Жаңартылған күні: 8 желтоқсан 2015 - 11:39

Кіріспе

Жаң артылғ ан кү ні: 8 желтоқ сан 2015 - 11: 39

Қ азақ стан Республикасының № 267 «Сыбайлас жемқ орлық қ а кү рес туралы» Заң ы 1998 жылы 2 шілдеде қ абылданды.

Сыбайлас жемқ орлық дегеніміз – заң да қ арастырылмағ ан жеке немесе дә некерлер арқ ылы мү ліктік игілікке жә не мемлекеттік функцияларды атқ аратын басымды тұ лғ алардың жә не де соларғ а тең естірілген тұ лғ алардың, лауазымдық дә режелерін қ олдана отырып жә не де лауазымының мү мкіндіктерін ө з мү ддесіне қ олдана отырып мү ліктік табыс алу ү шін жасалынатын қ адамдар. Сыбайлас жемқ орлық ә леуметтік қ ұ былыс ретінде қ азіргі уақ ытта ә лемнің барлық дерлік елдерінде саяси дамуына қ арамастан, соның ішінде Қ азақ станда да етек жайғ ан, оның айырмашылығ ы тек кө лемінде. Сыбайлас жемқ орлық ә леуметтік экономикалық даму процесін, нарық тық экономика қ ұ руды, инвестиция тартуды тежеп баяулатады.

Жемқ орлық пен кү рес кү н талабы. Кез келген ө ркениетті қ оғ ам ү шін сыбайлас жемқ орлық пен кү рес ең ө зекті сұ рақ тардың бірі болып табылады. Сыбайлас жемқ орлық мемлекетті ішінен жоюдың бастамасы мен жетістіктерді жоқ қ а шығ аратын, ұ лттық қ ауіпсіздікке қ ауіп-қ атер ә келетіндігі кү мә нсіз. Сондық тан да Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік саясатының негізгі басымдылық тарының бірі болып осы зұ лымдық пен кү ресу болып табылады. Сыбайлас жемқ орлық қ а қ арсы кү рес жү ргізу дегеніміз - бұ л мемлекетте тұ рақ тылық ты қ амтамасыз етудің қ ажетті шарты деп айтқ ан екен кезінде Арестотель. «Кез келген мемлекеттік қ ұ рылыстағ ы басты нә рсе - бұ л заң дар ө зге де кү н тә ртібінің жә рдемімен істі лауазым иелері баю жолына тү сіп кетпейтіндей етіп ұ йымдастыру. Жалпы жұ ртқ а ортақ пайда келуін ойластыратын мемлекеттік қ ұ рылыстар ғ ана ә діл, дұ рыс болмақ », - деген екен ежелгі ойшыл ғ алым. Сыбайлас жемқ орлық пен кү ресу еліміздің бү гінгі кү нгі кү рделі мә селелерінің бірі болып отыр. Ү лкен ә леуметтік қ асірет болып табылатын ол саяси даму тұ рғ ысынан бір-біріне ұ қ самайтын ә лемдегі барлық елдердің қ ай-қ айсысын да қ атты алаң дататыны айқ ын. Ә рбір қ оғ ам дамуының кү негей жағ ымен қ атар кө лең келі тұ сы да бар қ атар жү ретіндіктен, елдің ә леуметтік хал-ахуатын жақ сарып, экономикалық жоғ ары даму дең гейіне жетуді, халқ ымыздың демографиялық ө сіп-ө нуін кө здеген шаралар жасалынып жатқ ан кезде, алғ а басқ ан қ адамды кейін тартып, дамуымызғ а тежеу болып отырғ ан сыбайлас жемқ орлық пен кү ресті кү шейту - ә рқ асымыздың азаматтық борышымыз болып табылады Қ азақ стан Республикасының «Сыбайлас жемқ орлық қ а қ арсы кү ресу туралы» Заң ның басты мақ саты – азаматтардың қ ұ қ ық тары мен бостандық тарын қ орғ ау, сыбайлас жемқ орлық кө ріністерінен туындайтын қ ауіп-қ атерден ұ лттық қ ауіпсіздікті қ амтамасыз ету, жемқ орлық қ а байланысты қ ұ қ ық бұ зушылық тың алдын алу, олардың жолын кесу жә не ашу болып табылады. Осы заң мен, мемлекеттік міндетті атқ аратын жә не де оларғ а тең естірілген адамдардың лауазымдық ө кілеттігін, мү мкіндіктерін пайдалана отырып, пайда табу сыбайлас жемқ орлық, деп анық талғ ан. Мемлекеттік тиісті органдар сыбайлас жемқ орлық пен кү ресті жү йелі тү рде жалғ астырып, пә рменді шаралар кө ріп отырғ аны баршағ а белгілі. Оның айтарлық тай нә тижесі де бар. Олар туралы бұ қ аралық баспасө з бетінде, теледидар жә не радио арқ ылы қ оғ ам мү шелеріне жеткізіліп жү р. «Амангелді ауданы ә кімдігінің дене шынық тыру жә не спорт бө лімі» мемлекеттік мекемесі сыбайлас жемқ орлық қ а қ арсы кү ресті кү шейту мақ сатында мекемеге тү скен қ ұ жаттарды, сонымен қ атар жеке жә не заң ды тұ лғ алардың ө тініштерін уақ ытында қ анағ аттандыру, ішкі бақ ылау шегінде спецификалар жә не олардың жө нділігі бойынша ақ шалай қ аражаттың мақ сатты жұ мсалуын қ адағ алау жә не қ ызметкелердің тә ртібі мен реттілігін қ амтамасыз етеді.

