4 – жаттығу. Мына сөйлемдердің ішінен диалект сөздерді табыңыздар, әдеби баламасын жазыңыздар.

4 – жаттығ у. Мына сө йлемдердің ішінен диалект сө здерді табың ыздар, ә деби баламасын жазың ыздар.

Бастары қ ауқ иғ ан кү нбағ арлардың алтын шаштары тү сіп қ алыпты да жиі-жиі пістелері біздиіп, ойлы адамның маң дайындай дө ң ес тартқ ан (Ғ. Сланов. «Барлаушылар» 210 б. ). Арланды ақ ыры сойылғ а жығ ып, атқ а ө ң гергендегі жігіттердің қ ау-қ ауы бұ ның қ ұ лағ ын қ ытық тайды (Ә. Кекілбаев, Аш бө рі. 29-б. ). Инженер біресе алдымыздағ ы қ айқ аң ның арғ ы басындағ ы ө ркеш тасты, біресе сол жағ ымыздағ ы қ абақ ты, біресе ойда ирең деген ө зенді нұ сқ ап тұ р (Қ. Сланов, ө зен ағ ысы – ө мір ағ ысы. 5-т. 307б. ). Бұ ршақ пай қ олында ұ стап келген ашқ ышын таба алмай, ү стел ү стіндегі заттардың астан-кестең ін шығ арды (Қ. Сланов, Замандастар. 142-б. ). Тақ ша тақ та басқ андай етіп сә бет ен шың нан, жиырма мың нан салғ ыртты басқ анда, арқ асына шыбыртқ ы тиген қ ызып ө гізше қ айқ аң дады деп еді пә лем. (Х. Есенжанов, Ақ жайық. Шың далу. 2-т. 98-б. ). Жарқ абақ ты шынтақ тап, ә лдеқ ашан жауды қ арауылдың ұ шына алып жатқ ан атқ ыштар мылтық шаппасын тартып-тартып қ атар шық қ ан он шақ ты гү рсіл жерді солқ еткізді (Х. Есенжанов, Ақ жайық. Шың далу. 338-б. ). Кө к бұ йра толқ ын ұ рғ ан кө к жайқ ын кү здік сауранкө ктің жалына ұ мтылып, найқ ала сә лемдеседі (Қ. Сланов, Шалқ ар. 4-т. 240-б. ). Қ ыз жамылғ ышын иығ ына жең іл іле салып ү йіне қ айтпақ ниет білдірді (Қ. Сланов, Замандастар. 217-б. ).

5 – жаттығ у. Диалект сө здерді теріп жазың ыздар, мағ ынасын тү сіндірің іздер.

Еміс-еміс білетіні – қ ызыл балық тар. Тең іздегі балық шылар: «Шіркін, қ ызыл балық тың етіндей ет бар ма? Ондай балық бар деймісің! » десіп, ауыздарының суы қ ұ ритын (Ғ. Сланов. «Дө ң асқ ан», 39-б. ). Қ ос жолым ү йді жасырғ ан Қ амшысайдың арқ а жақ қ ұ лай берісі: ― Қ апия мен Тақ аттың ‖ жайлауы – ― Қ ұ р тоғ ай‖ деп аталады (Қ. Сланов, «Дө ң асқ ан», 42-б. ). Е, бұ да бір ағ айын. Ныспысы – Ә урен. Осы елдің ат ү стіндегі азаматтарының бірі. Қ алада қ ызмет атқ арады. Еліне демалысқ а келіп жатыр екен, мағ ан кө рісе келіпті, - деді (Ә. Кекілбаев, «Аш бө рі», 23б. ). Шыны аяқ тың тү біне жұ қ қ ан қ ан кү рең шайды ішіп жатып: ― Шындарың ды айтың даршы, балалар, басқ а ү йден осындай шай іштің дер ме? ‖ - деді (Ә. Кекілбаев, «Қ ұ с қ анаты», 11-б. ). Терең дігі 16 сантиметр қ ам тастамай жыртып, дұ рыс малаласақ керек (Ш. Мұ ртаза, «Қ ара маржан»). Мені не қ ылса да кө не берер, иіс алмас, ең бастысы – ауылда миллионер ә кесі бар, шіріген бай санаса керек (М. Мағ., «Кө к кептер». ). Бір кү ні кебеш шанамен шығ ып кеттім, кү ннің суық тығ ы 41 градусқ а барады (К. Ә зірб., «Шығ армалары»). Есей жымды шатқ алғ а қ амап, қ уып тық қ ан ызалы жолбарыстай қ ып-қ ызыл кө здерінен от тө гіп, арпалысып жү р еді (Ә. Нұ рп,, «Қ ан мен тер»).

15. Тақ ырып. Жергілікті тіл ерекшеліктерін жинау, зерттеу жолдары

Практикалық сабақ жоспары (1 сағ )

Жергілікті тіл ерекшеліктерін жинау, зерттеу жолдары

Ә дебиеттер: 1-10

Бақ ылау.

⇐ Предыдущая 14 15 16 17 18 19 20 21 2223