1.Тәрбие жұмысының түрлері туралы түсінік.

Тә рбие жұ мысының тү рлері

1. Тә рбие жұ мысының тү рлері туралы тү сінік.

2. Тә рбие жұ мыстары тү рлерін жіктеп топтастыру.

3. Мектеп директорының оқ у-тә рбие жө ніндегі орынбасарының қ ызметі.

Ұ лы данамыз Ә л – Фараби «Адамғ а ең бірінші білім емес, тә рбие берілуі керек, тә рбиесіз берілген білім адамзаттың қ ас жауы»

Тә рбие жұ мысының мақ сат жә не міндеттері тұ тас педагогикалық ү рдістің ерекше сипат береді - білімділік, тә рбиелік жә не дамытушылық. Білімділік қ ызметі оқ у ә рекеті секілді басымдылық қ а ие бола алмайды. Ол сабақ тан тыс тә рбие жұ мысында тә рбиелік жә не дамытушылық қ ызметі нә тижелі іске асыруда кө мекші роль атқ арады. Соғ ан орай сабақ тан тыс тә рбие жұ мысының білімділік қ ызметі мен дағ дысын қ алыптастыруды кө здемейді, керісінше балаларда белгілі бір мінез-қ ұ лық дағ дысын қ алыптастыру, ұ жымдық ө мірді, қ арым-қ атынас мә дениетін т. б ү йретеді. Сабақ тан тыс тә рбие жұ мысының дамытушылық қ ызметінің маң ызы ерекше. Ол белгілі бір ә рекетке байланысты оқ ушылардың психикалық процестерін, оқ ушылардың жеке –дара қ абілеттерін дамытуды кө здейді. Соғ ан орай баланың жасырын қ абілетін анық тау, бейімін, қ ызығ ушылығ ын дамытуды мақ сат тұ тады. Егерде оқ ушы бір нә рсеге қ ызығ ушылығ ы болса, онда мұ ғ алім сол сұ рақ қ а қ атысты қ осымша қ ызық ты мағ ұ лымат беріп, оқ уғ а қ осымша ә дебиет ұ сынып, оғ ан жайғ дай туғ ызып, сонымен бірге оның қ ызығ ушылығ ын арттырады. Сол бағ ыттағ ы жұ мыстың мақ сат-міндеттері жә не қ ызметін анық тау жұ мыстары оның мазмұ ны мен формасын таң дауғ а ық пал етеді. Тә рбие жұ мысының мазмұ ны ә леуметтік тә жірибеге бейімделген адам баласы ө мірінің ә ртү рлі саласындағ ы ө зіндік тә жірибесіндегі; ғ ылымда, ө нерде, ә дебиетте, ө зара қ арым-қ атынаста, моральдық бейнесінде бастан кешірген жә не жү зеге асырғ ан жағ дайларын қ амтиды. Соғ ан орай сабақ тан тыс тә рбие жұ мысының мазмұ нының ерекшеліктері сипатталады.

- Сабақ тан тыс тә рбие жұ мысының мазмұ ны баланың сезіміне, ә серленуіне назар аударуды міндеттейді.

- Баланың практикалық ә рекетін ұ йымдастыру.

- Жаң а мағ лұ маттарды іздеу, сабақ тан тыс ә ртү рлі тә рбие жұ мыстарын атқ аруда ө здігінен жұ мыс істеу біліктілігін машық тандыру.

- Камуникативтік біліктілігі мен дағ дысын тә рбиелеу

- Этикалық нормаларын сақ тай білуге тә рбиелеу.

Мектептің тә рбие жұ мысының мазмұ ны, ә дістемесі мен технологиясы оның тә рбие жү йесімен анық талады. Ө з тұ жырымдамасына сә йкес, ә рбір мектеп бір-бірімен тығ ыз байланысты дидактикалық жә не тә рбиелік бө лімдерден тұ ратын педагогикалық жү йемен анық талады.

