1.2 Онлайн басылым аудиориясының ерекшеліктері мен қажеттіліктері.

Бұ л аудитория дә стү рлі басылымнан ө згерек. Олар ө здерінің ережелерімен жү реді жә не БАҚ оның ығ ына жығ ылады. Мысалы: газет ө зі қ алағ ан уақ ытта шығ ады, оқ ырман соны кү тіп оқ иды, теледидардағ ы бағ дарламалардың ө з уақ ыты бар, сол уақ ытты кө рермен кү тіп кө реді. Ал онлайн БАҚ -та бұ л тіптен басқ а. Оқ ырман «бұ л сайт қ ашан шығ арар екен? » деп кү тіп отырмайды. Кім бірінші ақ парат таратса, сол жең еді. Басқ аларына, сә йкесінше, назар да, ық ылас та азырақ бө лінеді. Бұ л сайыста оқ ырман ойын ережесін енгізеді деуге де болады. Бұ нымен бітпейді, егер ақ парат адамды қ ызық тыра алмаса, ең бекпен жинағ ан оқ ырманнан тез-ақ айырылып қ алуғ а болады. Ө йткені, оқ ырман ү шін қ олжетімді ақ парат кө здері жеткілікті. Бұ л сайттың суреті ұ намаса, тақ ырыбы тартпаса, дә л сол ақ паратты басқ а жерден оқ у оң ай. Сонымен қ оса, бұ л платформада адамдардың назарын ұ стап тұ ру қ иынғ а соғ ады. Ө йткені, жалпы адамның назары бір жерде сақ талу ық тималдығ ы аз. Дә л осы ғ аламтор адамзатты тез ақ паратқ а, тоқ таусыз жылдам қ озғ алысқ а ү йретіп тастады. Бұ ны даму деп те қ арастыруғ а болады, заманның алып келе жатқ ан тығ ырығ ы деуге де болады. Бірақ, факт сол кү йі қ ала береді. Жылдам ақ парат таратуды ү йренгеніміз жақ сы. Бірақ, бұ л жаң а мә селелер тудыруда жә не оны шешу барғ ан сайын қ иын болып бара жатыр. Неге? Қ озғ алыс бар жерде - даму бар. Оғ ан еріп отыру ү шін бұ рынғ ыдан да кө бірек қ озғ алыс керек. Оғ ан ү лгеру ү шін ә рдайым жаң а білім мен бейімділік керек. Ал «қ азақ журналистері бұ ғ ан қ аншалық ты дайын? » деген бө лек сұ рақ. Оғ ан бө лек жауап керек. Дә л бұ л ситуацияда салмақ тұ тынушыларғ а емес, ақ парат ө ндіріп, таратушыларғ а тү сіп отыр. Халық жаң а техникаларды тез игеріп, трендтен қ алар емес. Бірақ, олардың қ ажеттіліктерін толық қ анағ аттандыру ә лі де қ иын. Заманауи мә селелер заманауи шешімдерді қ ажет етеді. Онлайн медиа тауарын тұ тынушыларын ерекшелейтін де осы фактор. Олар жаң а дү ниеге ашық, бұ рын болмағ ан нә рсені оң ай қ абылдайды, оны тез мең геріп алады жә не ө згерістер ү шін кінә ламайды. Сондық тан, еш уайымсыз қ орық пай эксперименттер жү ргізуге болады. Ө йткені, осындай ө згерістер ғ ана дамуғ а ә келеді. Онлайн басылым оқ ырмандары дамуды қ алайды. Журналистер олармен бірге дамуы керек. Бұ л фактор басқ а платформаларғ а тә н емес деуге болмайды. Оғ ан мысал келтіре кетейін. 2020 жылғ ы ә лемдік пандемия кезінде АҚ Ш журналистері де ү йде жұ мыс істей бастады. Осы уақ ытта «14 First Alert» арнасының ауа-райы болжамдарын жү ргізушісі эфирге ө зінің Бэтти деген мысығ ымен шық қ ан кезде елдің назары соғ ан қ атты ауа бастады. Бұ л болжамдарды тек жергілікті тұ рғ ындар емес, Еуропа халқ ы да тамашалайтын болды. Бұ л жоспарланбағ ан ерекшелік болса да, халық тү сіністікпен қ арап қ ана қ оймай, керісінше, қ олдау кө рсетті. Бұ л кө рермендердің стандарттардың бұ зылып, жаң аша ә дістер қ олдануына қ арсы емес екенін кө рсетеді. Сондық тан, тек онлайн медиа журналистері ғ ана емес, барлық журналистер жаң ашыл болғ аны жақ сы. Халық оғ ан ашық жә не бұ ндай ө згерістерді жақ сы кө реді. Бұ л жаң а медиа ақ паратын тұ тынушылар басқ алардан гө рі ерекшерек екенін кө рсетеді.

