Күшейткіш үстеумен тіркесіп тұрған сөз:тым қараңғы.тіпті ұзақ

Есімдер заттың сынын да, істің сынын да кө рсетеді, мә селен, жақ сы: жақ сы кісі деп те, жақ сы еткен деп те айтылады шабан ат деп де, шабан жү реді деп те айтамыз. Бұ лар ү стеу сө здердің орнына жү ргендіктен, сын есім болмай, ү стеу болады.

Есімдік дегеніміз есімдердің яғ ни зат есімнің сын есімнің орнына жү ретін сө здер. Есімдік қ азақ тілінде бес тарау болады.

Есімдік сө здер қ атары. Бә рі, сол, анау, қ анша, ешнә рсе, бірдең е, ә рқ ашан

Есімше- есім сө здің де, етістіктің де қ ызметін атқ аратын етістіктін ерекше тү рі. Есімше септеліп, тә уелденіп, кө птеліп есім сө здің қ ызметін атқ арады жә не жіктеліп етістіктін қ ызметін атқ арады.

Есімшелер категориясы- кө птік, септік, тә уелдік, жіктік жалғ аулар да тү рленіп сө йлемде барлық мү ше бола алатын морфологиялық жә не синтаксистік сипаттары ба, амал-ә рекеттің атауы болу, семантикасы мен шақ тық ұ ғ ымды білдіру қ абілеттері де бар телі формалар.

Етістіктер морфологиялық қ ұ рамы жағ ынан жалаң жә не кү рделі болып екіге бө лінеді. Жалаң етістіктерге тү бір етістіктер жә не жұ рнақ арқ ылы жасалғ ан туынды етістіктер жатады. Жалаң етістіктер тү біржә нетуындыетістіктер болып болінеды.

Етістіктерді функциясы жағ ынан: амал ә рекет (босат, кө тер) қ имыл-қ озғ алыс(ауна, аудар, ) қ алып-сапа (жат, жантай) ойлау-сө йлеу(айт, сө йле) ө су-ө ну(балала, жапырақ та)бағ ыт-бағ дар(бар, кел)кө ң іл кү й, бейнелеу-еліктеу, дыбыс-сес, кө ру-есту, мінез-қ ұ лық.

Етістіктің грамматикалық категориялары: етістік негізі-қ имыл атау категориясы-салт жә не сабақ ты-етіс-болымды жә не болымсыз-амалдың ө ту сипаты-есімшелер-кө семшелер-рай-шақ.

Жағ адай есептік басқ а есімге қ осарланып айтылмайтын болғ андық тан, жалғ аулар оларғ а қ ай кезде де ө зіне жалғ анады, Мыс: «Алтау» деген сө з

Жай шырай: артық -кем демей, нә рсенің сиқ ын жай кө рсетеді, мә селен, жақ сы атан, жаман қ ой, шорқ ақ кісі, қ ызыл шү берек.

Жай демеу: ғ ой, ақ, бә се, ә лде, тағ ы, бә лкім

Жай қ алып: нә рсенің битарап кү йіндегі есімнің тү рі, жекеше: ата, дене, омырау, белбеу, ой, ү й, шыны, қ аз, қ ұ нан, шелек

Жай-сын- Жалғ ыз сынды ғ ана кө рсететін сө зді

Жақ тық мағ ынада қ олданылатын, жіктеу есімдігі: олар. менікі. біз

Жалаң жұ рнақ ты сө здер қ атары. Білім, кеспе, малшы

Жалғ аулар қ абаттаса қ олданылғ анда есім сө здерге ең алдымен жалғ анатын жалғ ау тү рі. Кө птік

Жалғ аулар -грамматикалық мағ ына ү стейтін морфологиялық форма. Тә уелдік ж. қ азақ тілінде тә уелдеу категориясы 3 тү рлі тә сіл арқ жасалады. Морфологиялық (синтетикалық ), синтаксистік (аналитикалық ), аралас (тойқ асқ ан тү рі). Септік жалғ аулар. 1) жай септелу, 2) тә уелді септелу. ЖАй септеу-септік қ осымшаларының тікелей зат есімдердің жә не басқ а есім қ ызметін атқ аратын сө здердің тура тү рлеріне жалғ ануы. Тә уелді септеу-септік ж. зат есім немесе зат есім қ ызметін атқ аратын басқ а сө здердің тә уелді тү рлеріне жалғ ануы. Екеуінде де 7 тү рлі форма 6 тү рлі жалғ ау бар.

