БМЖ алған науқастардың ахуалы 5 градацияға бөлінеді.

⇐ ПредыдущаяСтр 2 из 5Следующая ⇒

- қ анағ аттанарлық ахуал (жағ дай);

- орташа ауырлық тағ ы ахуал (жағ дай);

- ауыр ахуал (жағ дай);

- аса ауыр ахуал (жағ дай);

- терминальды (ақ тық ) ахуал (жағ дай).

Қ анағ аттанарлық жағ дайғ а жатқ ызу критерилері:

- есі анық;

- тіршіліктік функциялары бұ зылыстарының болмауы;

- салдарлық (дислокациялық ) неврологиялық симптоматика болмауы, ілкі жартышарлық жə не краниобазальдық симптомдардың болмауы немесе айқ ын болмауы. Ө мірге қ ауіптілігі болмайды, ең бекке қ абілеттілігінің қ алпына келу болжамы жақ сы.

Орташа ауырлық жағ дайғ а жатқ ызу критерилері:

- есі анық немесе сə л есең гіреу;

- витальдық функциялары бұ зылмағ ан, (сə л брадикардия болуы мү мкін);

- ошақ талу симптомдары − жартышарлық жə не краниобазальдық кейбір симптомдардың айқ ын болуы мумкін. Кейде жекелеген ми дің гегі симтомдарының жең іл нистагм т. б.

Орташа ауырлық дə режелі жағ дайы деп айту білу ү шін келесі параметрлердің біреуі болу қ ажет. Ө мірге қ ауіптілігі шамалы ең бекке қ абілеттілігі қ алпына келуі кө бінесе жақ сы.

Ауыр жағ дайғ а жатқ ызу критериі (15-60 мин):

- ақ ыл-есінің ө згерісі терең есең гіреу немесе сопор;

- витальдық функциялары бір-екі кө рсеткіш бойынша шамалы бұ зылғ ан;

- ошақ талу симптомдары − ми дің гегі симптомдары онша айқ ын емес (анизокория, спонтанды нистагм, контралатеральдық пирамидалық жеткіліксіздік, менингеальдық симптомдардың дене осі бойынша диссоциялануы) жартышарлық жə не краниобазальдық симптомдар айқ ын сонымен қ атар эпилепсиялық ұ стамалар, парездер жə не параличтер болуы мү мкін.
Ауыр дə режелі жағ дай деп айту ү шін бұ зылыстардың біреуі болу қ ажет. Ө мірге қ ауіптілігі жоғ ары, кө бінде ауыр жағ дайдың ұ зақ тығ ына байланысты, ең бекке қ абілеттілігі қ алына келуі екі-талай.

Аса ауыр жағ дайғ а жатқ ызу критериі (6-12сағ. ):

- ақ ыл-естің орташа немесе ауыр комағ а дейін бұ зғ ан;

- бірнеше параметр бойынша витальдық функциялары айқ ын бұ зылғ ан;

- ошақ талу симптомдары – ми дің гегі симптомдары айқ ын білінеді (парез, айқ ын анизокория, кө здің вертикальді жə не горизонтальді дивергенциясы, тонустық спонтанды нистагм, жарық қ а қ арашық тар реакциясының ə лсізденуі, екі жақ ты патологиялық рефлекстер, децеребрациялық сіресу, жартышарлық жə не краниобазальдық симптомдардың айқ ын кө рінуі (екіжақ тық жə не кө птеген парездерге дейін)

Аса ауыр жағ дай деп айту ү шін барлық параметрлер бойынша айқ ын бұ зылыстар болу қ ажет. Ө мірге қ ауіптілігі жоғ ары. Ең бекке қ абілеттілігі қ алпына келуі мү мкін емес.

Терминальдық жағ дайдың критериі:

- шектен шық қ ан комағ а дейін ақ ыл-естің бұ зылуы;

- тіршіліктік функциялардың қ ималы дең гейде бұ зылуы;

- ошақ талу симптомдары – ми дің гегі симптомдары екіжақ ты ауыр мидриаз арқ ылы білінеді, мө лдір қ абақ тың жə не қ арашық тың реакциясы жойылу; жартышарлық жə не краниобазальдық симптомдар кө п жағ дайда жалпымилық жə не ми дің гегі симптомдарының астарында қ алып бү ркемеленіп кетеді. Науқ астың тірі қ алуы мү мкін

емес.

