AElig;РМÆСТ ХÆЛАРЗÆРДÆ АДÆЙМАГ ССАРЫ АМОНД

ÆРМÆСТ ХÆЛАРЗÆРДÆ АДÆЙМАГ ССАРЫ АМОНД

Диссаг у ацы хабар, тынг диссаг. Мæргътæ ма дзурын куы зыдтой, уæды рæстæджы æрцыд. Зæрæдтæ йæ дзырдтой сæ цоты цотæн, уыдон дæр куы базæронд сты, уæд — сæ цоты цотæн, афтæмæй, фæлтæрæй-фæлтæрмæ цæугæйæ, хабар æрбахæццæ мах онг дæр. Тар хъæды тæккæ был, раст Хоа-Бины провинцийы уыдис хæрз чысыл хъæу — æдæппæт дæс хæлддзаг хæдзары. Се ’ппæтæй хæлддзагдæр уыд хъæубæсты хистæр мæгуыр Кангы халагъуд.

Зæронд Канг царди тынг зынвадæтты, сæрдæй-зымæгæй цыди уыциу дарæсы мидæг. Йæхицæй хæларзæрдæдæр æгас хъæуы нæ разындаид, зулдзыхы ныхас дзы никуы ничи фехъуыста. Йæ царды бонты карчы цъиуы дæр никуы бахъыгдардта. Исчи исты зындзинады мидæг ис, зæгъгæ, уæд-иу зæронд Канг уайтагъд йæ уæлхъус æрбалæууыдаид. Йæхи хуызæн мæгуыртæ йæ иууылдæр бирæ уарзтой.

Йæ чысылæй фæстæмæ Канг æххуырсты фæцыди иу хъæздыг лæгæн. Хъæздыг лæг уыди фыд налат, мæстыгæр. Цæрæнбон Кангыл хæрæджы куыст фæкодта. Бон-сауизæрмæ-иу быдыры куыстыты уыди Канг, æхсæв та пырындз сыгъдæг кодта. Азтæ цыдысты, Канг фыд-зæронд ныцци.

Иу хатт куы уыди, уæд хъæздыг лæг Кангмæ фæдзырдта:

— Цы дын зæгъынмæ хъавын, уый зоныс? Куыд дæм кæсын, афтæмæй ныззæронд дæ, æмæ дæ бон зæххы куыст кæнын нал у. Амæй фæстæмæ мын хъомгæс цæудзынæ. Æцæг афтæ: иунæг стур дæр дын фесæфтис, уæд дæ гуырæй райгæ у — дæ къубал дын атæхын кæндзынæн.

Дыккаг бон зæронд Канг стуртæ куы рацæйскъæрдта, уæд ма хицау йæ фæстæ ахъæр кодта:

— Ахæм рог куысты дæ кæй сæвæрдтон, уый тыххæй алы изæр дæр демæ стуртæн кæрдæг хæсдзынæ!

Афтæ райдыдта мæгуыр Кангæн йæ ног цард, ницæмæй фæрогдæр йæ уæззау куыстытæй. Сæударæй-иу сыстад æмæ-иу изæрдалынгмæ хъом хызта, стæй та-иу йе ’ккойы æнæхъæн мæкъуылы бæрц кæрдæг схаста.

Иу бон куы уыди, уæд йе стуртæй иу фæдæлдзæх. Изæрæй йæ уыцы агуырд фæкодта, фæлæ йæ не ссардта. Кæрдæг ныккæрдынмæ дæр ма йæ кæм равдæлдаид, афтæмæй æмбисæхсæв фæллад æмæ мæстæлгъæдæй ссыди. Цы гæнæн ма йын уыди — радзырдта хабар йæ хицауæн.

— Уый дын гъе! — загъды бын æй фæкодта хицау. — Нæ йæ ссардтай, зæгъгæ, афтæ дын куыдзы мард ныккæндзынæн, — æмæ йыл лæдзæгæй ралæууыд, йæхæдæг æй хъуджы агурынмæ ногæй арвыста.

Æддейы арв æмæ зæхх кæрæдзи хостой, дымгæ бæлæсты сæ бындзарæй фæлдæхта. Уынгты дæттæ саха кодтой, æмæ азмæлæнтæ нал уыди. Фæлæ зæронд Кангæн æдзæугæ кæм уыди æмæ араст ис хъæды ’рдæм.

Куыддæр хъæдмæ бахæццæ, афтæ къæвда банцад, арв ныйирд ис, цъиутæ сцъыбар-цъыбур кодтой, бæлæсты къалиутæ сæхиуыл схæцыдысты. Зæронд Кангæн æрдзы рæсугъддзинадæй йæ зæрдæ ныррухс, алыхуызон дидинджытæ æмæ сыфтæртæм кæсынæй нал æфсæсти. Уалынмæ иу бæласы къалиуыл ауыдта иу сындзуасæг.