Жалғ аулық шылау -сө з бен сө зді жә не сө йлем мен сө йлемді салаластыра (тең дә режеде) байланыстырады.

Жалқ ы есім-бір тектес заттардың жеке атауыАсан, Ертіс; Алатау.

Жалпы есім- біртектес заттардың жалпы атауы. кісі, ө зен, тау, жануар.

Жалпылау есімдігі- жалпылау, жинақ тау мағ ынасын білдіреді. Мыс: барлық, бә рі, бү кіл.

Жекіру одағ айы - жекіру, тыйым салу мә нін білдіретін сө з. тә йт, жә, тек.

Жинақ тық - жинақ талғ ан санды білдіреді. Сан+(-ау, -еу) (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 сандарына жалғ анады) Мыс: біреу, екеу.

Жинақ тық сан есім қ олданылып тұ рғ ан сө йлемді анық та. Тө ртеу тү гел болса тө бедегі келеді

Жинақ тық сан есімдер қ атары. Алтау, жетеу, екеу

Жұ рнақ тар. Қ ұ рылымы мен қ ұ рамы жағ ынан жалаң жұ рн. жә не қ ұ ранды жұ рнақ тар болып бө лінеді. Жалаң ж. мағ ына жағ ынан да форма жағ ынаоносемиялық н да бө лшектенбейтін бір бү тін жұ рнақ. Білім, кеспе, малшы. Қ ұ ранды жұ рнақ мағ ына жағ ынан бір бү тін бола тұ ра қ ұ рамы жағ ынан екі не одан кө п алаң жұ рнақ тардан қ ұ ралады. айшылық, тұ рғ ылық ты. Тө л материалынан я басқ а тілден енген материалдардан шық қ андығ ына қ арай тө л жә не кірме жұ рнақ тар. Ерте я кеш шығ ып қ алыптасуына қ арай кө не жә не жаң а жұ рнақ тар. қ азіргі кезле сө з тудыру қ абілеттерінің бар я жоғ ына қ арай тірі жә не ө лі жұ рнақ тар. Қ ұ рамындағ ы морфемалардың дара я кү рделі болуына қ арай жалаң жә не қ ұ ранды жұ рнақ тар . Мағ ынасы жағ ынан бір не бірнеше мағ ына білдіретіне қ арай дара –моносемиялық, кө п –полисимиялық. Формасы басқ а басқ а бола тұ ра мағ ыналары

Одағ ай дейміз- одағ айланып, оң аша айтылатын сө здерді. Одағ ай сө здер қ азақ тілінде кө п. Барша шапшаң болғ ан істі кө рсету ү шін айтылатын, барша шабыттау ү шін айтылаты. Барша жекіру, ақ ыру, тыйу, қ айыру, тоқ тату, басу, жұ бату ү шін айтылатын, барша қ уаныш, реніш, кейістік, уайым, қ айғ ы, кү йінгенде, сү йінгенде, қ орық қ анда, шошығ анда, таң данғ анда, тамсанғ анда, жан я тә ң кү йзелгенде, қ иналғ анда, я рахаттанғ анда айтылатын сө здер Һ ә м шығ атын дыбыстар- бә рі одағ ай болады. Солай болғ ан соң да одағ ай бірнеше топқ а бө лінеді.

Одағ ай етістіктің қ ұ рамында баяндауыш қ ызметінде жұ мсалып тұ рғ ан сө йлем: Моһ! Моһ! – деп кешкі тымық даланы басына кө терді. Қ ұ р-қ ұ р... р. р. Ә й, ә й! – десті ү йдің ішінен екі дауыс. Ә т-те-ге-не-ай – деді ол таң дайын қ ағ ып

Одағ ай сө з. Адамның тү рлі кө ң іл-кү йін білдіретін, жә не жануарларды шақ ыруда қ олданылатын сө здер: па, шіркін! ә ттен!

Одағ ай сө здер -ешқ андай да ақ иқ ат ұ ғ ымдарды білдірмейтін кө ң іл кү й сө здер.

Одағ ай сө зді сө йлем. - Пай-пай, Хасанұ лы ма? Шіркін, жігіт екен!

