және қарамайлар (дегталар).

Битум екі тү рге бө лінеді - табиғ и жә не мұ найлық. Табиғ и битумдар жергілікті жиналғ ан кө л сияқ ты кездесуі мү мкін немесе олар тау жыныстарына (ә к тастарына, доломиттерге, қ ұ мтастарына) сің ген қ алпында болады. Мұ ндай тау жыныстарынан битумдарды ерітінділерде ерітіп барып айырады немесе майдаланғ ан тау жыныстарын ыстық сумен булау арқ ылы бө ліп шығ арады. Мұ найлық, демек жасанды битумдардың алынуы мұ найда немесе мұ найдан жанар жә не жағ ар заттарын алғ аннан кейінгі қ алдық тарын

ө ң деу технологиясына негізделген. Дегталық байланыстырушы топтарын шикі дегталар, дегталық майлар жә не пектар кұ райды. Шикі дегталар дегеніміз тас жә не қ оң ыркө мірдің, жертезектің, ағ аштың жэне т. с. с. органикалык заттардың жоғ ары температурада ыдырауы нә тижесінде пайда болатын сұ йық ө німдер. Кокс аларда немесе жанғ ыш жасанды газ аларда органикалық заттардың ыдырау процесі ауасыз жоғ ары температурада ө теді. Оларды кокстеу немесе газификациялау деп те атайды. Шикі дегтаны ә детте фракцияларғ а ажырата айдайды. Ауырлау фракцияларын дегталық майлар дейді де, қ атты қ алдық тарын пектар деп атайды.

Органикалық байланыстырушы материалдары, сурет 12. 1 келтірілгендей, химиялық қ ұ рамдарының, бастапқ ы шикізаттарының жә не басты қ ұ рылыстық қ асиеттерінің белгілері бойынша жіктеледі.

Битумдарды бастапқ ы шикізатының тегі бойынша мұ найлық, сланецтік жә не табиғ и болып, дегталар - таскө мірлік, жертезектік жэне ағ аштық болып бө лінеді (сурет 12. 1)

Қ ұ рылыстық қ асиеттері бойынша битумдар жә не дегталар ү ш тапқ а бө лінеді: температура 20 - 25°С шамасында қ атты болады -серпінді жә не сынғ ыш; температура 20 — 25°С қ ою - онша қ атты емес (жұ мсақ ) - созымталдығ ы жә не серпінділігі жоғ ары; температура 20 -25 С сұ йық немесе сұ йық тау болатьндар.

Органикалық байланыстырушы заттар мен гидроизоляциялық материалдар, асфальттық бетондар мен ерітінділер, тығ ыздаушы материалдар тү рінде гидротехника, жол, ө неркэсіптік жә не азаматтық қ ұ рылысында кең інен қ олданады. Органикалық байланыстырушылар резинкамен жә не полимермен жақ сы араласатындығ ының нә тижесінде массасы бойынша 3-15% майдаланғ ан ескі резина қ осылғ ан негізінде алынатын материалдардың сапасы едә уір жақ сарып қ азіргі қ ұ рылыстың талабын еркін қ амтамасыз етеді. Тозғ ан резиналарды қ олдана отырып, гидроизоляциялық материалдарын (изол, бризол жә не т. б. ) шығ аратын жаң а ө ндіріс салалары дамуда. Жамылтқ ылық жэне гидроизоляциялық рулондық материалдары толық механизацияланғ ан, ү здіксіз істейтін тасқ ынды созындыларда жасалынады.

Бұ л материалдардың негізінде жасалатын алуан тү рлі рулондық материалдарды қ олданып, эр тү рлі қ ұ рамдағ ы органикалық байланыстырушылармен ө ң деуге болатындық тан, олардың тү рлері тиісті жағ дайларда пайдалану ү шін таң дауғ а жетерліктей.

Қ ұ рылыста жә не қ ұ рылыс материалдары ө ндірісінде ең кең қ олданатыны битумдар, ә сіресе, мұ найдан алынатын битумдар ө ндіру кө лемі жағ ынан кө п болатындық тан, кең інен қ олданады. Дегталық байланыстырушылардың қ олданулары шамалы, олай болатыны кө пшілігінде оларды шикізат ретінде эртү рлі бағ алы химиялық ө німдер алу ү шін жұ мсалады. Оның ү стіне дегталық байланыстырушылар жэне олардың негізінде жасалынғ ан материалдар пайдалану жағ дайларында (ылғ алдың, ауадағ ы оттегінің, кү н радиациясының эсер етуімен) омырылғ ыш жэне беріктігі нашар болып қ алады, ұ намсыз исі болады жэне денсаулық қ а зияны тиетін заттар бө ліп шығ арады.

⇐ Предыдущая 28 29 30 31 323334 35 36 37 Следующая ⇒