Бақылау жұмысы. Кіріспе. 1) Пайда - кәсіпорынның шаруашылық қызметінің соңғы қаржылық көрсеткіші ретінде

Стр 1 из 4Следующая ⇒

Қ азақ стан Республикасының Білім жә не Ғ ылым Министрлігінің

Маң ғ ыстау гуманитарлы-техникалық университеті

Бақ ылау жұ мысы

Пә ні: Бағ а белгілеу

Тақ ырыбы: Пайда жә не таза табыс

Орындағ ан: Нсанова Л. М

Тобы: Қ Р-17/6 к/о

Тексерген: Аленов С. С

Ақ тау, 2018жыл

Жоспар:

Кіріспе. ..................................................................................................................... 3

1)Пайда– кә сіпорынның шаруашылық қ ызметінің соң ғ ы қ аржылық кө рсеткіші ретінде............................................................................................ 4

2)Пайданы қ алыптастыру жә не бө лу жолдары............................................. 9

3) Таза табыс.......................................................................................................... 11

Қ орытынды. ......................................................................................................... 14

Пайдаланғ ан ә дебиеттер тізім і....................................................................... 15

Кіріспе

Кірістер дегеніміз қ аржының келуі немесе акитвтер қ ұ нының ө суі, не болмаса пссивтердің азаюы тү ріндегі есепті кезең дегі экономикалық пайданың ұ лғ аюы болып табылады, бұ л акционерлер салымдарының есебінен ө суден басқ а жағ дайдағ ы капиталдың ө суіне ә келеді. Кез келген кә сіпкерлік қ ызметтің ең маң ызды мақ саты – табыс табу болып табылады. Сонымен қ атар бухгалтерлік есептің ең басты қ ызметі – осы мақ саттарғ а жету жолындағ ы банктің жетістіктері мен сә тсіздіктерін анық тау жә не есептілікті кө рсету. Пайда – шаруашылық қ ызметті жү ргізу нә тижесіндегі капитал ө сімі; бұ л толық табыстан шығ ыстарды шегергенге тең. Бірақ бұ л анық тамалар ә р тү рлі қ абылдануы мү мкін.

1) Пайда - кә сіпорынның шаруашылық қ ызметінің соң ғ ы қ аржылық кө рсеткіші ретінде

Сандық жағ ынан пайда тауарды сатқ андағ ы жалпы табыс пен ө ндірістік шығ ындарының арасындағ ы айырма.

Пайда = Табыс – Шығ ындар

Шығ ындар қ ұ рамына не енетініне байланысты экономистер бухгалтерлік жә не экономикалық пайданы айырады.

Бухгалтерлік пайда – бұ л жалпы табыс пен ө ндірістегі бухгалтерлік шығ ындар арасындағ ы айырма.

Экономикалық пайда – бұ л жалпы табыс пен экономикалық шығ ындар арасындағ ы айырма.

Шаруашылық субъектісі дең гейінде пайданың бү тін жү йесі пайда болады: жалпы (баланстық ) пайда, ө німді ө ткізуден тү скен пайда, ө ткізуден тыс операциялардан тү скен пайда, таза пайда.

Жалпы (баланстық ) пайда ө німді ө ткізуден тү скен пайда мен ө ткізуден тыс операциялардан тү скен пайда жиынтығ ынан тұ рады:

Пж = Пө. ө. + Пө. т. о.

Ө німді ө ткізуден тү скен пайда ө німді ө ткізуден тү скен табыс пен ө німді ө ндіруге жә не ө ткізуге кеткен шығ ындар айырмасы ретінде анық талады:

Пө. ө. = Тж – Қ Қ С – А – Ш

Тж – жалпы табыс

Қ Қ С – қ осымша қ ұ н салығ ы

А – акциздер

Ш -ө німді ө ндіру мен ө ткізуге кеткен шығ ындар

Ө німді ө ткізуден тыс операциялардан тү скен пайда:

Пө. т. о. = Тө. т. о. – Шө. т. о.

Тө. т. о. - ө ткізуден тыс операциялардан тү скен табыс

Шө. т. о. - ө ткізуден тыс операциялардан тү скен шығ ындар

Таза пайда жалпы пайдадан салық тар мен басқ а міндетті тө лемдерді тө легеннен кейін қ алады.