Одағ айдан сө з екі тү рлі туады. Басқ а сө здер одағ айдан кө мекші етістік Һ ә м жұ рнақ арқ ылы туады; етістік арқ ылы, мә селен: лап ету, шап ету, жалт ету, жылт ету, зып ету, сып ету, дік ету, кү мп ету, кү рс ету.

Одағ ай -дербес мағ ынысы жоқ, адамның кө ң іл-кү йін білдіретін немесе жануарларғ а қ аратылып айтылатын сө з.

Одағ айлар біріншіден- сө здердің мағ ыналары адамның ә р тү рлі сезіміммен байланыстышығ атын дыбыстық ишараттарды білдіреді. Екіншіден- адамның кө ң іл кү йі қ ұ былмалы болатындық тан одағ ай сө здердің кө пшілігінің мағ ыналары да қ ұ былмалы, деек кө п мағ ыналы. Ү шіншден- сө йлемнің басқ а мү шелерімен грамматикалық жағ ынан байланыспайды, ө зі жарыса айтылғ ан сө йлемнің мү шесі болмайды. Тү рлері. Негізгі жә не туынды. Туынды: мә ссағ ан, бә рекелді, ә ттегенай, жаракімалла, масқ ара, о тоба, астапыралла, япырмай, о дариғ а т. б. негізгі: ау, па, ей, ә й, е, уа, уау, уай. ә, я, пай, о, ие, аһ а, ау, беу. Кө рсету, нұ сқ ау тыю мағ ыналарын беретин одағ ай- ишарат одағ ай дейді. Одағ ай 2 тү рлі жағ дай да ғ ана сө йлем мү шесі бола алады: 1) кейбір кө мекші етістіктермен тіркесіп кү рделі мү шенің қ ұ рамына кіреді. 2) субстантивтеніп, тү рлі қ осымшалар қ абылдап сө йлемнің қ алыпты мү шесі бола алады. Мыс: Аллаң нан ойбайым тыныш.

Ойлау-сө йлеу етістіктері: айт, сө йле

Оң аша тә уедік бір нә рсені екінші нә рсе оң аша меншіктеуін кө рсетеді.

Оң аша тә уелдеудің І жақ тә уелдік жалғ ауы. –ым, -ім, -м

Оң аша тә уелдеудің ІІ жақ жалғ ау қ атары. –ң ыз, ң із, -ың ыз, -ің із

Оң аша тә уелдеудің ІІ жақ жекеше анайы грамматикалық тұ лғ асы. – ң, -ың, -ің

Ортақ етіс - іс жеке істелмесе, бала жарысты, жау соғ ысты, балуан кү ресті

Ортақ тә уелдік бір нә рсені басқ а нә рселер ортақ меншіктеуін кө рсетеді.

Ө згелік етіс - біреудің ісіне себепкер болу, атты жү ргізді, қ ойды ө ргізді, тү йені тұ рғ ызды.

Ө здік есімдігі-ә р -тү рлі тұ лғ адағ ы ө з деген бір ғ ана сө з. Мыс: ө з, ө зіміздің, ө з-ө зіне.

Ө здік етіс – істеуші басқ ағ а іскерлік ісін ө зіне істесе. М\лы: мен жуындым, сен тарандың, ол мақ танды.

Ө лшеулік ү стеу – сынның істің шамасын кө рсететін сө здер. Сұ рақ тары: қ анша? Неше есе?

Ө сің кі етіс: - кү шейген етіс. Бала ұ йық таң қ ырады, су тасың қ ырады.

Ө ткен шақ - анық айғ ақ ты, танық айғ ақ сыз, неғ айбыл, ауыспалы 3еу Анық - -ды-ғ ан-атын-ып еді-ғ ан еді-ушы еді-тұ р, жү р, жатыр. Танық -ып-ғ ан екен-а+ды екен. Неғ айбыл- -мақ еді.

Мағ ыналық дербестігі жоқ тек тексте атаушы сө здер мен селбесіп қ ана жұ мсалатын сө здер тобы. Кө мекші сө здер

Мағ ыналық та, тұ лғ алық та дербестігі болмайтын морфологиялық тұ лғ а. Қ осымша

Мақ сат ү стеу. Қ имылдың болу мақ сатын білдіреді. (қ алай? не мақ сатпен? ). Мыс: ә дейі, қ асақ ана.

Мезгіл ү стеу. Қ имылдың мезгілін білдіреді. (қ ашан? қ ашаннан бері? ). Мыс: бү гін, тү нде.

