Ботаникалық сипаттамасы. Химиялық құрамы. Қолдануы

Ботаникалық сипаттамасы

Дә рілік тү ймедақ – биіктігі 35-40см –ге жететін бір жылдық шө птесін ө сімдік, тамыры нә зік, білеу. Бірен-саран бұ тақ талғ ан сабақ тары бар, кү рделі екі-ү ш қ ауырсынды тілімделген жапырақ тары сабақ тарында кезектесіп орналасқ ан. Тілімделген жапырақ шалары жің ішке жіп тә різді, тө менгі жапырақ тары сабақ тарын жартылай қ оршап жатады. Гү лдері ө те кө п, себет немесе кә рзенке гү л шоғ ырын тү зеді. Гү лдері тұ тас немесе біршама ү гітілген жартылай шар тә різді гү лсебеттерден тұ рады, гү л сағ ақ тары 3см-ге дейін болады, кә рзенкелері шеткі тілше жә не ортанғ ы сары тү тікше гү лдерден тұ рады. Гү л тұ ғ ыры қ уыс, жартылай шар тә різді немесе конус тә різді. Себеттердің тілше гү лдері ақ тү сті, тү тікше гү лдерінікі сары, иісі кү шті жұ пар иісті, дә мі татымды, ащылау.

Химиялық қ ұ рамы

Дә рілік тү ймендақ тың гү лдерінің қ ұ рамында 0, 2- 0, 8% дейін кө к тү сті эфир майы бар, эфир майының ең басты компоненттері матрицин мен матрикарин, осы қ осылыстардан хамазулен (7% жуық ) тү зіледі, бұ лардан басқ а эфир майының қ ұ рамына сесквитерпендер фарнезен, бисаболен, кадинен жә не монотерпен мирцин кіреді. Сонымен қ атар эфир майында флаваноидтар, кумариндер, ұ штерпен спирттер, салицил қ ышқ ылы, аскорбин қ ышқ ылы, каротин жә не т. б. заттар кіреді.

Қ олдануы

Дә рі ү шін ө сімдіктің гү лдерін сабағ ынан ү зіп, жинап алады.

· Тү ймедақ тың гү лінен жасалғ ан дә рілердің жел шығ аратын, қ абынуғ а қ арсы ә сер ететін, тер шығ аратын, ауырғ ан жерлерді тыныштандыратын, денедегі бұ лшық еттердің тырысуына қ арсы ә сер етеін қ асиеттері бар.

· Сонымен қ атар қ ан тоқ тататын, микробты жоятын, ө т айдайтын, етеккірдің келуін реттейтін дә рі ретінде де қ олданады.

· Халық медицинасында ө сімдік гү лдерінің тұ нбасынан жасалғ ан дә рілерді асқ азанның, тоқ ішектің қ абынуын, бауырдың, бү йректің, қ уық тың ауруларын емдеу ү шін пайдаланады.

· Дене сыртындағ ы ірің ді жараларды, ванна жасау арқ ылы подаграны, ревматизм ауруына байланысты буындардың сырқ ырағ анын емдейді.

· Тамақ бездері мен тіс тү біріндегі еттер қ абынғ анда ауызды жә не тамақ ты шаяды.

· Тү ймедақ ты шаштың қ айызғ ағ ын кетіру ү шін де пайдаланады.

⇐ Предыдущая 1 2 34