— О, нæ цытджын зæронд, — дзуры йæм сындзуасæг. — Дæ хъуг хæрз æрæджы галиуырдæм фæцæйцыди. Кæд дæ йе ссарын фæнды, уæд ам-æддæмæ цæугæ. Куыддæр уæладзыг хæдзармæ бахæццæ уай, афтæ дæ уæрджытыл æрлæуу æмæ зæгъ: «О, сыгъдæг Буддæ, мæгуыр зæрондæн баххуыс кæн». Уæд, æцæгдæр, Буддæ фæзындзæн æмæ дын дæ хъуг ратдзæн.

Куыннæ ныццин кодтаид зæронд Канг, сындзуасæгæн йæ сæрæй ныллæг акуывта æмæ нарæг къахвæндагыл фæраст ис. Дыууæ фæндаджы кæм баиу сты, уырдæм куы бахæццæ, уæд та сындзуасæг йæ размæ фæци, бæласы къалиумæ стахти æмæ йын афтæ зæгъы:

— Нæ зынаргъ Канг, ам галиуырдæм фæзил æмæ дарддæр цæугæ.

Зæронд лæг та хæларзæрдæ сындзуасæгæн раарфæ кодта æмæ йæ цыдыл бафтыдта. Цас ауади, чи зоны, афтæ бахæццæ иу бæрзонд хæдзары цурмæ, йæ уæрджытыл æрлæууыд æмæ скуывта:

— О, сыгъдæг Буддæ, баххуыс мын кæн!

Уайтагъддæр фæзынди Буддæ æмæ загъта:

— Ды, зæронд Канг, хæларзæрдæ адæймаг дæ. Æз зонын, дæ хъæздыг хицау дæ цæрын куыд нæ уадзы, уый. Абонæй фæстæмæ мæнæ ацы хæдзар дæу фæуæд.

Уыцы ныхæстимæ Буддæ цыдæр фæци. Зæронд Кангмæ фынфенæгау фæкасти хъуыддаг, фæлæ уæддæр бараст и хæдзары ’рдæм. Йæ размæ рауадис дыууæ чысыл лæппуйы, сæ сæртæй ныллæг кувгæйæ. Зæронд лæг мидæмæ куы бахызти, уæд дзы баййæфта цалдæр стыр рæсугъд маргъы, фынгыл алыхуызон хæрд, нозт æвæргæйæ. Хæдзарæй чысыл æддæдæр уыди диссаджы дыргъдон, йæ хæд астæу цад. Уалынмæ дын кæсы, æмæ чысыл фалдæр уыгæрдæны хизы йæ хъуг. Кангмæ афтæ фæкастис, цыма йæм стур йæ мидбыл бахудти, æмæ йæм зæронд лæг фырцинæй базгъордта.

Уыцы бонæй фæстæмæ зæронд Канг цæрынтæ байдыдта йæхицæн æнцад-æнцойæ, алцыдæр æм уыди йæ фаг, йæ уæлдай. Йæ зæрдæ исты æрцагурæд, уый йеддæмæ-иу ын æй йæ лæггадгæнæг мæргътæ æмæ лыстæг сырдтæ уайтагъд ссардтой. Зæронд лæг йæ фæллад уагъта, алы хорздзинад хордта. Бон-изæрмæ йæ диссаджы дыргъдоны къуымты зылди æмæ йæм кæсынæй не ’фсæсти. Ахæм цардæй цас ацарди, чи зоны, фæлæ иу рæстæг æнкъард кæнын байдыдта: йæ хъæубæстæ, йæхи хуызæн мæгуырты æрымысыди. Æмæ йæ æрфæндыди уыдоны бабæрæг кæнын. Бирæ рахъуыды-бахъуыдыты фæстæ бауынаффæ кодта: «Уыцы цъаммар хъæздыгæн йæ хъуг йæ хæдзарыл сæмбæлын кæнон — уый æфсонæй мæ хъæубæсты дæр фендзынæн».

Дыккаг бон йæхи рæвдзытæ кæнын байдыдта фæндагмæ. Уыцы хабармæ Буддæ кæцæйдæр фæзынди æмæ йын лæгъстæтæ систа, афтæ ма бакæн, зæгъгæ, фæлæ зæронд йæхи фæнд атардта.

Уæд ын Буддæ радта иу сызгъæрин фæрæт æмæ йын радзырдта, зæгъгæ, фæрæтмæ ис ахæм тых, æмæ иу цæфæн цалдæф бæласы афæлдахы.