Енді онлайн БАҚ оқ ырмандарының қ ажеттіліктерін саралап кө рейік. Онлайн БАҚ оқ ырмандарының талаптары жоғ ары, талғ амы бар, ең бек пен қ абілетті бағ алай алады. Осы ерекшеліктеріне сай қ ажеттіліктері де қ алыптасқ ан. Олардың негізгілері мыналар:

1. Оперативтілік. Оқ ырман жылдамдық ты талап етеді. Онлайн басылымда бір ғ ана ереже бар: не бірінші бол, не ерекше бол, не жоқ бол! Шынында, бұ л ережені басқ а медиалар да ұ станады. Бірақ, онлайн басылым мен дә стү рлі медиа жылдамдық тарының максимумын салыстыруғ а болмайды. Онлайн медиа қ ұ ралдарының ө зі ү лкен жылдамдық қ а мү мкіндік береді. бұ ны қ олданбау – кү нә. Ал дұ рыс қ олдана білгендері ү лкен артық шылық қ а ие болады. Оқ ырмандар бір басылымның тұ рақ ты бірінші болып ақ парат тарататынын тү сінген кезде ол оқ ырман сізбен бірге ұ зақ уақ ыт болады. Адамдар ең бекті бағ алайды. Оқ ырмандар репутациясы жақ сы басылымғ а сенім білдіреді. Ол ү шін алдымен олардың сеніміне ие болу керек жә не сол репутацияны сақ тап тұ ру ү шін имиджді дамытуғ а назар аудару керек. Бұ л тізбек оқ ырман мен басылымның арасындағ ы қ арым-қ атынасқ а алып келеді. Бұ л қ атынасты орнату ү шін, оның жақ сы болуы ү шін тек редакция жұ мыс істейді. Басылым қ аншалық ты адал болса, оқ ырмандары ү шін жұ мыс істесе, оқ ырмандары да соншалық ты кері байланысты нығ айта тү седі. Ол да алып бара жатқ ан қ иын стратегиялық шаруа емес, ең бастысы, басылым ретінде, оқ ырман алдындағ ы принциптерің ізді анық тап, сол принципті бұ збасаң ыз жеткілікті. Осы принципті жақ тағ ан адамдар жинала береді, ұ натпағ андар кете береді жә не ә р басылым осылай жұ мыс істесе, олардың ә рқ айсында ө з оқ ырмандары қ алыптасады. Кейін барлық уақ ытта сол оқ ырмандар ақ ша да ә келеді, абырой да береді, қ иын кезде қ ұ тқ аруы да мү мкін.

2. Ерекшелікке де тоқ талайық. Басылымдардың принциптері, жұ мыс істеудегі қ олданатын амал-техникалары, журналистерінің мектептері басылымдарды бір-бірінен ерекшелеп тұ рады. Бұ л ерекшеліктер басылымдардың жақ сы жағ ына, «фишкасына» айналуы ә бден мү мкін. Соны анық кө ре білу керек жә не кө рсете білу керек. Бұ л неге маң ызды? Кө п ақ парат жылдам қ ұ йылғ анда оқ ырман олардың ішінен таң дауғ а мү мкіндік ала бастайды. Сол кезде бір-бірінен аумайтын басылымдар назардан тыс қ алады. Осы кезде ө зінің фишкасы бар, ерекшелігімен жаулап алатын платформалар алғ а шығ ады. Объективтілігімен, сапасымен ерекшеленсе, тіпті керемет.

Бұ л ерекшелікті қ алай анық тау керек? Жаң а қ алыптасып келе жатқ ан басылымдар ө здері анық тап, бір бағ ытта жұ мыс істей бастауына немесе мық ты басылымдарды ү лгі етіп, солардың ұ намды, ө ткір жағ ын жинақ тап ө з ерекшелігіне айналдыруына болады. Егер жұ мыс істеп келе жатқ анына біраз болғ ан, тұ рақ ты оқ ырмандары бар, бірақ, ерекшелігін білмейтін басылым болса, бұ л туралы ө з оқ ырмандарынан сұ рағ ан жө н. Солай ол адамдар не ү шін дә л осы басылымды таң дағ анын біле алады. Дә л осы нә рсе басылымның ерекшелігі деп санай аламыз. Бұ л ерекшелікті ә рі қ арай да дамыта беру қ ажет.