ТП = Пж – С

Кә сіпорынның пайдасы оның қ ызметінің тиімділігін кө рсететін маң ызды кө рсеткіші, ө ндірістік жә не ә леуметтік шығ ындардың, жұ мысшыларды қ осымша марапаттаудың қ аржылық кө зі болып саналады.

Пайданың бір бө лігі салық ретінде мемлекеттік бюджеттің табысын қ алыптастыруғ а жұ мсалады. Пайда есебінен акциялар бойынша табыстар тө ленеді, несиелер жабылады. Ө ндіретін ө німнің сапасын жақ сарту, ө німнің кө лемін ө сіру, жетіскен технологияларды қ олдану, ең бек ө німділігін жоғ арылату арқ ылы пайданы арттыруғ а болады. Нарық тың тауарлармен толуынан ө нім ө ндіруші шығ ындарды аз жұ мсаудың мү мкін болатын жолдарын қ арастырып, максималды пайда табудың бағ ытын іздестіреді.

Нарық қ а ө тумен дә стү рлік пайда катерогиялары кең ейіп, яғ ни «бухгалтерлік» пайдадан басқ асы, сонымен қ атар «экономикалық пайда» анық тала бастайды.

Экономикалық пайда – бұ л жалпы табыс пен барлық экономикалық (альтернативті) шығ ындар арасындағ ы айырма. Дә л осы экономикалық пайда кә сіпорынның қ ызметін анық тауда басқ арушылық шешімдерді қ абылдауда қ олданылады. Кә сіпорын экономикалық пайда табады, егер оның сатудан тү скен табысы (TR) кә сіпорынның иесіне тиісті ресурстарды қ олданумен байланысты белгілі (бухгалтерлік) жә не айқ ын емес шығ ындардан артса. Егер кә сіпорын ө з шығ ындарын жауып отырса, онда ол экономикалық пайда таппайды, сонымен қ атар ол ө зінің айқ ын жә не айқ ын емес шығ ындарын жабады. Нарық тың ә ртү рлі жағ дайында кә сіпорынның пайдасын максимилизациялау болып шектік табыс (MR) пен шекті шығ ындардың (MC) тең дігі сә йкес келетін ө нім кө лемін шығ ару табылады.

Таза пайда – бұ л кә сіпорынның барлық салық тарын ө тегеннен кейінгі қ алатын пайдасы.

Ө неркә сіптік кә сіпорынның таза пайдасы мына формула бойынша есептеледі:

ТП = ЖТ – (ТС + Қ Қ С +Сакц +Смү л ) – К

Мұ нда, ЖТ –жалпы табыс;

ТС – табыс салығ ы,

Қ Қ С, Сакц – қ осымша қ ұ н салығ ы жә не акциздер салығ ы;

Смү л – мү лік салығ ы;

К – банк несиелерінің пайызы.

Таза пайда кә сіпорынның еркімен ө зінің кө здеген шаруашылық мақ саттарына жұ мсалады. Кә сіпорынның барлық таза пайдасы мен оның бө лінуі кә сіпорын кең есімен бекітіледі.

Таза пайда мыналарғ а бағ ытталады:

· кә сіпорынның ө ндірістік дамуын қ аржыландыру;

· ә леуметтік жә не тұ тынушылық қ ажеттіліктерді қ анағ аттандыру;

· ә леуметтік-мә дени саланы қ аржыландыру;

· жалақ ы мө лшерінен ең бекақ ы қ орына аударымдар;

· қ айырымдылық қ оры, жетім балалар ү йіне, қ ариялар қ оғ амына, сурет кө рмелерін ұ йымдастыруғ а жә не т. б. мақ саттарғ а кө мек кө рсету.

Бірақ та, барлық пайда кә сіпорынның еркімен жұ мсалмайды. Осы таза пайда есебінен кейбір тө лемдер мен салық тар (мысалы, кә сіпорынның мү лік салығ ы, сауда-саттық пен айналысу ү шін тө лемдер жә не т. б. ); қ оршағ ан ортаны ластанудан сақ тамағ аны ү шін, тазалық нормалары мен ережелерін ескермегені ү шін айыппұ лдар, сонымен бірге кейде салық салу органдарынан ө з пайдаларын жасырғ аны ү шін де айыппұ лдар тө лейді.

