БҰЛШЫҚ ЕТТЕР ҚҰРЫЛЫСЫ ЖӘНЕ БИОМЕХАНИКАСЫ

БҰЛШЫҚ ЕТТЕР ҚҰРЫЛЫСЫ ЖӘНЕ БИОМЕХАНИКАСЫ

Жұмсақ тіндерге қарағанда бұлшық еттер адамның козғалысын тыныс жолындағы ауаның козғалысын, қанның кан тамырлар бойы-мен қозғалысын және т.б. қозғалыстарды камтамасыз ету үшін жұмыс атқарады. Бұлшық еттер екі топқа бөлінеді:

1) қаңканың әртүрлі бөліктеріне бекітіліп ұлпаның негізін құрай-тыи көлденең жолақ бұлшық еттер — бұларды қаңкд бұлшық еттері дейді және жүрек бұлшық еттері;

2) қан тамырларының, лимфа тамырларының және ішкі ағзалар-дың қабырғаларының тегіс бұлшық еттері.

Бұлшықеттер формалары қысқа, жалпак, ұзын және жіңішкет.с.с. әртүрлі болады. Қысқа бұлшық ет омыртқалар арасында тереңде жатады. Олар көлденең бұлшық еттерден аз ғана үзын болады. Жалпақ бұлшық еттер адамның кеудесінде болады, олардың ұзындығы мен ені қалы*іДьіғынан үлкен болады. Бұлшық еттердің екі басыИДа, баска ағзалармен жалғастырып тұратын сіңірлер болады. Жалпақ бұлшық еттердің сіңірлері жүқа пластина тәріздес, ал ұзын бұлшық еттердің сіңірлері цилиндр тәріздес болады. Сіңірлер аса берік болады және ете аз созылады.

Бұлшық еттер фасция деп аталатын байлзм ұлпаларымен тығыз қапталған. Егер бұлшықет бірнеше қабаттан түрса, онда фасция ішкі, ортаңғы жәғ(^е сыртқы пластиналарға жіктеледі (72-сурет). Жоғарғы қабаттағы пластиналар бұлшық ет аралық фиброздыьі әсерінен ішкі қабаттағы фасциямен қосылып, бұщщЖ еттерді әр топка бөліп, тереңге өтіп сүйек бетімен табысады.

Бұлшық еттер кысқарғанда олар қалынДап, бекітілген нүктелері жақындап күш туғызады- Бұлшық еттердің жеке-жеке қысқаруы өте сирек б°лады, аз ғана К.ИМЫЛДЫН. өзі бірнеше бұлшық ет топтарын қимылға келтіреді.

Бұлшық еттердің құрылысын, олардың қысқару механизмін түсіну үшін көлденең — жолақ бұлшық еттерді қарастырсақ жеткілікті болады. Ол бұлшық ет диаметрі 10-100 мкм, ұзындығы 10-15 см болатын парал-лель талшықтар жиынтығынан тұрады. 1000--- 2000 параллель орналасқан жінішке тарамдардан тұратын талшықтар миофибрилла деп аталады. Миофибриллалардың ішінде қатарлап орнадасқан митохондрийлер бар.

Әр миофибрилла Z-мембранамен саркомерлерінің үзындығы 2,5— 3 мкм, бірнеше учаскелерге (телімдерге) бөлінеді. Саркомер — қысқа-руга қабілеті бар ең кіші құрылым. Сарксзмердін. моделі суретте көрсетілген. Z-мембраналардың арасында тинді жүкажәне миозинді қалың талшықтардан тұратын торлар орналасқан. Механохимиялық реакция тудыратын миофибрилді зат түскеннен кейін (Са⁺⁺ иондар) талшықтар жиырыла бастайды.

Қаңқа бұлшықеттерінің жиырылу теориясының кеңтараған моделі ол — сырғанамалы талшықтар моделі. Осы теория бойынша саркомердің белсенділігі артқанда белсенді және миозинді талшықтар келденең орналасқан көпірлер арқылы жабысады.

https://pp.userapi.com/c841122/v841122155/4ba1c/bJ2p1egq9sY.jpg

⇐ Предыдущая 1 234 5 Следующая ⇒