Мезгілдік ү стеу – істің мезгілін кө рсететін сө здер, Сұ рағ ы: қ ашан, қ ашаннан

Мекен ү стеу. Қ имылдың болу орны мен бағ ытын білдіреді. (қ айда? қ айдан? қ алай қ арай? ). Мыс: ілгері, осында.

Мекендік ү стеу - істің мекенін кө рсетеді. Сұ рағ ы: қ айда? Қ айдан? Онда, мұ нда

Мен, бен, пен тұ лғ асы шылау қ ызметінде жұ мсалғ ан сө йлем: Қ айрат (пен) ақ ыл жол табар, қ ашқ анғ ада қ уғ анғ а. Ақ шоқ ыда туғ ан ө лең, ө лең (мен) ә н, сан-салалы жырлар кө шіріліп жатталып, ә уендеп, толқ ып тарап жатты

Модальдылық тың берілу жолдары: инфинитив пен есім негізді сө здер тіркесі арқ ылы. Сө йлемнің модальды – қ ыстырма мү шелері арқ ылы. Етістік райларының синтетикалық жә не аналитикалық формалары арқ ылы

Морфема – сө здің лексикалық я грамматикалық мағ ыналарын білдіретін бө лшек. Оның ө зіне тә н мазмұ ны жә не формасы болады. Тү бір морфема жә неи қ осымша морфема деп 2 салағ а бө лінеді. Тү бір морфема-сө здің ә рі қ арай бө лшектеуге келмейтін ең тү пкі негізі. Бас, тіл, жол. Қ осымша морфема- тү бірге қ осылып, оғ ан қ осымша мағ ыналар ү стейтін морфемалар. Атты кісі, сү тті сиыр.

Морфеманың тү рлері. Тү бір, қ осымша

Морфология ғ ылымының негізі. Морфема

Морфология сө з таптарын зерттейді. Сө йлем ішіндегі сө здердің (сө з таптарының ) атқ аратын қ ызметі сұ рағ ы мағ ынасы тү рленуі секілді мә селелерді қ арастырады.

Морфологияғ а тә н термин. Жалғ ау

Морфологияның басты ұ ғ ымдары: грамматикалық мағ ына, грамматикаклық амалдар. грамматикалық категориялар, сө з таптары. сө з, сө з формасы

Мө лшер ү стеу. Қ имылдың мө лшерін, кө лемін білдіреді. (қ анша? қ аншама? қ аншалық? қ аншалап? )неғ ұ рлым, біршама.

-н, -ың, -ін. мыс: боран жуын

Нақ тылау мағ ына беретін демеуліктер. Септеулік: ғ ой, қ ой, -ды, -ді, -ты, -ті. Мыс: Бұ л оқ иғ а бұ рын болғ ан-ды.

Нақ тылық ү стеу – басқ а сө здердің мағ ынасын нығ ыздау ү шін айтылатын сө здерді айтады: ең жақ сы, бек нашар, нақ осы, нағ ыз арзан

Нә рселердің сынын кө рсететін сө здерді сын есім дейміз. Сын екі тү рлі: 1) тек сыны; 2) сыр сыны. Тек сыны нә рсенің тегін кө рсетеді, мә селен ағ аш аяқ, кү міс қ асық, алтын жү зік, қ ағ аз ақ ша, жез қ ұ ман, киіз қ алпақ, мақ та жіп, қ айыс жү ген уа м ғ айри сондайлар.

Негізгі еліктеу сө з. Бө лшектенбейтін тү бір еліктеу сө з. морт, кү рс, тырс.

Негізгі зат есім-бө лшектенбейтін тү бір зат есім. у, ат, ант.

Негізгі сан есім. Мыс: бес, жү з, екі мың.

негізгі сын есім-бө лшектенбейтін тү бір сын есім сары, таза, тә тті

Негізгі тү бір етістік-қ имылды білдіретін тө л етістік. кел, кет, кө рген.

Негізгі ү стеу-бө лшектеуге келмейтің тө л ү стеу. ертен.

Неғ айбыл(ирреалды) рай- амалдың айқ ын емес екенін білдіретін негативтік спат

Нө лдік формада тұ ратын септік. Атау

-ншама, -ншалық. Мыс: осыншама, соншалық.

