

Интенсивті жә не экстенсивті шамалар кластері

№	Интенсивті шама кластері	Интенсивті шамалардың экстенсивті шамалар кластеріне ө тетін шамалар кластері	Экстенсивті шамалар кластері
	Жылдамдық, v	Масса, m	Импульс, K = mv
	Температура, T	Больцман тұ рақ тысы, k	Энергия, E
	Мольдік ішкі энергия, U	Моль саны, ν	Жү йенің ішкі энергиясы, U =U ν
	Мольдік энтропия, S	Аудан, S	Жү йенің энтропиясы, S =S ν
	Мольдік кө лем, V		Жү йенің кө лемі, V =V ν
	Қ ысым, p		Кү ш, F = pS

⇐ Предыдущая 1 2 34