1 Қазақстандағы онлайн БАҚ: қалыптасуы мен даму ерекшеліктері

1 Қ азақ стандағ ы онлайн БАҚ: қ алыптасуы мен даму ерекшеліктері

1. 1 Дә стү рлі басылымнан онлайн басылымғ а кө шу процесі.

Бұ л процесс бірден бола қ ойғ ан жоқ. Адамдар бір кү ннің ішінде теледидарды ө шіріп, жазылғ ан газеттерінен бас тартып, сайттардағ ы ақ паратты тұ тынуғ а ауысып кеткен жоқ. Сол сияқ ты журналистер де бірден ескі стилінен заманауиланып кете қ ойғ ан жоқ. Қ азірдің ө зінде радиодан басқ а ештең еге сенбейтін тың дарман да, ақ қ ағ азғ а кө к сиямен жазғ аннан танбайтын журналистер бар. Бірен-сараң. Бірақ, бар. Кө шу процесі қ алай басталды? Ә рине, басқ а жаң алық тар сияқ ты бұ л да дамығ ан шетелден келген ү рдіс еді. Біздің қ оғ ам ә деттегідей біраз кешігіп, бірақ ерекше қ арқ ынмен ғ аламторды жаулай бастады. Тұ тынушы ретінде ғ ана, ә рине. Қ алай дегенмен, журналистиканың цифрлануына екі жақ тан да ә сер болды. Біреуі – тұ тынушылар тарапынан сұ раныс пайда болды. Мү мкін бұ ны басқ аша атау керек шығ ар. Бірақ адамдардың назары жә не, сә йкесінше, ақ шасы ғ аламторғ а ауа бастағ анда бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдары да олардың артынан баруғ а мү жбү р болды. Аудитория жоқ жерде ақ ша да жоқ екені белгілі. Бұ л журналистер ү шін ештең емен алмастыра алмайтын мотивация болды. Екінші ә сер – жаһ андық ө згеріс. Бү кіл ә лем, оның ішінде біз ү л гі алуғ а тырысатын дамығ ан батыс мемлекеттері ғ аламтордың зейнетін кө ріп, соны дамытып, қ олданысқ а енгізіп жатқ анда біз есігімізді жауып ү ң гірде отыра беруімізге болмас еді. Осы себепті, елден қ алмай ө згерістерді аз-аздан біртіндеп енгізіп отыруғ а тура келді. Бұ л қ ағ аз бен қ аламғ а тө селіп қ алғ ан азулы журналистердің бә ріне бірдей жағ а қ ойғ ан жоқ. Ө згерістерге ілесіп кете қ ою оң ай емес еді. Сол ү шін де бұ л прогресс біреулерде баяу, басқ аларында, салыстырмалы тү рде, жақ сырақ жү рді.

Онлайн басылым келген кезде біраз ө згерістер болды. Олардың жағ ымсыз да, кө ң ілге жайлы жақ тары да болды. Жақ сы тұ стары келесідей:

- бұ л ө згеріс журналистиканы дамытты. Бә секелестік бұ рынғ ыдан бетер артып, журналистерді кө бірек, жылдамырақ, сапалырақ жұ мыс істеуге мә жбү рледі;

- сайт пен ә леуметтік желіден парақ шаны ашып, оны жү ргізу жә не ақ парат тарату басқ а кез-келген БАҚ тү ріне қ арағ анда физикалық тұ рғ ыдан оң айырақ, ә рі тезірек. Кез-келген сайт пен парақ ша туралы емес, БАҚ ретінде тіркелген басылымдар туралы айтып отырмын. Рұ қ сат алу жағ ын санамағ анда, компьютермен ғ ана жасалатын жұ мыстар азырақ уақ ыт пен ақ шаны қ ажет етеді;

- оқ ырмандар оң ай таң дай алу мү мкіндігіне ие болды, сонымен қ оса, таң дау бұ рынғ ыдан бетер кө бейді. Бұ рын бірнеше газетті таң дап, соларғ а ғ ана бір жылғ а жазылып оқ ушы едік. Қ азір ғ аламтордан бір уақ ытта бірнеше сайтты қ арап шығ уғ а болады жә не оларды кү н сайын ауыстырып отыруғ а болады. Оғ ан қ оса, бұ л ү шін бір тиын да тө лемейміз.