жақ ын я мағ ыналас синоним жұ рнақ тар, жә не омоним жұ рнақ тар. Сө з тудыру жағ ынан ө німді жә не ө німсіз болуына қ арай қ ұ нарлы жә не қ ұ нарсыз жұ рнақ тар. Жалаң жұ рнақ тар: -ім, -пе-шы-қ ыш-шік-лік т. б Қ ұ ранды жұ рнақ тар: -ымды-імді-малы-мелі-ың қ ы-ің кі-қ ылық ты-кілікті—нікі-дікі-ымпаз-дағ ан-мсақ -ыншақ -ыншық -іншек-шылық -шілік-сыра-сіре-ырқ а-ірке-ың қ ыра-ырқ ан-іркен-етістік тудырады.

Жіктеу есімдігі -белгілі бір жақ тү рінде қ олданылады. жекеше: мен сен, ол. Кө пше біз, сендер.

Жіктеу есімдігі дегеніміз сө йлеген кезде сө йлеушінің тың даушының жігін ащатын сө здер. Сондық тан жіктеу есімдігі ү ш жақ ты болады.

Жіктеу есімдігі дегеніміз нә рсенің жігін айта сө йлегенде айтылатын сө здер мә селен бә рә барша. Һ ә р деген сө з ө зі жіктеу һ ә м басқ а сө здергеде қ осылып жіктеу есімдігінің орнына жү реді. Жіктеу есімдігі нә рсенің жігін бө летін себебінен тә уелдіік қ осымшалармен айтылады.

Жіктеу есімдіктері қ атары. Мен, сен, сіз, ол

Жіктік жалғ ау тә н сө йлем мү шесі. Баяндауыш

Жіктік жалғ аулы сө здер қ атары. Студентпіз, оқ ушысың дар

Зат есім екі тү рлі болады біреулері – нә рсенің дербес ө з басына ғ ана қ ойынғ ан: жалқ ы есім. Екіншілері – нә рсенің біріне емес, барлық табына қ ойылғ ан: жалпы есім.

Зат есім – нә рселердің атын кө рсететін сө здер. Нә рсе деп не тү рлі де болса заттарды айтамыз. Зат тегінде екі тү рлі біреулері – кө зге кө рінетін, қ ұ лақ қ а естілетін, мұ рынғ а иіскелетін, тілге татылатын, денеге сезілетін деректі заттар. Екіншілері – кө зге кө рінбейтін, қ ұ лақ қ а естілмейтін, мұ рынғ а иіс келмейтін, тілге татылмайтын денеге сезілмейтін, адам ақ ылымен ғ ана білетін дерексіз заттар.

Зат есім жасайтын жұ рнақ тар-жан. Мыс: ағ ажан, апажан, атажан. -еке, -ке, -қ а, -а, -е. Мыс: Атеке, Исеке, Жаке.

Зат есім. Қ ұ рылымы жағ ынан жалаң жә не кү рделі. Кү рделі зат есімге біріккен зат е., қ осарланғ ан, қ ұ рама, қ ысқ арғ ан зат есмдер.

Зат есім. Заттың , ұ ғ ымның , қ ұ былыстың, жалқ ы есімдердің атың білдіретін сө з табы. (кім? не? кімдер? нелер? )

Зат есімнің сө йлемде атқ аратын негізгі қ ызметі. Бастауыш, толық тауыш

Зат сесімнің рең к мә нін тудыратын жұ рнақ ты сө здер қ атары. Апай, Абайжан, балақ ай

Зат-сын- Зат пен сын орнына бірдей жү ретін сө здер

Заттың тү р- тү сін, сын-сипатын, сапасын, салмағ ын, кө лемін, дә мін білдіретін сө з табы. (қ андай қ ай)

Заттың саның , ретін жә не қ имылдың мө лшерін білдіреді. (қ анша? неше? нешінші? нешеу? нешеден? )

Заттың іс-ә рекетің қ имылын білдіреді. ( не істеді? не қ ылды? қ айтті? )

-и, -ы, -і. Мыс: тарихи, қ азақ ы.

Иеленуші ү ш жақ тың біріне белгілі бір жақ тық ң меншікті екенін білдіретін грамматикалық категория. Тә уелдеу

Иелікті, меншілікті білдіретін септіктің грамматикалық тұ лғ асы. – ның, -нің

-й. Мыс: атай, ә кей, шешей.

