Философия дүниетаным ретінде

1.Философия дүниетаным ретінде

Өндіргіш күштердің өркендеп, алғашқы қауым өндірістік қатынастардың шеңберінен шығып байланысты құлдық қоғам бел алып, адамзаттың өркениетті дамуының ілгері басқан бір қадам жасалынды. Апайда, қоғам өркениеттің дамуы барысында жері болса да адамгершілік тұрғысынан алғанда кері болды. Өйткені, адамды адам қанауының жексұрын түрі пайда Болды. орнын иеленушілік басты. Сонысына қарамай,даму, философиялық дүниетанымның пайда болып қалыптасуы үшін күпдық қоғам ғана тигізді, себебі тек осы кезеңде ғана ой еңбегі дененбегінен ақырап адамдардың озық ойлы билігі дене еңбегінен босатылып, бірыңғай білім мен, философиямен айналысуға мүмкіндік алды. Әрине ,ол адамдар негізінен үстем тап болатын. Осы кезеңде философиялық дүниетаныммифология мен дінге қарсы қалыптаса бастады. Адамдар өздерінің ақыл-ойларының өсу дәрежесіне сәйкес іздерін табиғаттан, қоғамнан ажырата алатын, өздерінің дербес тіршілік иесі екендігін пайымдай алатын, мақсат-мүдделерінің табысқа жету - жетпеуі табиғат өз қалпында танып іс жүзінде игеру дәрежесіне тікелей екендігін түсіне бастады. Олардың бұндай жандайғажетуіне философиялық дүниетанымның аз болган жок,

"Философия" гректің " филео " жене "софия" деген сөздерінен құралған. Қазақша мағынасы - "даналыққа құштарлық". Бұл сездің шығу тегі жөнінде мынадай аңыз сақталған. Көне Грецияда бір гулама ізін "данышпан" деп атай берген адамдардан ыңғайсызданып "мен тек даналыққа құштар ғанамын" - десе керек. Алайда философияның ''даналыққа құштарлық'' деген мағына де тегін емес. Себебі, философия арқылы кене Грецияда дүние, жаратылыс, адамдар мен қоғам туралы барлық ілімдер мен жиынтығын атайтын болган. Философия - да, танымдық жанынан:да езінің тужырымдарын, қағидаларын ғылыми логикалық дәлелдеулерге негіздейтін ерекшедүниетаным. Ол онысының өзімен-ақ жаратылыстан тыс нелеріне" деген соқыр сенімгежетелейтін мифология мен діни дүниетанымның айрықша ерекшеленеді. Сайып келгенде.

философиялық дүниетаным деп алемге, табиғатқа, қоғамға және олардың, арақатынастары туралықалыптасқан ең жалпы көзқарастар жиынтығын айтамыз. Философиялық дүниетаным жеке адамдар, топтар мен партиялар ушін, тб. өмір салаларында басшылық,бағдарламалық міндет атқарады, қоғамның ілгері даму жолдарын негіздеудің теориялық астар алады.

Философия адамдарды көкжиегі кең, шаңырағы биік дүниетанымдық кезқарастарменқаруландырып болмысқа көзін ашады. Бұл кезде ол адамгершілік орайында қызмет атқарады:Әсіресе, елім мен өмір мәселесін зерделегенде елімнен пенде жоқ. Бұл мәселе Қорқытпен Абай аралығында да күн тәртібінің түскен емес. Ал бұл қорқыныш өз кезеңінде болашақтың үзіп торығуға, құсалыққасоқтырады. Мысалы, орыстың атақты ойшыпы Н. А. Бердяев омір бойы құсалықтан арылаалмағандығын және торығудың әлсіретуге философиямен көп пайдасын тигізгені туралы айтады. Бұл дегеніміз әрине, философия мәңгілік өмір сыйлайды деген сөз емес

Бірақ та оп елімнің табиғи екендіпін, емірдің заңды жалғасы екендігін түсіндіреді. Бұл мәселе туралы Жүсіп Баласағұни де, Абай да ойлар айтқан. Өлімге деген салқынқанды көзқарас орнықтырып, адамдардың рухын бектуге, қазаны қасқая қарсы алуға үндеген. Ғұмыры шектеулі (қазақ "қамшының сабындай" қысқа) пенденің менгілікті армандауы о дүние туралы алып келді.

Философия адамдар үшін мақсат - мұратты ғұмыр кешуге үндейді. Олардан айырылған пенденің ғұмыры баянсыз болады, Бұл орайда Абайдың "адамның баласы бол", "кемел адам бол" деген терең ой - толғаудың нәтижесі деп білеміз,тәжірибелік зерттеулердің нәтижесінде адамдардың есіне-езі қол жұмсауы (суицид) көбінесе осы тылсым селпісіздіктің алдындағы туындайтын торығу сезіміне, мақсат - мұраттарының жоғалуына

байланысты расталынып отыр.

Философия - адамдарға рухани азаттық әпере алатын бірден бір дүниетаным. Сондықтан да оның қағидаларын ыждағаттылықпен меңгеру артық.Олардың негізгісі - қоғамдық мұрат. Бұл жағдайда философия мен саяситәртіптің арасындағы байланыс барынша айқын көрінеді. Философия дүниетаным ретінде мәдени тәрбиеге де зор жасайды. Э. В. Ильенкое жастарды мектеп қабырғасынан бастапдиалектикалық ойлау мәдениетіне үйрету арқылы олардың дүниетанымын қалыптастырып, өмірге құндылықтар жүйесі арқылы дурыс жағдай жасау қажеттілігі туралы баса айығады.Философияның, сонымен қатар, ақпараттық - тусініктемелік қызметі де адамдар дүниетанымынқалыптастыруға ықпал етеді Бұл орайда, ғылыми жаңалықтар болсын, басқа да кекейкестімәселелер болсын, белгілі бір философиялық тұрғыдан түсіндіретін болғандықтан ақпараттық кеңістікті үнемі дұрыс игеріп отыруға деген философияның пайдасын әсте жоққа шығаруға болмайды.

⇐ Предыдущая 1 234 5 Следующая ⇒