БМЖ клиникалық формалары

Типіне байланысты:

- оқ шауланғ ан;

- қ осарланғ ан;

- аралас;

- қ айталанғ ан.

БМЖ 2 тү рге бө лінетін:

1. Жабық.

2. Ашық:
- тесіп ө тпеген;
- тесіп ө ткен.

Мидың зақ ымдану тү рлеріне байланысты тү сініктеме:

1. Ми(дың ) шайқ алу(ы) – ауыр емес жарақ аттаушы кү штің тү суінен болатын жағ дай. БМЖ жарақ аттаушларының 70%- да кездеседі. Ми шайқ алғ анда естен тану болмайды немесе жарақ аттан кейін аз уақ ытқ а 1-2 мин-тан 10-15 мин. естен танумен сипатталады. Науқ астар басы ауыратынын, айнатынын, жү рек айнитынын, қ ұ сатынын, кө зін қ озғ алтқ анда ауырсынатынын, ə л-дə рмені жоқ тығ ын айтып шағ ымданады.

Сің ір рефлексінің жең іл ассимитриясы болуы мү мкін. Қ ысқ а мерзімді ретроградтық амнезия. Антероградттық амнезия болмайды. Ми шайқ алуына кө рсетілген кө ріністер ми функциональдық зақ ымдануымен шақ ырылады жə не 5-8 кү ннен кейін ө теді. Диагнозды қ ою ү шін берілген барлық симптомдардың болуы аса қ ажет емес. Мидың шайқ алуы бірдей форма болып табылады жə не ауырлық дə режеге бө лінбейді.

2. Мидың соғ ылуы – бұ л зақ ымдану ми затының макроструктуралық деструкциясы тү рінде жиі гемморагиялық компонентпен жарақ ат кү шінің тиген кезінде боледы. Клиникалық ағ ымыны қ арай жə не ми тінінің зақ ымдануының айқ ындығ ына қ арай соғ ылу жең іл, ауыр, жə не ауыр дə режеге бө лінеді.

3. Ми соғ ылуының жең іл дə режесі (10-15% жарақ аттанушы). Жарақ аттан кейін бірнеше минуттан 40 минутқ а дейін естен тану. Кө бінде 30 мин. дейінгі уақ ытта ретроградтық амнезия кө рінеді. Егер антероградтық амнезия пайда болса, онда ол ұ зақ емес. Ес қ алпына келгенде жарақ аттанушы бас ауруына, жү рек айнуына, қ ұ су, бас айналуына, назардың ə лсізденуіне шағ ымданады.

Нистагм, анизорефлексия, кейде жең іл гемипарез кө рінуі мү мкін. Кейде патологиялық рефлекстердің кө рінуі болады. Субарахноидальдық қ ан қ ұ йылу ə серінен айқ ын емес менингеальдық синдром кө рінеді. Бради жə не тахикардия кө рінуі мү мкін. АҚ 10-15 мм. с. б. транзиторлық кө терілуі. Симптоматика одан сайын дамиды жарақ аттан кейін 1-3 аптада.

4. Ми соғ ылуының орта ауырлық ты дə режесі.

Естің тануы бірнеше ондық тан 2-4 сағ. созылады. Беткей немесе терең есең гіреуге дейін естің тежелуі бірнеше сағ ат немесе тə ү лік сақ талуы мү мкін. Айқ ын бас ауыруы, жиі қ айталамалы қ ұ су. Горизонтальдық нистагм, жарық қ а қ арашық реакциясының тө мендеуі, кейде аса айқ ындалмағ ан гемипарез, жə не патологиялық рефлекстер.
Сезімталдық тың бұ зылуы мү мкін, сө йлеу бұ зылыстары болуы мү мкін. Менингиальді синдром сə л айқ ындалғ ан, ал ликворлы қ ысым сə л кө терілген (Ликвореясы бар науқ астардан бө лек).
Тахи немесе брадикардия кө рінеді. Тыныстың сə л тахипноэ кү йде бұ зылысы, ритм қ алыпты аппарат коррекциясын керек етпейді. Температурасы субфебрильді бірінші тə ү лікте психомоторлық қ озу, кейде тырысу ұ стамалары болуы мү мкін. Ретро немесе антероградты амнезия кө рінеді.