Кә сіп, мамандық иесі атауларын жасайтын жұ рнақ: - кер

Кейде сын есімдерге «ғ ылт» орнына «қ ылтым» жұ рнағ ы жалғ анады, мә селен, « ащы»- «ащқ ылтым»,

Кейде сын есімдерге «шыл» орнына «ғ ыл», «ғ ылт» жұ рнақ тар жалғ анады, мә селен, «сары»-«сарғ ыл» яки сарығ ылт»

Келер шақ формалары: жалпы-анық, болжалды, мақ сатты-арнаулы 3 еу

-кер, -гер. Мыс: айлакер, саудагер.

-кеш, -стан, -паз, -қ ой, -қ ор, -хана. Мыс: шайхана арызқ ой, жемқ ор

Кө бейтілмелі тә сіл арқ ылы жасалғ ан кү рделі сан есімдер: тө рт мың

Кө лемдік, мекендік жә не мезгілдік мағ ына беретін септік. Жатыс

Кө мектес септігіне қ атысты септеуліктер. Септеуліктер: бірге, қ абат, қ атар. Мыс: Мен ә кеммен бірге жұ мыс істедім.

Кө мектес септік жалғ аулы сө здер қ атары. Кітабымен, дә птермен, қ ағ азбен

Кө мекші есім қ олданылып тұ рғ ан сө йлемді анық таң ыз. Бү ркітші тау басында, қ ағ ушы ойда

Кө мекші есім. арт, жан, маң.

Кө мекші есімдер қ атары. Асты, ү сті, басы, қ асы

Кө мекші етістік. Мыс: ет, де, жазда, е.: ет, де, жазда, е.

Кө мекші сө з. Лексикалық мағ ынасы жоқ , басқ а сө здің жетегінде жү ретін сө здер.

Кө мекші сө здер - ү немі жә рдемщі сө здер есебінде қ олданылуғ а қ арай деп аталады. Ол іштей кө мекші есімдер жә не кө мекші етістіктер деп бө лінеді.

Кө мекші сө здер- ө здеріне тә н лексикалық мағ ыналары слғ ындалғ ан лексикалық мағ ыналардан гө рі грамматикалық мағ ыналары басым болу себебінен кө бінесе ә р алуан грамматикалық қ атынастарды білдіріп, ә р қ илы грамматикалық қ ызмет атқ аратаын жә рдемші сө здер.

Кө ң іл-кү й одағ айы – адамның тү рлі кө ң іл-кү йін білдіретін сө з. алақ ай(қ уану), ә ттең (ө кіну).

Кө птік ұ ғ ымды білдіретін кө не грамматикалық тұ лғ а. – ыз, -із, -з

Кө семшелер категориясы - арнаулы қ осымшалар арқ ылы жасалып тиісті дә режеде шақ тық, модальдік жә не басқ а мә ндерді білдіретінерекше формалар.

Кө семше -пысық тауыш пен баяндауыштың қ ызметін атқ аратын етістіктін ерекше тү рі. Кө семше іс-ә рекеттің жай-кү йін білдіріп, пысық тауыш болады жә не жіктеліп немесе кө мекші етістікпен тіркесіп, баяндауыш болады.

Кү рделі еліктеу сө з. Қ ос сө зден жасалады. тарс-тарс, қ исаң -қ исаң.

Кү рделі есімді табың ыз. Ақ сұ р беті бірде бозарып, бірде қ ызарып тұ р

Кү рделі етістік- кемінде екі сө зден тұ рады. ала кел.

Кү рделі зат есім. Кемінде екі сө зден тұ рады. кемпірқ осақ, ата-ана, Қ азМҰ У.

Кү рделі сан есімдер қ атары. Он екі, жиырма алты, екі-ү ш

Кү рделі сө здер- екі не одан да кө п дара сө зден қ ұ ралып, ритм ырғ ақ жағ ынан бір ұ дай, лексика-семантикалық жағ ынан біртұ тас, лексика-грамматикалық жағ ынан бір бү тін тұ лғ а болып бірлесіп тұ рақ талғ ан қ ұ рама сө з.

Кү рделі сын есім- кемінде екі сө зден тұ рады. ақ киімді, қ ара торы.

Кү рделі ү стеу -кемінде екі сө зден тұ рады. бү гін, қ ыс бойы.

