ЛШЕУ ҚҰРАЛДАРЫНЫҢ НЕГІЗГІ СИПАТТАМАЛАРЫ

2 ӨЛШЕУ ҚҰРАЛДАРЫНЫҢ НЕГІЗГІ СИПАТТАМАЛАРЫ

Кез келген шаманы өлшеу барысында қателіксіз нәтиже алу мүмкін емес. Сонымен қатар бір бірінен қолданылатын физикалық заңдарымен ажыратылатын өлшеу құралдарының әрқилы типтері бар. Осыған орай өлшеу құралдарының мүмкіндіктері мен сапасы бірқатар сипаттамалардың қосындысы анықталады, дәл айтсақ:

- қателік;

- көрсетулер вариациясы;

- кіріс шамасына қатысты сезімталдық;

- өлшеу объектісіне байланысты тұтыну қуаты;

- жылдамдылық;

- көрсетулерді орнату уақыты;

- өлшеу диапазоны;

- сенімділік.

Біріншіден сегізіншіге дейінгі сипаттамалар метрологиялық сипаттамалар (МС), яғни нәтижеге ықпал ететін сипаттамалар болып табылады.

2.1 Өлшеу қателіктері

Қателік –бұл өлшеу нәтижелерінің кіріс шаманың шын мәнінен ауытқуы. Қателік өлшеу сипаттамасының негізгі біреуі болып табылады. өлшеу қателігінің екі құрастырушысын айырады:

Құралдық қателік – бұл қолданылатын өлшеі құралдарының қателігінен тәуелді қателік.

Әдістемелік қателік – бұл өлшеу әдісінің кемелсіздігіне тәуелді қателік.

Абсолютті, салыстырмалы және келтірілген қателіктерді айырады.

Абсолютті қателік өлшенуші шама бірліктерімен белгіленеді және келесі формуламен анықталады:

мұндығы Х – өлшеу кезінде алынған мән;

Хи – нақты мән;

D - абсолютті қателік.

Минус белгісі бар абсолютті қателік оңалу деп аталады.

Салыстырмалы қателік абсолютті қателіктің өлшенуші шаманың нақты мәніне қатынасына тең және % түрінде беріледі:

Әртүрлі өлшеу шектері бар өлшеуіш аспаптарын дәлдігі бойынша салыстыру үшін келтірілген қателік түсінігі енгізіледі, ол:

;

мұндағы Х_Н– өлшеу шектерінің үлкеніне тең болып алынатын нормалаушы мән. Егер нольдік белгі өлшеу диапазонының шетінде немесе сыртында орналасса:

Егер нольдік белгі өлшеу диапазонының ішінде жатса, онда нормалаушы мән өлшеу шектерінің модульдерінің қосындысы ретінде анықталады:

Құралдық қателік – бұл қолданылатын өлшеі құралдарының қателігінен тәуелді қателік.

Әдістемелік қателік – бұл өлшеу әдісінің кемелсіздігіне тәуелді қателік.

Абсолютті, салыстырмалы және келтірілген қателіктерді айырады.

Абсолютті қателік өлшенуші шама бірліктерімен белгіленеді және келесі формуламен анықталады:

⇐ Предыдущая 1 234 5 6 7 8 9 10 Следующая ⇒