5. Ми соғ ылуының ауыр дə режесі.

Естен тану бірнеше сағ аттан бірнеше тə улікке дейін болады (жарты науқ астарда апалдық синдром жə не акинетикалық мутизмге ауысады). Естің сопор немесе комағ а дейін тануы. Айқ ын психомоторлық қ озу атонияғ а дейін ауысуы кө рінеді.
Бағ аналы симптомдары айқ ын кө з алмасының балқ ымалы қ озғ алысы, вертикальдық осі бойынша кө з алмасының ара қ ашық тығ ының ə ртү лілігі, анизокория. Қ арашық тың жарық қ а реакциясы жə не қ асаң қ абық рефлекстері жоғ алғ ан. Жұ тыну бұ зылғ ан. Кейде ауру қ оздырғ ыштарына горметания қ осылады немесе спонтанды.
Екі жақ тылық табан патологиялық рефлекстері бұ лшық ет тонусының ө згерістері кө рінеді – гемипарез, анизорефлексия, діріл ұ стамалары болуы мү мкін. Орталық немесе шеткі тип бойынша тыныстың бұ зылысы (тахи немесе брадипноэ). АҚ жоғ ары немесе тө мен, ал атониялық кома жағ дайында тұ рақ ты емес жə не бірқ алыпты дə рілердің кө мегін қ ажет етеді. Менингиальді синдромы айқ ын.
Мидың соғ ылуының арнайы сатысына – мидың диффуздық аксональдық зақ ымдануы жатады. Оның клиникалық кө ріністерінде ми бағ анасының қ ызметінің айқ ын бұ зылысы жатады – есінің терең комағ а дейін тү суі, витальдық қ ызметінің айқ ын бұ зылысы, ол аппараттың, жə не медикаментоздық коррекцияны қ ажет етеді. Мидың диффуздық аксональдық зақ ымдануында ө лім кө рсеткіші 80-90 % жоғ ары. Ал тірі қ алғ андарда аппаликалық синдром туады. Диффуздық аксональдық зақ ымданулар бас сү йек ішілік гематомалар тү зілуін шақ ыртады.

6. Мидың ө сетін жə не ө спейтін қ ысылуы – Бас ішілік қ уыста кө лемдік тү зілістердің азаюынан болады. БМЖ кезінде «ө спейтін» қ ысылу «ө сетінге» қ ысылуғ а айналып мидың айқ ын компрессиясына жə не дислокациясына алып келеді. Ө спейтін қ ысылуларғ а бас мү шесінің сынық тары мен қ ысылуы басылғ ан сынық тарда, миғ а басқ а шектен тыс денелермен қ ысқ анда болады. Бұ л кезде қ ысылғ ан ми тү зілістері кө лемі бойынша ү лкеймейді.
Мидың қ ысылуының генезінде атқ арушы рольді екіншілік бас сү йек ішілік механизмдер айқ ындалды. Ө спелі қ ысылуларғ а барлық басішілік гематомалар мен ми соғ ылулар жатады жə не масса эффектпен шақ ырылады.

Бассү йек ішілік гематомалар:

1. Эпидуральдық.

2. Субдуральдық.

3. Миішілік.

4. Қ арыншаішілік

5. Кө птеген қ абық аралық гематомалар.

6. Субдурульдық гидромалар.

Гематомалар болуы мү мкін:
- жіті (бірінші 3 тə ү лік);
- жітілеу (4 тə улік-3 апта);

- созылмалы (3аптадан аса).

Бассү йек ішілік гематомалар клиникалық кө рінісі бойынша жіктелуінде жарық арақ ашық тық тар, анизокория, гемипарез, жиі кездесетін брадикардия болады.

Клиникалық жіктелуінде ми соғ ылуымен жү рмейтін гематомағ а тə н. Мидың соғ ылуымен жү ретін геметомалары бар науқ аста БМЖ-ның бірінші сағ атында мидың біріншілік зақ ымдануларының кө ріністері жə не ми тінінің соғ ылуына тə н мидың қ ысылуы жə не дислокациясы болады.

⇐ Предыдущая 123 4 5 Следующая ⇒