- журналистер еркіндігі. Бұ л басылымның жұ мыс режиміне байланысты, ә рине. Бірақ, онлайн басылым қ ашық тан жұ мыс істеуге мү мкіндік береді. Журналистер іс-сапарда жү ріп-ақ мақ алаларын жазып сайтқ а жү ктей бере алады.

- оперативтілік. Бұ л осы ресурстың беретін ең керемет мү мкіндігі болар. Материалды дайындап қ ойып баспаханағ а жіберіп, олардың шығ арып болғ анын, оны халық қ а таратып болғ анын кү тем дегенше кө п уақ ыт ө тіп кетеді. Бұ л газеттен гө рі қ ауесет тез тарайды. Телевизия мен радиода тікелей эфирге шығ уғ а мү мкіндік бар. Дегенмен, дә л эфирдің уақ ытында хабарсыз қ алғ ан кө рермен сайттағ ыдан 10 минут кейінірек оқ и алмайды.

- кері байланыс. Дә стү рлі басылымдар ү шін оқ ырмандарының кері байланысын алу оң ай шаруа емес. Ол ү шін оқ ырманның есіне ү немі салып отыру керек, оқ ырман ерінбей хат жазып жіберуі керек немесе редакцияғ а келіп пікірін білдіреді. Ал электронды жү йеде бұ л функцияны іске қ осу жә не оқ ырмандардан кері байланыс алу айтарлық тай оң айырақ. Кез-келген мақ аланы қ анша адам кө ргенін, қ анша адам соң ына дейін оқ ығ анын, олардың қ аншасына ұ нағ анын жә не ө з достарына таратқ андар санын білуге мү мкіндік бар.

Кө шу процесінің жағ ымсыз жағ ына мә н берейік:

- журналистер де, оқ ырмандар да бұ л ө згеріске бірден дайын болғ ан жоқ. Олар жү йеге ү йренісіп кеткенше біраз уақ ыт қ ажет болды. Оларғ а ү йретіп отыратын адамдар да табыла қ ойғ ан жоқ. Сондық тан, бұ л біраз жерде тә уекел мен қ иындық тудырғ ан болуы мү мкін.

- желінің ө зіне ғ ана тә н мү мкіндіктері ө зіне ғ ана тә н проблемаларды тудырды. Жалғ ан ақ параттың ретсіз, тез, бақ ылаусыз таралуы, кибербуллинг сияқ ты онлайн медиа тудыратын мә селелер туралы екінші тараудың екінші бө лімінде толық ашып тү сіндіремін.

- тағ ы бір жағ ымсыз тұ сын психологияғ а қ атыстылығ ымен тү сіндіруге болады. Ө те кө п мү мкіндіктер шексіз кө п ақ параттар ағ ынын алып келеді. Ресми БАҚ ө кілдерінен бө лек жекелеген адамдар мен ұ йымдар, кез-келген ерінбеген адам ақ парат бө лісіп, таратуғ а тырысып жатыр. Бұ л адамдардың назарын жаулап алуды қ иындатады. Яғ ни, адамдар бір нә рсеге ұ зақ уақ ыт бө ліп оқ ып отыра алмайды. Оны қ ызық тыратын, назарын аулайтын, алаң дататын ө те кө п факторлар бар. Бір оқ ырманды ұ стап тұ ру мү мкінідігі азайғ анымен қ оса оқ ырмандар санының азаюы ә бден мү мкін. Оның да себебі осы: ақ парат таратушылар шамадан тыс кө п.

- шексіз мү мкіндіктер дегенмен, оларды қ олдану ү шін де кү ш пен ресурс керек. Осындай кезде ақ шасы мен билігі барлар нарық ты жаулай береді, ә лсіздерге қ иын бола береді.

- рейтинг жү ргізуге мү мкіндік болғ ан кезде журналистер рейтинг ү шін жұ мыс істеп кетеді. Олар қ атты назар аудартатын тақ ырыппен тү кке тұ рмайтын материал жазуғ а ұ ялмайды. Ө йткені, ол кө п адамның назарын аудартып рейтинг жинап жатыр. Басшылық тың сұ райтыны да осы.

- оқ ырманда кө п таң дау болғ ан кезде бұ рынғ ыдай тұ рақ ты оқ ырмандарды жинау, олардың сеніміне кіру ө те қ иын.

⇐ Предыдущая 123 4 5 6 Следующая ⇒