VII. Маңғыстау табиғаты

VII. Маңғыстау табиғаты

7.1 Маңғыстау табиғатының ескерткіштері

Маңғыстау облысының климаты (Маңғышлақ түбегі) — күрт континентальды, суық қары аз және ыстық ұзақ жазда ерекшеленетін.

Атмосфералық жауын-шашын қыста да, жазда да сирек, тұщы суы бар ірі су қоймалары жоқ, сондықтан өсімдіктер әлемі бай емес. Жануарлар әлемі де аз. Жартылай шөлейтте Үстірт муфлон, қарақұйрық, ақбөкен, түлкі, қасқыр, қоян кездеседі.

Маңғыстау облысының ландшафты ерекше және бірегей. Жүздеген миллион жыл бойы бұл аумақ мұхиттың түбінде болды. Үстірт Үстірт үстірті Маңғышлақ түбегінің және чинков (жартастар) рельефі шамамен 25 миллион жыл бұрын болған қуатты жер сілкінісінің нәтижесі болып табылады және осы аумақтардан мұхиттың шегінуінің салдары болып табылады.

Борлы каньондар, қаларлық таулар-қаларлық таулар, шар тәрізді конкрециялардың бірегей өрістері, шексіз сортаң шөлдер және құмды алқаптар қорықтың әйгілі шексіз "ай пейзаждары" құрайды. Сонымен қатар табиғат осында өзінің қарама-қарсылығын да таң қалдырады: жағылған шөлдің орнына көркем каньондардың жасыл оазистері келеді, Қаратау тауларының қара жоталары Ақтау жоталарының ақ сілемдерімен көршілес.

Әрине, табиғат — Маңғыстау қорығының басты көрікті жері, ал оның аумағындағы ерекше табиғи ескерткіштер саны өте зор.

Таулар

Ақтау қаласынан 180 шақырым жерде орналасқан Шерқала тауы Қаратау алқабына жатады және Маңғыстау облысының символы болып табылады. Шерқала-мұхиттың тереңінен құрлықтың көтерілуі нәтижесінде пайда болған, биіктігі 308 метр алып киіз үйді алыстан еске түсіретін ерекше кескін қалдықтары.

Шерқала

Айрақты тауы (Ақтаудан 180 км) — құлпының аңғары деп аталады — колоннадаға немесе құлпының қабырғасына ұқсайтын, өзінің керемет көріністерімен белгілі шағын қалжың тауларының тізбегі.

Таудың тегіс тұғыры ақ-сары-қызыл тау жыныстарының кезектесіп жатқан қабаттары болып табылады, содан кейін жасыл-сұр пирамидаға ауысады — бұл шын мәнінде ұмытылмас көрініс!

Бокты

Жылған (Ақтаудан 140 км) — "жердің құлауы" деп аталатын жұмбақ мистикалық орын — әктас қабатының құлауы нәтижесінде пайда болған үлкен геологиялық сырғыма. Жылған тақталарының сынықтары адамдарға ежелгі жануарлардың іздерін өз көзімен көруге мүмкіндік береді: қылқалам мысық және үш саусақты жылқы — гиппарион. Бұл іздердің жасы-шамамен 10-15 миллион жыл.

Жылылан

Шатқалдар

Торыш шатқалы (Ақтаудан 100 км) — қорықтың тағы бір мистикалық орны, оның аумағы бойынша шашыраңқы шар конкрецияларының арқасында танымал болды, олардың шығу тегі әлі ғалымдармен түсіндірілмеген. Тас кесектер — шарлар-саңырауқұлақтар немесе фантастикалық фигуралар тәрізді.

Торыш, тас салалар

Бозжыра шатқалы (Ақтаудан 300 км) — Үстірт үстірті шыңының бөлігі, екі биік әктас жартастарымен танымал — "Босжираның қаңқасы" — ашық көрініс және жергілікті жердің визит карточкасы — бұрынғы туристердің қиялын таң қалдырады.

