Кенесары бастаған көтеріліс.

Ресей империясының зорлық –зомбылығ ы кү ннен- кү нге кү шейе бастады.

Патша ә кімшілігі қ азақ тың шұ райлы жерлерін тартып алып, ә скери бекіністер салып, кө шіп-қ онғ ан қ азақ қ ауымын жер-суынан айыра бастады. Осындай ашу-кек, кеуде толы ыза оларды 1837-1847 жылдардағ ы халық тық қ озғ алысқ а қ осылуғ а итермеледі. Ресей империясының қ азақ даласындағ ы хандық билікті жоюы, шекаралық аймақ тарда жаң а бекіністерді салып, қ азақ жерлерін кү штеп тартып алуды одан ә рі жалғ астыруы, қ азақ қ оғ амында ә леуметтік қ атынастардың шиеленісуі Кенесары Қ асымұ лы бастағ ан ұ лт-азаттық кө терілістің шығ уына себеп болды. Қ азақ тардың ХҮ ІІІ-ХІХ ғ асырларда болғ ан басқ а барлық кө терілістермен салыстырғ анда Кенесары Қ асымұ лы бастағ ан ұ лт-азаттық кү рестің ерекшелігі, оғ ан ү ш жү здің бұ қ ара халқ ы тү гелге дерлік катысты. Бұ л кү рестің кең қ анат жайып, бү кілхалық тық сипат алуы, Кенесары кү ресінің ө зіне тә н саяси ерекшелігі деу керек. Кенесары бастағ ан азаттық кү рестің мақ саты Абылай хан тұ сындағ ы қ азақ хандығ ының территориялық тұ тастығ ын қ алпына келтіру, Ресейдің қ ұ рамына кірмеген қ азақ жерлерінің тә уелсіздігін сақ тап қ алу болды. Кенесары Ресей отаршылдығ ына қ арсы азаттық соғ ысты бастамас бұ рын бірнеше дипломатиялық қ адамдар жасады.

1827 жылдан бастап Абылайдың ұ рпақ тары қ азақ хандығ ын патшалық Ресей езгісінен босату жолындағ ы кү ресте белсенділік танытты. Кенесарының ә кесі Қ асым мен ү лкен ағ асы Саржан бастағ ан жасақ тар орыс ауылдары мен керуендеріне шабуыл жасап тұ рды, қ азақ ауылдарын отарлық бұ ғ аудан босатты.

Міне солардың жолын жалғ астырушы Кенесары Қ асымұ лы да мемлекет тә уелсіздігінің ө те маң ызды іс екенін халық санасына қ ұ юда қ ыруар ең бектер атқ арды. Мемлекет мү ддесін қ орғ ау жолында жауды жең іп, тә уелсіздікке қ ол жеткізу ү шін халық ты біліктілікпен басқ ару кө п септігін тигізетінін ол жете тү сінді. Кенесары Қ асымұ лы ө з айналасына ең адал кең есшілер мен батырларды, халық арасынан отарлық езгіге қ арсы ең беделді, белсенді азаматтарды топтастыра білді. 1838 ж. Ақ мола, Ақ тау қ амалдарына шабуыл жасаудан басталды. Кө терілісшілер қ амалдарды ө ртеп жіберді. Кенесары соғ ыс ауқ ымын Торғ ай арқ ылы Кіші жү з жеріне қ арай кең ейтті. 1841 ж. қ ыркү йекте Кенесары ү ш жү здің ө кілдері жиынында қ азақ халқ ының ханы болып сайланды. Осы жылы Кенесарының ә скері Қ оқ ан хандығ ының иелігіндегі Созақ, Жаң ақ орғ ан, Ақ мешітқ амалдарын алды.

⇐ Предыдущая 123 4 5 Следующая ⇒