Ибн ‘Аббастың хабарына сүйенген және оны дәлел ретінде келтірген әйгілі имамдардың сөздері

Жоғ арыда айтылғ андай, Ибн ‘Аббастың осы хабарына сү йенгендердің қ атарында ә һ лю-Сунна уә л-жама’а имамы - Ахмад ибн Ханбаль бар. Оғ ан “Аятта қ андай кү пірлік туралы айтылуда? ” деген сұ рақ қ ойылғ анда, ол: “Діннен шығ армайтын кү пірлік, бұ л Ибн ‘Аббастан жеткендей”, - деп жауап берген. Қ з.: “ә с-Салә уа хукму тариқ иха” 49, “Суалә т Ибн Хани” 2/192, “Масаиль Абу Дауд” 114.

Сондай-ақ Ибн ‘Аббастан жеткен бұ л хабарғ а Қ ұ ран тә псіршілерінің имамы - Ибн Жә рир ә т-Табари де сү йеніп, былай деген: “Аллаһ тың тү сіргенін теріске шығ арып, соның негізінде ү кім шығ армайтынның ә рбірі Аллаһ қ а қ атысты кә пір, мұ ны Ибн ‘Аббас айтқ анындай! ” Қ з.: “Тафсир ә т-Табари” 6/259.

Имам Абу ‘Убайд былай деп айтатын: “Аллаһ тың «Ал кім Аллаһ тың тү сіргенімен ү кім етпесе, міне, солар - кә пірлер» деген сө здеріне қ атысты айтар болсақ , , Ибн ‘Аббас: «Бұ л кү пірлік діннен шығ армайды! », - деп айтқ ан”. Қ з.: “Китабуль-иман” 47.

Имам Ибн Наср ә л-Маруази, кү пірлік жіктелетініне жә не оның Исламнан шығ армайтын тү рі болатынына нұ сқ ап, былай деген: “Ә рі Ибн ‘Аббастың «Ал кім Аллаһ тың тү сіргенімен ү кім етпесе, міне, солар - кә пірлер» деген аятқ а қ атысты айтқ ан сө здері осы жайында”. Қ з.: “Та’зыму қ адри-ссалә ” 2/520.

Имам Абу ә л-Музаффар ә с-Сам’ани былай деген: “Ибн ‘Аббас: «Мұ сылмандарғ а қ атысты бұ л аяттың мағ ынасы «Куфр дуна куфр» (Кү пірліктен кіші кү пірлік)», - деген. Хауариждер бұ л аятқ а сү йеніп: «Аллаһ тың тү сіргенімен ү кім етпейтіндер кә пірлер болып табылады», - деп айтатынын біл. Ал ә һ лю-Сунна: «Ү кімді қ алдырғ ан кә пір болмайды», - деп айтады! ” Қ з.: “Тафсир ә с-Сам’ани” 2/42.

Хафиз Ибн ‘Абдуль-Барр былай деп айтатын: “«Егер мұ сылман адам Аллаһ тың заң ымен емес (басқ амен) ү кім етсе, бұ л діннен шығ аратын кү пірлік емес, ол Аллаһ қ а, Оның періштелеріне, Кітаптарына, пайғ амбарларына жә не Қ иямет кү ніне кү пірлік танытпайынша», - деп айтылғ ан. Жә не осы тә псір кө птеген ғ алымдардан жеткізіледі, олардың арасында Ибн ‘Аббас, Тауус жә не ‘Ата бар”. Қ з.: “ә т-Тамхид” 5/74.

Имам ә л-Бағ ауи былай дейтін: “Ибн ‘Аббас, сондай-ақ Тауус: «Бұ л - діннен шығ аратын кү пірлік емес! », - деп айтқ ан”. Қ з.: “Тафсир ә л-Бағ ауи” 3/61.