Бозжира

Тамшалы (Ақтау қаласынан 18 км, Форт — Шевченко қаласынан 30 км) — теңізге ортақ арнамен шығатын таза су бұлақтары бар көркем каньондар желісі. Тамшалы табиғаттың бірегей ескерткіші болып табылады, каньон ернеулерінің бойында ежелгі адамның шаруашылық қызметінің көптеген іздері, қорғандар мен қорымдар кездеседі.

Саура шатқалы (Ақтаудан 90 км), оның шағын каньонында Маңғышлақ түбегінің інжу — маржаны орналасқан-ең әдемі сарқырамасы бар Қарақұп шағын Тұщы су көлі. Шатқалы теңізге шығатын терең емес каньон. Үстірт бетінде каньон ернеулерінде бекіністің күйреуі — пана, ежелгі қорымдар мен қорымдар сақталған.

Шатқалдар

Маңғыстау тау бұлақтары бар көркем шатқалдармен мол. Олардың бірі — тұщы су бұлағы бар Батыс Қаратау жоталарының таңғажайып табиғат бұрышы-Самал тау шатқалы (Ақтаудан 180 км) ерекше құнды, өйткені тіпті ыстық Маусымда құрғап кетпейді.

Ақмыш шатқалы (Ақтаудан 180 км) — бұлақтардың көптеген шығулары бар сергітетін тау аңғары, Ақмыш Қаратау жотасының солтүстік сілемдерінде орналасқан. Арна бойында ортағасырлық Қызылқала қалашығының тұрғын үйлері мен бекініс үйіндісінің іздері сақталған.

Ойпаттар

Қарақие (Ақтаудан 50 км) — әлемнің ең терең ойпаттарының бірі, оның белгісі — әлемдік мұхиттан төмен 132 м құрайды, ойпаттың түбінде батыр кең сор (сор) орналасқан.

Қарақия

Қарынжарық ойпаты (Ақтаудан 450 км) ұзындығы 70 км — ден асады! Сортаңда ойпаттың негізінде бес қалдықты таулар көтеріледі. Қар еру немесе қатты жаңбыр кезінде сор суға толып, Аспан мен бор колоннадтар көрінетін үлкен тұзды Айнаға айналады.

Тұзбаир соры (Ақтаудан 250 км) — бұл жерде үстірт үстіртінің шыңдары саз-әктас және Бор сатыларының каскадымен күрт үзіледі, оның негізінде кең сор жатыр. Бор жартастарының көркем торлары колонналарға ұқсас қаларлық қатарларды құрайды.

Қорықтың аумағы көптеген жер асты мешіттері мен кесенелері бар. Көбен, Шопан-Ата, Қараман-ата, Сұлтан-епе, Жаман Сауран, Темір Абдал жерасты мешіттері мен қорымдары кеңінен танымал.

Өзінің тамаша сақталуына байланысты монолиттегі жартастардың жартастары Шақпақ-ата жерасты мешіті мен жақын маңдағы қорым бөлінеді. Бұл ғимараттар кешені Маңғыстау ескерткіштерінің арасында сәулет өнері мен әсемдігі жағынан ерекше болып табылады.

Маңғыстау түбегінің барлық жерасты мешіттері бірегей. Ең танымал мешіт-мұсылман әлемінде ерекше орын алатын Бекет ата. Бұл жерде болған діндарлар Меккеге қажылыққа бата алды деп саналады. Жыл бойы Бекет ата мешіті орналасқан Оғланды жеріне қажылар ағады.

Маңғыстау облысының аумағында орналасқан ортағасырлық кесенелердің арасында Қосмола, Көккүмбет, Ақшора, Үштам, Бельторан, Қаракөз және басқа ірі кесенелерді атап өтуге болады.

⇐ Предыдущая 1 2 3 4 5 6 789 10 Следующая ⇒