2.3 Таңдамаларды сұрыптаудың әдістері

Бас жиынтық тың анық тү рімен алынғ ан, іріктеме бақ ылауының нә тижелері бойынша, сапа басқ ару статистикалық ә дістерінің мақ саты, бас жиынтық тың параметрлерді бағ алау болып келеді.

Таң дамағ а ө нім бірліктерінің сұ рыптауының ә дістері ө німді бақ ылауғ а ұ сыну тү рлеріне байланысты (ГОСТ 18321).

Іріктемеге ө нім бірліктерінің сұ рыптауының ә дістерін бақ ылауы, ө німнің ұ сынуының тә сілдерінен бағ ынышты болады (ГОСТ 18321).

Ө німді бақ ылауғ а ұ сыну тү рлері:

- қ атар

- шашыраң қ ы

- ағ ын

Ө німді бақ ылауғ а ұ сынудың бірінші тү рі шартты «қ атар» атауымен ұ сыну ә дісі келесідей ерекшеліктерімен сипатталады:

- тексеруге тү сетін ө нім бірліктері реттелген, жаппай жең іл нө мірленуі мү мкін, қ ай нө мірмен белгіленгеніне қ арамастан, ө німнің бірлігін табуғ а жә не оны жең іл алуғ а болады;

- қ ұ рылғ ан ө ндірістің процесінен тә уелсіз, ө нім бірліктері бақ ылауғ а кейбір шектеулі жиынтық тү рінде тү седі.

Ө німді бақ ылауғ а ұ сынудың екінші шартты «шашыраң қ ы» атауымен ә дісі келесідей ерекшеліктермен сипатталады:

- тексеруге тү сетін ө нім бірліктері реттелмеген, оларды нө мірлеу қ иынғ а тү седі, іс жү зінде табу жә не ә лдебір белгілі ө нім бірлігін алу мү мкін емес;

- бақ ылауғ а тү сетін ө нім бірлігінің саны ө те ү лкен;

Ө німді бақ ылауғ а ұ сынудың екінші шартты «ағ ын» атауымен ә дісі келесідей ерекшеліктерімен сипатталады:

-ө німнің шығ арылуымен қ атар ө нім бірліктері бақ ылауғ а ү здіксіз ағ ынмен тү седі;

-бақ ылауғ а тү сетін ө нім бірлігінің саны ө те ү лкен;

-бақ ылауғ а тү сетін ө нім бірлігінің саны реттелген, оның ә р екінші бірлігін тауып жә не екінші, бесінші, оныншы бірліктерін алуғ а болады.

Таң дамағ а ө нім бірліктерін сұ рыптаудың ә дістері

Ө німді бақ ылауғ а ұ сынумен қ атар таң дамағ а ө нім бірліктерін сұ рыптаудың келесі ә дістер қ олданылады:

-кездейсоқ сұ рыптау;

- нақ тылық;

- жү йелі сұ рыптау;

- кө п сатылы сұ рыптау.

Кездейсоқ сұ рыптау ә дісі бақ ылауғ а «қ атар» тү рінде жә не ө німнің бірың ғ ай жағ дайында ұ сынылғ ан кезде қ олданылады. Мұ нда іріктемеге ө нім бірліктерінің сұ рыпталуы ү шін қ олданылады:

-кездейсоқ сандардың кестесі;

-электронды есептеу машинасы.

Нақ тылық ә дістемесінде іріктемеге ө нім бірліктерінің сұ рыпталуын, ө німді бақ ылауғ а «шашыраң қ ы»тү рінде жә не ұ сынылғ ан жағ дайында қ олданылады. Одан басқ а осы ә дісті экономикалық тиімсіз жә не кездейсоқ сұ рыптау ә дісін техникалық қ олдануы қ иындатылғ ан жағ дайында іске асыруғ а болады.

Партияның бақ ыланатын ә р бө ліктерінен, осы ә діс қ олданыла отырып ө нім бірлігінің іріктемесіне қ оса ұ мтылу керек, бұ л ретте іріктелетін ө нім бірлігінің сапасына қ атысты ө нім бірлігі тексеруші субъективтік жорамалдарынан тә уелсіз іріктелуі керек.

Жү йелі тү рде сұ рыптау бұ л ө нім бірліктерін іріктеу кезінде ө німнің сұ рыпталуын белгілі бір уақ ыт аралығ ын ескере отырып қ арастырылады.

Осы ә діс ө нім «ағ ыс» бақ ылау тү рінде таныстырылғ ан негізінде қ олданылады.

Кө п сатылы сұ рыптау бақ ылауғ а «орамағ а» жасайтын ө нім ү шін қ олданылады. Осы тә сіл бірнеше сынамалар алу кезең дермен таныстырылуы мү мкін. Мысалы, буып-тү йетін бірліктерді сұ рыптау кездейсоқ сан кестелердің кө мегімен, ал орамадан бірліктерді сұ рыптау – нақ тылық ә дістемесімен жү зеге асырылуы мү мкін.

Бақ ылау сұ рақ тары

1 Ө нім ұ сынуының бақ ылау тә сілдерін атаң ыз.

2 Кездейсоқ сұ рыптау ә дісінің мә ні неде?

3 Нақ тылық сұ рыпталу ү шін қ ай ә дісті пайдаланады?

4 Жү йелі тү рде сұ рыптау дегеніміз не?

5 Таң дамалар қ алай жіктеледі?

6 Жай жә не жіктемелі сұ рыптаудың айырмашылығ ы неде?

7 Қ айталанатын жә не қ айталанбайтын сұ рыптау дегеніміз не?

8 Бір жолғ ы жә не ағ ынды сұ рыптаудың айырмашылығ ы неде?

9 Статистикалық бағ алау дегеніміз не?

10 Қ алыпты ауытқ уының бас жиынтық тығ ының жә не математикалық кү тімінің статистикалық бағ аларын атаң ыз?

11 Бас жиынтық дегеніміз не?

⇐ Предыдущая 1 23