Жемқ орлық пен кү рес ә ркімнің парызы Сыбайлас жемқ орлық ө те қ ауіпті жағ ымсыз ә леуметтік кө ріністердің бірі болып табылады. Ол экономикалық заң дардың еркін ә рекетін біршама дең гейде шектейді жә не еліміздің ә лемдік қ оғ амдастық алдындағ ы беделін тө мендетеді, еліміз ү шін пайдалы шетелдік инвестициялардың жолындағ ы басты кедергілердің бірі болып табылады. Ә сіресе, сыбайлас жемқ орлық мемлекеттік органдарында қ ауіпті болып есептеледі. Бұ л жағ дайда ол мемлекеттік қ ызметшілердің шешім қ абылдауда беделін тү сіретін ө кілеттілігінің жә не қ атаң қ ұ қ ық тық есеп берудің, шенеуніктерді қ адағ алаудың жоқ тығ ынан биліктің монополияғ а айналуына ә келіп соқ тырады. Ол еліміздің, қ оғ амымыздың жә не жекелеген азаматтардың мү дделеріне кө п зиян келтіреді. Елбасының тапсырмасымен 2015-2025 жылдарғ а арналғ ан Сыбайлас жемқ орлық қ а қ арсы іс-қ имыл бағ дарламасы ә зірленіп, ө ткен жылдың аяғ ында Президент Жарлығ ымен Қ азақ стан Республикасының 2015 - 2025 жылдарғ а арналғ ан сыбайлас жемқ орлық қ а қ арсы стратегиясы бекітілді. «Мемлекет пен қ оғ ам біртұ тас майдан қ ұ рып жемқ орлық қ а қ арсы шығ уы тиіс. Жемқ орлық - жай қ ұ қ ық бұ зушылық емес. Ол мемлекеттің тиімділігіне деген сенімді сезінетеді жә не ұ лттық қ ауіпсіздікке тө нген тікелей қ атер болып табылады» - деп атап айтқ ан болатын Елбасы.

Қ азақ станда сыбайлас жемқ орлық қ а жататын қ ылмыстар:

- қ ызмет орнын, ө кілеттігін пайдалану;

- билігін не қ ызмет ө кілеттігін пайдалану;

- лауазымды тұ лғ аның ө кілеттігін пайдалану;

- заң сыз тү рде кә сіпкерлікпен айналысу;

- заң ды кә сіпкерлік қ ызметке кедергі болу;

- пара алу;

- пара беру;

- бопсалауда арада жү ру;

- қ ызмет орнында алдау;

- қ ызмет орнындағ ы ә рекетсіздік;

- немқ ұ райлылық.

Қ азақ станда сыбайлас жемқ орлық қ а қ атысты қ ылмыс жасағ андар ү шін ескі мерзім болмайды, шартты тү рде сотталуғ а тыйым салынғ ан, ө мір бойы мемлекеттік қ ызметпен айналысуғ а тыйым салынады. Жыл сайын мың дағ ан адам (шенеуніктер де, азаматтар да) сыбайлас жемқ орлық пен айналысқ аны ү шін қ ылмыстық жауапкершілікке тартылады. Ең жоғ ары дең гейдегі шенеуніктер де, тіпті министрлер мен облыс ә кімдері де сыбайлас жемқ орлық пен айналысқ аны ү шін қ амауғ а алынып, сотталады.

2-тарау

12 3 Следующая ⇒