№1. Дәріс сабағы. Тақырыбы: Мемлекет туралы негізгі түсініктер. 1. Мемлекеттің түсінігі және негізгі белгілері.. 3. Мемлекеттің нысаны (басқару нысаны, мемлекеттік құрылыстың нысаны,

№1. Дә ріс сабағ ы

Тақ ырыбы: Мемлекет туралы негізгі тү сініктер

1. Мемлекеттің тү сінігі жә не негізгі белгілері.

2. Мемлекеттің пайда болуының негіздері, теориялары.

3. Мемлекеттің нысаны (басқ ару нысаны, мемлекеттік қ ұ рылыстың нысаны, саяси режим).

1. Мемлекеттің тү сінігі жə не негізгі белгілері.

Мемлекет – бұ л арнайы басқ ару жə не мə жбү рлеу аппараты бар, қ оғ амның ө кілі бола тұ ра, оны басқ аратын жə не оның дамуын қ амтамасыз ететін, бұ қ аралық биліктің саяси-аумақ тық, егеменді ұ йымы.

Мемлекетті рулық қ ұ рылымдағ ы ə леуметтік биліктен ажырататын тө мендегідей белгілері болады:

1. Бұ қ аралық биліктің болуы. Міндетті тү рде мемлекеттің басқ ару жə не мə жбү рлеу аппараты болуы тиіс, себебі, бұ қ аралық билік – бұ л шенеуніктер, ə скер, полиция, тү рме мен басқ а да мекемелер.

2. Аумақ тық бө лініс. Мемлекет ө з аумағ ында ө мір сү руші барлық адамдарды ө з билігімен жə не қ орғ ау арқ ылы біріктіреді.

3. Салық тар жү йесі. Олар мемлекеттік аппараттың ө мір сү руін қ амтамасыз ету ү шін қ ажет.

4. Егемендік. Бұ л мемлекетке тə н ө з аумағ ындағ ы ү стемдік пен халық аралық қ атынастардағ ы тə уелсіздік.

5. Қ ұ қ ық тың болуы. Мемлекет қ ұ қ ық сыз ө мір сү ре алмайды, себебі, қ ұ қ ық мемлекеттік билікті заң дастырады.

Мемлекеттік билік ə леуметтік биліктің ерекше тү рі ретінде. Мемлекеттік билікке сипаттама берместен бұ рын ə леуметтік билікке анық тама беріп алу қ ажет. Ə леуметтік билік – бұ л адамдарың кез-келген бірігуіне тə н ү стемдік пен бағ ынушылық қ атынастары, бұ л кезде бір тұ лғ алардың – билік қ ұ рушылардың – еркі мен ə рекеттері басқ а тұ лғ алардың – бағ ынушылардың – еркі мен ə рекеттеріне ү стемдік қ ұ рады. Ə леуметтік билік кез-келген ұ йымдасқ ан, белгілі бір дə режеде тұ рақ ты адамдар тобына – руғ а, тайпағ а, отбасына, қ оғ амдық ұ йымғ а, партияғ а, мемлекетке, қ оғ амғ а жə не т. б. тə н.

Мемлекеттік билік ə леуметтік биліктің ерекше бір тү рі ретінде кө рініс табады. Бұ л мемлекеттік мə жбү рлеуге сү йенген, субъектілер арасындағ ы ү стемдік жə не бағ ынушылық сипаттағ ы бұ қ аралық -саяси қ атынас. Мемлекеттік биліктің ерекшеліктері:

1. Бұ қ аралық билік. Ол бү кіл қ оғ амның, халық тың атынан

қ ызмет етеді жə не ө з қ ызметінде бұ қ аралық негізге – қ азына мү лкіне, ө з кірістеріне, салық тарғ а ие.

2. Аппараттық билік. Ол аппаратқ а, мемлекеттік органдар жү йесіне сү йенеді жə не олар арқ ылы жү зеге асырылады.

3. Заң қ олдайтын билік. Сол себепті, ол аппарат пен заң нормаларының кө мегімен елдегі барлық халық ү шін міндетті сипатты иеленеді.

4. Егеменді билік–ол кез-келген биліктен дербес жə не тə уелсіз.

5. Заң дастырылғ ан билік. Яғ ни, ол заң ды негізді жə не қ оғ амдық тануды иеленген.

Мемлекетте ең бек бө лінісі болғ ан жағ дайда ғ ана, яғ ни, ерекше қ ызмет тү ріне негізделген дербес билік тү рлері қ алыптасқ ан жағ дайда ғ ана, мемлекеттік биліктің тиімділігі артады. Мұ ндай биліктің ү ш тү рі бар: заң шығ арушы билік, атқ арушы билік жə не сот билігі.

№ 6 кесте

Мемлекет – басқ ару мен мə жбү рлеуді жү зеге асыратын арнайы аппараты бар. Жария биліктің саяси-аумақ тық, егеменді ұ йымы. Бұ л ұ йым қ оғ амды білдіре отырып, заң дардың кө мегімен осы қ оғ амды басқ арады жə не оның интеграциясын қ амтамасыз етеді.

Мемлекет белгілері: 1) жария биліктін болуы; 2) тұ рғ ындардың аумақ тық бө лінуі; 3) салық жү йесі; 4) егемендік; 5) қ ұ қ ық.

12 3 Следующая ⇒