4 – жаттығу. Өлең жолдарын оқып, морфологиялық ерекшелікке түскен сөздерді табыңыздар.

3 – жаттығ у. Мына диалект сө здерді оқ ып шығ ып, морфологиялық ерекшеліктерін тү сіндірің іздер. Осы сө здерді қ олдана отырып, «Арқ аның серісі - Ақ ан» атты шағ ын мә тін қ ұ растырың ыздар.

Азан – таң ертең гі уақ ыт

Айтулы – атақ ты, қ адірлі, ардақ ты

Шаптылап – шауып

Отырғ амын, білдірісті – отырғ ан, білдірді

Таң ғ алысты – таң ғ аларлық тай

Туылғ андай – туғ андай

Атсайшы – атшы

Ә ліге дейін – ә лі кү нге дейін

Бә кү н-шү кін – маң ызды емес

4 – жаттығ у. Ө лең жолдарын оқ ып, морфологиялық ерекшелікке тү скен сө здерді табың ыздар.

О, махаббат, сен отсың жалындағ ан,

Алаулап, мыжғ ырылып жанып барам.

Сен қ ыссың қ аталданып қ абақ шытқ ан,

Қ аһ арың нан қ орқ ып мен батылданғ ам.

О, махаббат, сен сусың сылдырлағ ан,

Жү рекке терең бойлап сырың ды ұ ғ ам.

Г. Кө лбаева «Махаббат»

5 – жаттығ у. «Менің Қ азақ станым» атты шағ ын шығ арма жазың ыздар. Шығ армада міндетті тү рде мына диалект сө здерді қ олданың ыздар:

дамылдағ ан, машайық, абажадай, бұ йақ та тү зең, ақ балық, жақ са, жұ тпа, жам, ақ басшө п, жү дә кө рім, ә йдік, тақ ыл, дембе-дем, жұ мыс жасау, елкі, сірә, тымсалы, жайбар, аманғ ы, дағ арадай, орпағ ына, еміл, алапатты, ірә басқ а.

6 – жаттығ у. Морфологиялық ерекшеліктеріне қ арай талдап, берілген диалектілерге сө йлем қ ұ растырың ыздар.

Туылғ ан – туғ ан

Кү ніге – кү нде

Аттамағ ын – аттамашы

бере тұ ғ ынмын – беретінмін

Емен – емеспін

Жесей, ішсей, іштің ке, ғ ылмайды- жесең ші, ішсең ші, ештең е, қ ылмайды

Жарадар – жаралы

Кү згі салым – кү зге таман

Жү ріліп – жү ргізіліп

Жү ргем – жү ргенмін

7 – жаттығ у. Берілген диалектілердің қ ай аймақ қ а жататындығ ын диалектологиялық сө здікті пайдалана отырып анық таң ыздар.

Ү лгі: Жайбарсып (мық тысыну) - Шығ ыс Қ азақ стан.

Жамбар тарту (жақ ын тарту, туыс кө ру) –

Кә р ету (ашу шақ ыру) –

Жампылдап (жалтақ тап қ арау) –

Адақ тап (орындау) –

Ада қ ылу (аяқ та, бітіру) –

Ә бессіну (қ ымсыну, ұ ялу) –

Башалау (анық тау, тә птіштеу) –

Айырбастау (ұ сақ тау, майдалау) –

Дағ етпеу (тү кте етпеу, ештеме де қ ылмау, залал шекпеу) –

⇐ Предыдущая 9 10 11 12 131415 16 17 18 Следующая ⇒