Зæронд Канг сызгъæрин фæрæт йæ ронбасты æртъыста, хъуг йæ разæй, афтæмæй араст ис йæ фæндагыл. Цæуы, цæуы æмæ бахæццæ хъæздыджы хæдзармæ, радта йын йæ хъуджы, уæдæ цы уыдаид, фæлæ йæм куысты ныллæуыныл нал сразы ис. Алы бон дæр цыди хъæдмæ сугмæ. Иу къуырццæн-иу æнæхъæн хъæбысыдзаг ракодта суг. Хъæумæ-иу сæ æрбахаста æмæ-иу сæ ауæй кодта. Зæронд Канг хаста æнæниз, уыдис æрыгон лæппуйау хъаруджын. Йæ хъæубæстæн æхсызгон уыди, зæронд Канг афтæ кæй цæры, уый. Æрмæст æм йæ раздæры хицау хæлæгæй марди.

Хъæздыг лæг иу хатт æрбацыди Кангмæ, йæхи йæм лæгъзæй ауагъта æмæ йæ фæрсы:

— Уыцы сызгъæрин фæрæт дын кæм уыди?

Канг æнæхин, æргомзæрдæ адæймаг уыди, уымæ гæсгæ хъæздыг лæгæн сæрæй-бынмæ радзырдта сындзуасæджы, хæларзæрдæ Буддæ æмæ диссаджы хæдзары тыххæй. Хъæздыг лæг æм хъуыста æмæ фырхæлæгæй йæ дыууæ цæсты рацæйхаудысты. Зæронд йæ ныхас куы фæци, уæд хъæздыг лæг ацыди. Дыккаг бон сфæнд кодта хъæдмæ фæцæуын æмæ Буддæйæ йæхицæн сызгъæрии фæрæт ракурын.

Йæ уæлæ цыдæр бызгъуыртæ скодта, йæ цæсгом алайæ самæста æмæ афтæмæй фæраст и хъæдмæ. Уыди къæвда, тыхджын дымгæйæ бæлæстæ ратас-батас кодтой. Дæттæ раивылдысты. Фæлæ куыддæр хъæздыг лæг хъæдмæ бахæццæ, афтæ арв ныйирд ис, цъиутæ сцъыбар-цъыбур кодтой, бæлæсты къалиутæ араст сты, бæстæ ныррухс. Хъæздыг лæг йæ алывæрсты акæстытæ кодта, сындзуасæджы ауыдта æмæ йын афтæ зæгъы:

— Зынаргъ сындзуасæг, æз дæн хæрз мæгуыр, мæ хъуг фесæфти, мыййаг æй цы федтаис?

— Цæугæ уæртæ къахвæндагыл галиуырдæм.

Ныццин кодта лæг, æмæ йын сындзуасæг чердæм ацамыдта, уыцырдæм азгъордта. Згъоры лæг æмæ йæхи мидæг дзуры: «Ныр бынтондæр схъæздыг уыдзынæн! Схъæздыг уыдзынæн бынтондæр!»

Хъæды къохы куыд мидæгдæр хызти, афтæ бæстæ талынгæй-талынгдæр кодта. Уалынмæ бахæццæ тар хъæдмæ, æмæ йын пыхсбыны æппындæр ацæуæн нал уыди Уырдыгæй тыххæй-фыдæй раирвæзти, фæлæ дын йæ хæд размæ гуылфгæнгæ цæугæдон февзæрд. Хиды бæсты йас иу былгæронæй йе ’ннæмæ бæлас æппæрст. Афæнд кодта бæласыл иннæ фарсмæ бахизын. Куыддæр доны бæстастæумæ бахæццæ ис, афтæ арв уыциу æрттывд фæкодта, ныннæрыди, æрцавта, æмæ бæлас фæйнæрдæм схъисгай фæтахти. Хъæздыг лæг тæккæ донфыцæны смидæг ис, фæлæ ма былгæронæй Буддæйы ныхæстæ айхъуыста:

— Ды хъæздыг дæ, фæлæ дын бафсис ницæмæй ис. Адæмæн зæрондæй, ногæй бирæ зындзинæдтæ бавзарын кодтай. Уый дын æз афтæ, бакодтон де ’дзæстуарзоны тыххæй.

Загъта Буддæ, йæхæдæг æрбадæлдзæх. Хъæздыг лæджы стыр уылæнтæ ассæстой æмæ йæ денджызмæ фæластой.

Чысыл фæстæдæр арв ныйирд ис, хуры тынтæ бæлæсты цъуппытыл схъазыдысты. Цъиутæ ногæй къалиуæй къалиумæ пæррæстытæ систой, сæ хъæлдзæг зарджытæн кæрон нал уыд.

⇐ Предыдущая 6 7 8 9 101112 13 14 15 Следующая ⇒