Кейбір кә сіпорындарда, акционерлік қ оғ амдарда таза пайда келесі бағ ыттар бойынша бө лінеді: зейнетақ ы қ оры; тұ тыну қ оры; резервтік қ ор; ә леуметтік сала қ оры; валюталық аударымдар қ оры; қ ұ рылтайшылар (акционерлер) арасында бө лінетін пайда жә не т. б. Ал бө лінбеген пайда кә сіпорынның жарғ ы капиталына қ осылады.

Пайданы жоспарлаудың негізгі ә дістері болып мыналар табылады:

1. тікелей шот ә дісі;

2. аналитикалық ә діс;

3. біріккен есептесу ә дісі.

Тікелей шот ә дісі ереже бойынша, ө німнің кө п емес ассортиментін шығ аруда қ олданылады; мұ нда пайда тауарлық ө німнің сә йкес қ ұ ны ( Қ Қ С мен акциздерді алып тастағ анда) мен толық ө зіндік қ ұ нынан тү скен табыстың арасындағ ы айырмашылық ретінде есептеледі. Толық ө зіндік қ ұ нның формуласы:

П = ( К х Б) – ( К х Ө Қ )

мұ нда, П – жоспарлы пайда;

К – жоспарланатын кезең де натуралдық сипатта шығ арылатын тауарлық ө німнің кө лемі;

Б - ө нім бірлігінің бағ асы ( Қ Қ С мен акциздерді есептемегенде);

Ө Қ - ө нім бірлігінің толық ө зіндік қ ұ ны.

Ө ткізілген ө німнен тү сетін пайда ( П ө ө ) мына формуламен анық талады:

Пө ө = Тө ө – Ө Қ ө ө

мұ ндағ ы, Тө ө - белгілі бағ асымен ( Қ Қ С, акциз, саудалық тө мендетулерсіз)

ө німді сатудан тү сетін жоспарлы табыс;

Ө Қ ө ө - болашақ та ө ткізілетін ө німнің толық ө зіндік қ ұ ны.

Болашақ кезең де жоспарланатын натуралдық кү йдегі ө нім ө ткізудің кө лемі жоспарланғ ан кезең нің басындағ ы (ПЖб) ө ткізілмеген ө німнің қ алдық

сомасы жә не жоспарланғ ан кезең бойындағ ы шығ арылатын тауарлық ө німнің, дайын ө німнің ( ПДӨ ) қ алдығ ынсыз, яғ ни олар жыл соң ына дейін ө ткізілмейді (ПЖС). Ө ткізілетін ө німнің жоспарланғ ан пайдасы келесі формуламен сипатталады:

ПӨ Ө = П Жб +П дө -П жс

Тікелей шот ә дісінің бір тү рі болып – жоспарланатын пайданың ассортименттік ә дісі табылады.

Жоспарланатын пайданың аналитикалық ә дісі кең ассортимент бойынша ө нім шығ аруда қ олданылады жә нежекелеген факторлардың жоспарлық пайдағ а ә сер етуімен сипатталады. Аналитикалық ә дісте пайда жоспарланғ ан жылдағ ы шығ ырылатын ө німнің тү рімен емес, барлық салыстырылатын барлық ө німмен анық талады. Ал салыстырылмайтын ө німдердің пайдасы жеке анық талады.

Біріккен есептесу ә дісіне бірінші жә не екінші ә дістердің элементтері кіреді. Сонымен, жоспарланғ ан жылдағ ы тауарлық ө нім қ ұ нының бағ асы жә не есептік кезең дегі ө зіндік қ ұ ны тікелей ә діспен анық талса, ал сол жоспарланғ ан пайдағ а мынадай факторлардың : ө зіндік қ ұ нның ө згеруі, сапаның жоғ арылауы, ассортименттің ө згерісі, бағ а мен т. б. ә сері аналитикалық ә діспен анық талады.

Таза пайда - экономика санатының маң ызды жә не кез келген коммерциялық мекемелері қ ызметінің негізгі мақ саты болып табылады. Нарық тық қ атынастарда пайда экономиканың санаты ретінде қ ұ рылғ ан материалдық ө ндіріс саласының таза пайдасын қ амтиды.

12 3 4 Следующая ⇒