15. Жер қойнауын пайдалану құқығы: түсінігі, түрлері және туындау, өзгеру, тоқтатылу негіздері.
Жер қ ойнауын пайдалану қ ұ қ ығ ы — меншік иелерінің жер қ ойнауы жө ніндегі қ ажеттерін қ анағ аттавдыру ү шін заң ғ а сә йкес жер қ ойнауының қ ұ рамдас белгілі бір бө лігін пайдалануғ а байланысты қ ызметтердің жиынтығ ы. Ол осы салада атқ арылатын қ ызмет ауқ ымына қ арай белгіленген принциптер негізінде қ ұ қ ық тар жә не міндеттемелермен шектеледі. Пайдалануғ а берілетін жер қ ойнауының тү рлері: 1. Геологаялық зерттеу. 2. Барлау. 3. Ө ндеру. 4. Барлау мен ө ндіруге байланысты емес жерасты қ ұ рылыстарды салу жә не пайдалану. Жер қ ойнауын пайдалануда басшылық қ а алатын принциптердің тү рлері мынадай: 1. Жер қ ойнауын арнайы пайдалануғ а ақ ы тө леу; 2. Жер қ ойнауын ұ тымды жә не кешенді пайдалану; 3. Жер қ ойнауын пайдалану мен қ орғ ау шараларын кө термелеу; 4. Қ алдық сыз жә не аз қ алдық қ алдыратын технологияларды қ олдану; 5. Жер қ ойнауын пайдалану жә не минералдық шикізатты ү қ сату жобалары бойынша міндетті тү рде мемлекеттік экологаялық сараптама жү ргізу; 6. Жер қ ойнауын пайдалану мен қ орғ ау саласында жалпы ү лттық жә не мемлекеттік мү дделерді ү штастыру; 7. Пайдалы қ азбалар кен кө здерінен кен ө ндіру жә не минералдық шикізатты ұ қ сату арқ ылы жер қ ойнауы мен қ оршағ ан ортағ а келтірілген зиянды ө теу; 8. Жер қ ойнауын пайдалануғ а қ атысты жү мыстардың қ ауіпсіздігін сақ тау; 9. Жер қ ойнауын пайдаланудың айналадағ ы табиғ и ортағ а жасайтын ық палын мө лшерлеу; 10. Жер қ ойнауы жә не минералдық шикізатты ү қ сату туралы заң дардың талаптарын сақ тау. Жер қ ойнауын пайдалану объектісіне оның заң ды тү рде белгіленген қ ұ рамдас бір бө лігі жатады. Оны пайдалану жайы кешенді жү ргізілуі де мү мкін. Жер қ ойнауын пайдалану қ ұ қ ығ ы Қ азақ стан Республикасында аттестацияланғ ан барлық меншік иелеріне жә не шетелдік ү йымдар мен жеке тұ лғ аларғ а беріледі. Жер қ ойнауының бө лігі берілген кү ннен бастап олар жер қ ойнауын пайдалану субъектісі болады. Кә сіпорындарды тексеру тә ртібін Қ азақ стан Республикасы Ү кіметі белгілейді. Жер қ ойнауын пайдалану қ ұ қ ығ ының мазмұ ны жоғ арыда аталғ ан заң да белгіленген жер қ ойнауын пайдаланушнлардың қ ұ қ ық тары жә не міндеттерімен астасып жатады. Жер қ ойнауын қ азбалар ө ндіруге, минералдық шикізатты ұ қ сату жә не ө зге де мақ саттарғ а пайдалану шарты арқ ылы жү зеге асырылады. Оның екі жолы бар. Біріншісі, жер қ ойнауын минералдық шикізатты ө ндіру жә не ұ қ сату, ө зге де мақ саттарғ а пайдалану қ ұ қ ығ ын Қ азақ стан Республикасы Ү кіметі немесе жергілікті ө кілді жә не атқ арушы органдары жер қ ойнауын пайдаланушылармен шарт жасасу жолымен іске асырады. Екіншісі, жер қ ойнауын минералдық шикізатты ө ндіру мен ұ қ сатуғ а пайдалану, ө зге де мақ саттарғ а пайдалану шарты жер қ ойнауын пайдаланушының қ олында кен бө лігіне жасалган акт жә не кә сіпорынның тиісті сараптамадан ө ткен жобасы болғ ан жағ дайда жасалады.
|