4. Үлкен ми сыңарларының қыртысының

4. Ү лкен ми сың арларының қ ыртысының

қ ұ рылысы мен қ ызметі

Ү лкен ми сың арлары – адамдарда жақ сы дамығ ан, ол сол жә не оң жақ ты бө лімге сү йелді дене атты бө лшектен бө лінеді. Олар бір-бірімен жү йке талшық тары арқ ылы байланысқ ан. Ү лкен ми сың арларының сыртын сұ р зат қ аптағ ан. Оларды қ ыртыс деп атайды. Қ ыртыстың астында ақ зат орналасқ ан, онда қ ыртыс асты орталық тары бар. Ми қ ыртысында жү йке жасушалары 6 қ абат болып орналасқ ан жә не оның жұ мысын талдап жү йке импульстеріне жө н береді, тиісті аймақ тарғ а жолдайды. Қ ыртыста 14-18 млрд жү йек жасушалары болады. Ү лкен ми сың арларының сайлар мен қ атпарлары оны аймақ тарғ а бө леді:

- маң дай аймағ ы;

- екі тө бе аймағ ы;

- екі самай;

- шү йде аймағ ы.

Ә рбір аймақ та ағ заның белгілі бір қ ызметін реттейтін жү йке орталық тары бар. Ағ задағ ы қ ыртыстың тү гел аймағ ын алсақ 1700-2600 см². Мидың қ алыпты тіршілік ету ү шін ү здіксіз қ анмен қ амтамасыз етілуі керек. Қ анның қ ұ рамындағ ы оттегі мен глюкозаны қ ажет етеді.

Адамның ү лкен ми сың арлар қ ыртысы ең жоғ арғ ы бө лімі болып саналады. Ол ағ зада ө тіп жатқ ан барлық процестерді реттейді жә не бақ ылайды. Адамның психикалық іс-ә рекетін реттейді, ағ заның сыртқ ы ортамен байланысын жү зеге асырады.

Ү лкен ми сың арлары қ ыртысының аймақ тары:

- Маң дай аймағ ы орталық сайдың алдың ғ ы жағ ында орналасқ ан. Ол арқ ылы қ озғ алыс мү шелерінің рефлекторлық доғ асы ө теді. Бұ л аймақ тан зақ ымдануы сал тартуғ а (паралич) ә келіп соғ ады.

- Шү йде аймағ ы – кө ру рецепторларына талдау жасау учаскесі. Ол ү лкен ми сың арлары қ ыртысының шү йде бө лігінде орналасады. Ол бө лімнің зақ ымдануы кө ру қ абілетінің жойылуына ә келіп соқ тырады.

- Самай аймағ ы – ми сың арларының самай бө лігінде орналасқ ан, есту рецепторларына талдау жасау учаскесі. Ү лкен ми сың арларының ішкі бетінде иіс сезу аймақ тары орналасқ ан.

- Тө бе аймағ ы – орталық сайдың артқ ы жағ ында тері бұ лшық сезімдері аймағ ы орналасқ ан, ү лкен ми сың арларында зақ ымдану пайда болса, сө йлеудің бұ зылуы байқ алады. Себебі, одан сө йлеуге қ атысты рефлекс жолдары ө теді.

Ү лкен ми сың арларының қ ызметі біртұ тас болады.

⇐ Предыдущая 1 2 345 Следующая ⇒