![]()
|
|||||||||||||||||||
III. Зерттеу ауданының топырақ жамылғысына сипаттама
Топырақ жамылғ ысы Зерттелген ауылдық округінің аумағ ы шө лді аймақ та, сұ р-қ оң ыр топырақ жә не жартылай ашық Солтү стік сұ рғ ылт жерлерде орналасқ ан. Топырақ тың қ алыптасуына топырақ тү зетін жыныстардың алуан тү рлілігі, климат, жер бетінің қ ұ рылымы, ө зен сулары жә не басқ а да табиғ и жағ дайлар ә сер етеді. Зерттелген аумақ та топырақ тү зудің барлық факторларының ә серімен ә ртү рлі топырақ жамылғ ысы байқ алады, ол негізінен аналық жыныстарғ а, жер бедері жағ дайларының ө згеруіне, жер асты суларының жату терең дігі мен минералдануына байланысты ө згереді. Ауылдық округтің оң тү стік жә не солтү стік бө лігінде жер асты сулары ө те терең жатыр жә не топырақ тү зілу процесіне ә сер етпейді. Аумақ тың осы учаскелерінде, негізінен, ө сімдіктің жусанды-эфемерлік тү рінің астында автоморфты (сұ р топырақ жә не сұ рқ ұ ба) топырақ қ алыптасты. Мұ нда ө сімдік шө лейт климат жағ дайында тез минералданатын органикалық заттарды қ алыптастырады. Сондық тан, климаттың қ ұ рғ ақ тығ ы мен ө сімдік қ алдық тарының аз органикалық массасының арқ асында топырақ тү зуші процесс салыстырмалы тү рде ә лсіз жә не бө лінген автоморфты топырақ тар Талас ө зені жайылмасының топырақ тарымен салыстырғ анда тө мен дифференциалдануымен сипатталады. Талас ө зенінің ә лсіз толқ ынды кө не аллювиальды жазығ ында топырақ тү зілу тү рі гидроморфты қ атарғ а жатады жә не бө лінген гидроморфты жә не жартылай гидроморфты топырақ тар терең емес жатқ ан жер асты суларынан ылғ алдың ө сіп келе жатқ ан капиллярлы тоғ ымен тұ рақ ты немесе мерзімді ылғ алдану жағ дайында қ алыптасады. Автоморфтық қ атардан сұ р топырақ аймағ ының гидроморфтық топырақ тары топырақ ылғ алдылығ ының қ олайлы режимімен ерекшеленеді, бұ л жақ сы шалғ ынды жә не шалғ ынды-дала ө сімдіктерінің дамуына жағ дай жасайды. Осығ ан байланысты шалғ ынды жә не шалғ ынды-сұ р топырақ ты, ә детте, сол климаттық жағ дайларда дамитын автоморфты қ атардағ ы топырақ қ а қ арағ анда гумусқ а бай, сондай-ақ неғ ұ рлым айқ ын сараланғ ан кө кжиектер бар. Шалғ ындық процесс геоморфологиялық жә не гидрогеологиялық жағ дайғ а байланысты ә ртү рлі дә режеде кө рінеді. Сондық тан бұ л топырақ тарда жер асты суларының дең гейіне жә не жер бедері бойынша жату жағ дайларына байланысты топырақ тү зудің сұ р топырақ жә не шалғ ындық типтерінің процестері ү йлеседі, бұ л шабындық -сұ р топырақ ты бө ліп алуғ а негіз береді. Гидроморфтық қ атардың топырақ тары шалғ ынды жә не шалғ ынды-батпақ ты топырақ тармен берілген. " Қ азақ КСР тау бө ктеріндегі жә не тау бө ктеріндегі Топырақ тардың жү йелі тізіміне жә не негізгі диогнастикалық пакеторларына" (Алматы, 1989 ж. ) сә йкес зерттелген аумақ тарғ а дала материалдарын ө ң деу жә не химиялық анализ деректері негізінде мынадай топырақ тү рлері бө лінді. Дала материалын ө ң деу жә не химиялық анализ деректерін ө ң деу негізінде шаруашылық аумағ ында келесі топырақ тү рлері бө лінген: Кесте 5
|
|||||||||||||||||||
|