Имам ә л-Қ уртуби былай деп айтқ ан: “Кім Қ ұ ранды тә рк етіп жә не Елшінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) сө здерін теріске шығ арып, Аллаһ тың тү сіргенінің негізінде емес (басқ амен) ү кім етсе, сол кә пір, мұ ны Ибн ‘Аббас пен Мужжахид айтқ андарындай! ” Қ з.: “Тафсир ә л-Қ уртуби” 6/190.

Шейхуль-Ислам Ибн Таймия былай деген: “Ибн ‘Аббас пен басқ а салә фтар «Ал кім Аллаһ тың тү сіргенімен ү кім етпесе, міне, солар - кә пірлер» деген аятқ а қ атысты: «Кү пірліктен кіші кү пірлік, бұ зақ ылық тан кіші бұ зақ ылық жә не зұ лымдық тан кіші зұ лымдық! », - деп айтқ ан. Ә рі осы туралы Ахмад, ә л-Бухари жә не басқ алар атап ескерткен”. Қ з.: “Мажму’уль-фатауа” 7/522.

Бұ л туралы имам ә л-Бухари де айтқ андығ ына келер болсақ, шейхуль-Ислам имам ә л-Бухари ө зінің «Сахихындағ ы» бір тарауын «Куфран ‘ашир уа куфр дуна куфр» деп атағ андығ ын мең зеп тұ р.

Хафиз Ибн Хажжар: “Автордың (ә л-Бухаридің ) «Куфр дуна куфр» сө здеріне келер болсақ, ол осынысымен ‘Ата ибн Аби Раббах пен басқ алардан жеткізілген Ахмад «ә л-Иманда» келтірген хабарды мең зеп тұ р”, - деген. Қ з.: “Фатхуль-Бари” 1/105.

Сондай-ақ имам ә с-Суюты да ә л-Бухаридің «Сахихына» жасағ ан тү сіндірмесінде «Куфр дуна куфр» сө здеріне қ атысты: “Бұ л Ахмад «ә л-Иманда» келтіретін ‘Ата ибн Аби Раббах жеткізген хабардың сө здері”, - деп айтқ ан. Қ з.: “ә т-Тауших шарх ә л-Жә ми’ ә с-сахих” 1/193.

Хафиз Ибн Хажжар сондай-ақ, имам ә л-Бухари «Зульм дуна зульм» (Зұ лымдық тан кіші зұ лымдық деген) деп атағ ан тарауына қ атысты: “Бұ л тараудың аты имам Ахмад “Китаб ә л-иманда” ‘Атадан келтірген хадис болып табылады. Бұ л сондай-ақ Тауустың нұ сқ асы арқ ылы Ибн ‘Аббастың «Ал кім Аллаһ тың тү сіргенімен ү кім етпесе, міне, солар - кә пірлер» деген аятқ а қ атысты айтқ ан сө здерінен тура сол мағ ынамен жеткізіледі”. Қ з.: “Фатхуль-Бари” 1/109.

Осында Хафиз Ибн Хажжар Ибн ‘Аббастан жеткен осы хабардың сенімділік дә режесін атап айтпағ ын айта кету қ ажет. Ал Ибн Хажжар «Фатх ә л-Бариге» жазғ ан алғ ысө зінде ол сенімділігі туралы айтпағ ан хабарлардың иснадын ол жақ сы (хасан) деп санайтынын жазғ ан.

