Дүниетаным және онын түрлері, типтері, қызметтері

2. Дүниетаным және онын түрлері, типтері, қызметтері

Дүниетаным - бұл ақиқатты дүниеге және ондағы адамның алар орнына, оны қоршаған болмысына және өз-өзіне қатынасына деген көзқарастар жүйесі, сонымен қатар, адамдардың осы көзқарастар арқылы қалыптасқан негізгі өмірлік ұстанымдары, наным-сенімдері, мақсат-мұраттары, таным мен

принциптері, бағыттары.

Дүниетанымды қалыптастыру - тек жеке тұлғаның ғана емес, сонымен

қатар бір әлеуметтік топтың, қоғамдық таптың жетіпуінің елеулі көрсеткіші.Болашақтағы болмыс шынайылығының ангара отынып, дүниетаным өзіне өмірлік қағидаларды енлізеді, адамдардың іс-әрекетінің сипаттамасымен байланыстырады.

Дүниетаным қоғамдық сананың жалпы және жоғаргы түрі болып табылады. Ол өз түрлеріне тән элементтердің қалыптасады (философия, ғылым, эстетика, мораль, т.б.) Осылардың ішінде философиялық, ғылыми, саяси, адамгершілік және эстетикалық көзқарастар үлкен рөлатқарады.

Философияның таным қызметтерінің ұтымды ұғымды мәнерін жөне дүниетаным бағдарын негіздейді: ол деректер мен жиынтығын теориялық ұтындырады және шындық бейнесін объективті және тарихи тұрғыда айқындауға ұмтылады.Ғылыми білім дүниетаным жүйесіне ене отырып, адамды қоршаған әлеуметтік және табиғи орташындығына бағыттаумақсатында, сондай ақ шындыққа қатысты тиімдіпікке, адасулар мен ескілік

көзкарастардан арылуға қызмет етеді.

Білімнің, тәжірибенің және көңіл-күй бағамын жалпылай отырып, адамның қоғамдың тұрмыс-піршіпікерекшеліктерін бейнелейді, тұлғаның дүниетанымдылығы мен тарихи айқын жүйенің бүкіл өмірлікжәне іс-арекетінің бағытын анықтайды.Егер дүниетаным ақиқат дүние дамуының тенденциясының дамуын бейнелесе, адам ойлауының және қоғамның, табиғаттың заңдарын тұрғы негізделсе, онда ол барлық адамзаттыңқызығушылығының және ақиқатты өзгертудің күшті құралы болып табылады

Дүниетаным танымдық тұрғысынан сапаттапса, онда оп объективті дүниенің соншалықты дұрыс және терең бейнелейді, шын және жалған, ғылыми және діни, материалистік және идеалистік түрде болуы мүмкін.Ғылыми дүниетаным объективті нақты болып табылады (шынайы, материалистік). Ғылыми дүниетаным дүниенің ғылыми бейнесіне, ғылыми негізінде қорытындылар меннегіздеулерге және табиғи және қоғамдық құбылыстардың дамуын сипаттайтын, себеп салдарын теориялық сүйенеді.

ғылыми дүниетаным алдын ала көрудің, сол және одан басқада құбылыстардың, процестердің дамуын және оларды саналы түрде басқаруға мүмкіндік береді. Барлық берілген ғылымдарға дұрыс түсініктемені тек қана диалектикалық және тарихи материализм береді, яки адамды танымды дәріс танып білумен мен өмірдің және табиғи құбылыстардың өзгерістерімен қаруландырады.

Дүниетаным негіздеріне сыртын қоршаған ақиқат дүниеге бағдарлауы, қоғамдық қатынастар өзінің өмір сүруінің маңыздылығын түсінуі, өз өмірін саналы деген терең әлеуметтік қажеттіліктері жатады

Окушылардың ғылыми дүниетанымы ғылыми философиялық білімдерді, казір ғылыми жаңалықтарды, сонымен бірге шынайы дуние танымдарының жалпы әдістер жүйесін, шынайы дүниені түсіндіру деректерін, әдіснаманы бір меңгеру қалыптасады.Қоғамның ойлаудың, табиғаттың даму заңдылықтары және мәнін түсіндіруші дүниетаным идеяларының жиынтығы оқушылардың дүниетанымында кезқарас, сенім, ұсыныс, болжам, аксиома,жетекші идеялар, әр түрлі жаратылыс және қоғамдық процестерді, құбылыстарды түсіндіру отырып ғылыми негізін құраушы сол және басқа ғылымның нақты ұйымдары ретінде бейнеленеді.

Ғылыми дүниетаным негізіне дүниені түсіну, дүние ғылымдардың жиынтығы жатады.Дүниетаным тек қана білімді меңгеру процесінде ғана емес, сонымен бірге ғылыми емес, қарапайым жену нәтижесінде қапыптасады. Ол қоғамның жаңаруына, және жаратылыстану ғылымдары дамуына сәйкес жетісу үстінде. Өмірді жақсартудағы жаңа ғылыми деректер, қоғамдық және жаратылыстану гылымындағы ашулар, жаңа қоғамдық тәжірибелер толықтырылуда, нақтылануда, бұрыннан қалыптасқан және ойлауөзгеруде

Дүниетаным және адамның, топтың, таптың немесе тұтас қоғам қызметінің және шындыққа деген қатынасын айқындайтын принциптердің, кезқарастардың мақсат-мұраттар мен сенімдердің жүйесі. Дүниетаным қалыптасуына саяси, адамгершілік және эстетикалық көзқарастар кеп әсер етеді. Білімдер жүйесіне ене отырып, адамның немесе топтың қоршаған әлеуметтік және табиғат заңдылықтарын багдарпау мақсаттарына қызмет етеді Сонымен қатар, ғылым адамдарды әртүрлі нанымдар мен адасупардан құтқарып оны шындық болмысты ақыл-ойы арқылы табуына жағдай жасайды.

Дүниетаным - адамдар мен табиғатқа, жалпы қандылықтарға, моральдық ережелерге жеке тұлғаның жалпы қатынасын білдіретін негізгі сенім, қалып, таным немесе қоғам мүшелерімен ортақ көзқарас қалыптастырып, қоршаған ортамен қатынас қалыптасты рудагы негізгі өлшем. Ол - адамның дүниені

ақиқат пен теориялық және жагынан бірлікте тану мақсатындағы рухани-темірибелік әдіс.Дүниетанымды тұтас адамзат әлемінің сияқты мәдениет категорияларының жүйесі көрініс тапкан.Дүниетаным - әлемді түсіну, қабылдау, қоршаған ортадағы шынайылыққа жалпылама көзқарастаржүйесі.Дүниетаным - адамның өзіне, алемге, азінің әлемдегі орнына деген көзқарастар жүйесі.

3. Философияның дүниетаным ретіндегі ерекшеліктері.

Философия термині кене грек тілінен аударғанда даналықұштарлық ап кене үнді тілінен аударғанда ақиқатты көру деген мағынаны береді. Философ сөзін ең алғаш рет интеллектуалды ұмтылып, дұрыс өмір сүруге тырысқан адамдарды оқшаулау мақсатында көне грекматематигі мен Пифагор қолданған, философия терминін тусіндіріп, оны ерекше:түрі ретінде негіздеген Платон. Көне дүниеде философия деп білім ғылымдардың алғашкы практикалық байқаумен, қорытындылармен қатар адамдардың әлем туралы адам тіршілігінің мәні мен мақсаты, өзі туралы мәліметтерді біріктірді

⇐ Предыдущая 1 2 345 Следующая ⇒