3. Адалдық. Кім болса да, шындық ты білгісі келеді. Кез-келген оқ ырман тек шынайы ақ паратты оқ ығ анды ұ натады. Оғ ан қ оса, ол ө з сұ рағ ына жауап табуғ а ұ мтылады. Яғ ни, оқ ырманғ а жә й ғ ана шынайы, тексерілген ақ парат берудің ө зі аз. Кез-келген керек ақ паратты беруден қ орық пау керек. Айтылмағ ан шындық ө зі ө тірікпен тек. Ол да адалдық қ а жатпайды. Бірақ, ол бә рінің қ олынан келе бермейді. Ә сіресе, Қ азақ станда бұ л қ иындау. Оның себебін мә селелер бө лімінде қ озғ аймын. Дегенмен, адал, ә рі шынайы болу барлық кезде, барлық жерде барлық адам ү шін қ иын болғ ан. Журналист ү шін бұ л екі есе қ иын. Бұ л адамның принциптеріне тікелей байланысты. Бұ л ү лкен тә уекелді қ ажет ететіні белгілі. Бірақ, адамның сенімін жаулау ә ркез қ иын ғ ой. Адал басылымның оқ ырманы да адал.

4. Креатив. Бұ л категория екіншіге жақ ын. Бірақ, екеуі бір нә рсе емес. Ерекшелік ү немі сақ талып отыратын бір принцип, басылымның бө лігі, жазу стилі болуы мү мкін. Ал креатив тұ рақ ты болуы міндет емес. Жү йелі тү рде болып тұ рса жетеді. Бұ л неге қ ажеттілікке жатады? Адамдарды бірнә рсеге ү йретіп қ ою аздық етеді. Оларды арасында сілкіп отыру керек. Ә йтпесе, зерігіп кету қ аупі бар. Қ азір бір басылым ұ наса, онымен бірге мә ң гі болатын оқ ырмандар аз. Олар не ү шін дә л осы басылымды оқ уды жалғ астыруы керек екенін ү немі дә лелдеп отыру керек. Ол ү шін арасында қ ызық рубрикалар жү ргізуге болады, дизайн жаң артуғ а болады, ерекше материалдар дайындауғ а болады. Оқ ырман креативті материалды бірден байқ айды жә не бағ алайды.

5. Қ олжетімділік. Заманауи оқ ырман кез-келген нә рсенің ө зіне ың ғ айлы болғ анын қ алайды. Сол ү шін ә р оқ ырманның қ алауына мә н беру керек. Сол ү шін заманауи онлайн медиа барлық платформада оқ ырмандары ү шін жұ мыс істейді. Мысалы, бір ғ ана Tengrinews-тың барлық ә леуметтік желіде ресми парақ шалары бар. Жеке адамғ а қ ай желі ың ғ айлы болса, сол арқ ылы ақ парат ала береді. Солайша, ә р парақ шадан негізгі сайтқ а сілтеме жіберу арқ ылы аудиторияны бір жерге жинай алады. Бұ л неге маң ызды? Ә р ә леуметтік желінің сү йікті қ олданушылары болады. Басылым ретінде біз олардың біреуіне ғ ана мә н берсек, басқ а платформалардағ ы аудиториядан айырылып қ аламыз. Оларғ а жеке-жеке мә н беріп ә рқ айсына қ олжетімді ақ парат бере алу арқ ылы басылым ө з оқ ырмандарын ойлайтынын кө рсетеді жә не сол арқ ылы кө бірек аудитория жинауғ а да мү мкіндік алады. Бұ л соң ы емес. Ә р платформадағ ы аудиторияның ерекшелігін де, желінің беретін мү мкіндіктерін де ескере отырып, негізгі ақ паратты соғ ан сә йкестендіріп бейімдеу керек. Бір мә тінді инстаграмғ а да, твиттерге де, сайтқ а да жаза салуғ а болмайды. Олардың ә рқ айсына ө з ерекшелігі мен сұ ранысына сай тү рлендіріп жазу керек.

⇐ Предыдущая 1 234 5 6 Следующая ⇒