Хафиз Ибн Раджаб имам ә л-Бухаридің «Куфр дуна куфр» сө здері туралы былай деген: “Бұ л сө здерімен ол кейбір кү нә лардың кү пірлік деп аталатынын мең зеп тұ р, алайда мұ ның астарында діннен шығ аратын кү пірлік туралы айтылып тұ рғ ан жоқ. Бұ л Ибн ‘Аббастың «Ал кім Аллаһ тың тү сіргенімен ү кім етпесе, міне, солар - кә пірлер» деген аятқ а қ атысты: «Бұ л сендер мең зеп тұ рғ ан кү пірлік емес, ә рі бұ л діннен шығ аратын кү пірлік емес! Бұ л куфр дуна куфр! », - деп айтқ ан сө здері сияқ ты. Осы хабарды ә л-Хаким келтірген жә не: «Оның иснады сенімді (сахих)», - деген. Сондай-ақ Ибн ‘Аббастан осы аятқ а қ атысты басқ а сө здер де жеткізіледі: «Бұ л кү пірлік, алайда Аллаһ қ а, періштелерге, Кітаптарғ а, елшілерге, Қ иямет кү ніне деген кү пірліктей кү пірлік емес! » Сондай-ақ ‘Ата жә не басқ алар да: «Куфр дуна куфр», -деп, осыны айтқ ан”. Қ з.: Ибн Ражжаб “Фатхуль-Бари” 1/137-138.

Шейх Ибн ә л-Қ айим былай деген: “Ибн ‘Аббас: «Кү пірліктен кіші кү пірлік, зұ лымдық тан кіші зұ лымдық жә не бұ зақ ылық тан кіші бұ зақ ылық », - деп айтқ ан”. Қ з.: “Мадарижжу-ссаликин” 1/335.

Шейх ‘Абдур-Рахман ә с-Са’ди «Ал кім Аллаһ тың тү сіргенімен ү кім етпесе, міне, солар - кә пірлер» деген аятқ а қ атысты былай деп жазғ ан: “Ибн ‘Аббас: «Кү пірліктен кіші кү пірлік, зұ лымдық тан кіші зұ лымдық жә не бұ зақ ылық тан кіші бұ зақ ылық », - деп айтқ ан. Егер мұ ны (шариғ аттың негізінде емес ү кім шығ аруды) рұ қ сат етілген деп есептесе, бұ л ү лкен зұ лымдық болып табылады, ә рі егер мұ ны рұ қ сат етпей жасаса, онда бұ л ү лкен кү нә болады! » Қ з.: “Тайсируль-Карими-р-Рахман” 296.

Сондай-ақ Ибн ‘Аббастың талқ ыланып жатқ ан хабарын: «Ибн ‘Аббас: … айтты», - деп, белгісіз тү рде емес, бекітілген тү рде келтірген имамдардың сө здеріне де кө ң іл бұ рың ыздар.

Хадистану ғ ылымында, мұ ны имам ә н-Науауи тү сіндіргеніндей, егер имамдар хадистерге немесе қ андай да бір хабарларғ а қ атысты «жеткізіледі», «айтылғ ан» немесе «хабарланады» деген сө здерді қ олданса, онда бұ л жиі жағ дайда олар мұ ндай хабарларды не ә лсіз деп санайтынын, не олардың сенімділігіне кү мә н келтіретінін білдіретіні ө те жақ сы мә лім. Алайда хабардың сенімділігі кү мә н туғ ызбаса, бұ л бекітілген тү рде, мысалы: «айтты», «істеді», - деп (немесе) т. с. с. айтылады. Қ з.: «ә л-Мажму’» 1/63.

Уа, мұ сылмандар, ойланың ыздар! Осы ү мметтің жоғ арыда аталғ ан имамдарының барлығ ы Ибн ‘Аббастан жеткен осы хабардың сенімділігіне қ атысты толық адасушылық та жә не білместікте болды, ал аттары аталғ ан бірнеше замандастар ақ иқ атта болды дегенді елестетуге болады ма? Имам ә ш-Шатыби былай дейтін: “Кейінгі ұ рпақ алғ ашқ ы ұ рпақ тарда болғ ан басшылық тан жақ сы басшылық пен келе алмайды! Ә рі олар шариғ атты алғ ашқ ы ұ рпақ тардан жақ сырақ білмейді! ” Қ з.: “ә л-Мууафақ ат” 3/402.

⇐ Предыдущая 123 Следующая ⇒