Кү шейткіш мағ ына беретін демеуліктер. Септеулік: -ақ, -ау, -ай, ә сіресе, да, де, та, те. Мыс: Осы сен-ақ бізді шаршатып бітірдің.

Кү шейткіш ү стеу. Қ имылдың тым кү шейтіп не солғ ындатып корсетеді. (қ алай? қ андай? ). Мыс: ең, тым, аса.

Кү шейткіш ү стеумен тіркесіп тұ рғ ан сө з: тым қ араң ғ ы. тіпті ұ зақ

Кү шейтпелі шырай- белгілі бір сындық белгінің екіншісінен ө те артық не ө те кем екенің білдіреді.

Кү шейту ү стеуі: орасан. нағ ыз. дә л

Кірме жұ рнақ тар– паз, -хана

Кіріккен сө з -компоненттерінің я біреуі не екеуі де бірдей ә келгі ө з мағ ыналарынан айырылып тұ тасымен тұ рып басқ а бір жалпы мағ ына білдіретін сонымен бірге фонетикалық жағ ынан ә р тү рлі ө згерістерге ұ шырап ү ндесіп ық шамдалып қ ұ ралғ ан кү рделі сө з.

-қ, -к, -ық, -ік, -ақ, -ек. мыс: тарақ, кү рек

Қ абаттасып қ олданылып тұ рғ ан есімдік: сіздер ө здерің із. олар ө здері. мен ө зім

Қ азақ тілінде грамматикалық форма арқ ылы берілетін мағ ына тқ алай аталады? Категориялық грамматикалық мағ ына

Қ азақ тіліндегі жіктелу ү лгісінің саны қ анша? Тө ртеу

Қ азақ тілінің дегі сө здерді таптастырудағ ы негізгі тә сілдер. Семантикалық, синтетикалық, аналитикалық

Қ азіргі кездегі сө з тудыру қ абілеттерінің бар не жоқ тығ ына қ арай жұ рнақ тү рлері. Ө лі, тірі жұ рнақ тар

Қ айсы қ атарда тек жұ рнақ қ осылғ ан сө здер тұ р. Бө лме, кездеме, сынық, қ ұ рақ, достық

-қ ан, -кен, -қ ай, -кей, -ан, -ң. Мыс: балақ ан, шешекей, Дә кен.

Қ арсылық ты мә ндегі жалғ аулық тар. Септеуліктер: бірақ, дегенмен, алайда, сонда да, сө йтсе де, сө йткенмен, ә йткенмен. Мыс: Кө ктем келді, бірақ кү н жылынбады.

Қ атыстық сын есім- басқ а сө з таптарынан жасалғ ан туынды сын есім. бойшаң, ө нерлі

Қ атыстық сын есім сө здер қ атары. Сынық, жабық, ашық

Қ атыстық сын есім: ақ ылды, сабырлы. қ ысқ ы, басың қ ы

Қ атыстық сын есімдер қ атары. Аспалы, кө шпелі, қ ысқ ы

Қ атыстық сын есімдер қ атары. Таулы, ақ ылды, сынық

Қ имылдың бағ ыт-бағ дарын, мақ сатын білдіретін септік. Барыс

Қ имыл-қ озғ алыс етістіктері: ауна, аудар. қ аш, секір

-қ ой, -қ ор, -паз, -кер, -гер. Мыс: сә нқ ой, пә леқ ор.

Қ осарлама сө здердің мағ ыналақ ерекшеліктері: -мағ ыналы компонеттерден қ ұ ралғ ан; -мағ ынасыз комп. қ ұ ралығ ан.

Қ осарланғ ан есімдік. Мыс: кімде-кім, ө з-ө зіне.

Қ осарланғ ан сан есім Мыс: бес-он, он-оннан.

Қ осымша морфема арқ ылы жасалатын жалаң тү бір тү рі. Туынды тү бір

Қ ұ ранды етістіктер. кө мек кө рсет

Қ ұ ранды жұ рнақ ты сө здер қ атары. Тұ рғ ылық ты, сү ріншек

-қ ы, -ғ ы, -кі, -гі. мыс: шалғ ы, тепке.

-қ ыл, -ғ ыл, -қ ылт, -ғ ылт, -ғ ылтым, -аң, шыл, -шіл, -қ ай, -ғ ыш, -шілтім, -ілдір, -ша, -ш е. Мыс. ақ шыл, бозаң.

⇐ Предыдущая 1 2 345 Следующая ⇒