Тә рбиелік жү йе – ол біртұ тас ә леуметтік ағ за, оның қ ызмет істеу шарты: негізгі компонентері бір-бірімен тығ ыз байланыста (мақ сат, мазмұ н, іс-ә рекет-тә сілі) болады. Мектеп ұ жымының басты міндеті тә рбие жұ мысының жү йесін қ алыптастыру.

Тә рбие жұ мысының жү йесі мына компонентерден тұ рады:

1. мектептің педагогикалық жү йесі

2. дидактикалық жү йе

3. тә рбиелік жү йе

4. қ арым-қ атынас жү йесі

Жетпісінші жылдардың соң ына қ арай мектептің тә рбиелік жү йелік идеялары тә рбие теориясына ене бастады. Бұ л салада Ф. Ф. Коровлевтің (1970-74) ең бектері ә діснамалық роль атқ арады, ғ ылымның дә лелдеуі бойынша жү йелік ә діс педагогикалық ойлау процесінің қ айта қ ұ ру туралы ретінде қ арастырылады. Жалпы білім беретін мектептердің тә рбие жұ мысының тиімділігін арттыруда М. М. Поташниктің ең бектерінің маң ызы зор. Жү йелік ә діс арқ ылы тә рбие жү йесін ә ртү рлі дең гейде жобалау, қ ұ растыру, жетілдіру жә не қ айта қ ұ ру мә селелерін Л. И. Новикова зерттеуде. Мектептің тә рбие жү йесінің компоненттері – мақ саттар, іс-ә рекеттер, қ оршағ ан ортамен қ атынас, басқ ару блоктары. Тә рбие жү йесінің ө зегі – мектеп ұ жымы (сұ рыпталғ ан балалар мен ересектер ұ жымы). Кең мағ ынада, мектеп - ә леуметтік - педагогикалық жү йе бола тұ ра, бірнеше қ ұ рамдас компоненттерден - ұ сақ жү йелерден тұ рады: басқ ару, дидактикалық жә не тә рбие жұ мысы жү йесі.

Л. И. Новикова мектептің тә рбие жү йесінің 9 белгісін айқ ындағ ан:

I. Мектептің “кіші тұ жырымдамасының ” айқ ындығ ы – оның ата-аналармен, мұ ғ алімдермен, оқ ушылармен қ абылдануы.

II. Мектеп ө мірінің (оқ у, ең бек, ойын-сауық, шығ армашылық істер балаларғ а қ олайлылығ ы, олардың қ ызығ ушылығ ына сә йкес келуі, бейресми қ атынастардың қ ұ пталуы.

III. Балалар ө мірінде оқ ушылар кү тіп жү ретін қ уанышты оқ иғ алардың болуы.

IV. Мектептің, баланың, топтың еркін дамуына шектеу келтіретін “ұ йымдастырылмағ ан аралдың ” болуы.

V. Балалардың кү нделікті ө мірін бейнелейтін “сө йлеп тұ рғ ан қ абырғ алардың ” болуы.

VI. Қ оршағ ан айналаның мектепке, мектептің қ оршағ ан айналағ а енуі.

VII. “Ішкі қ айшылық тарды” шешуі.

VIII. Мектептегі адамдар арасындағ ы жалпы ізеттілік қ арым-қ атынастың қ алыптасуы.

IX. Оқ ушылар ө здерін мектеп ұ жымынан ажыратпауы, мектеп ұ жымы мү шесі екенін толық сезінуі.

Тә рбие жұ мысының ұ йымдастырылу формасына қ арай былай жү йелеуге болады:

1. Кө пшілік жұ мыс

2. Топтық, ү йірмелік жұ мыстар.

3. Жеке жұ мыс.

Тә рбиелік іс-ә рекет ә дісіне қ арай да жү йелеуге болады:

Сө здік формалар (жиналыс, саяси хабарлар, баяндама, оқ ырман конференциясы, пікірталас, ауызша газет, кездесулер).

Практикалық формалары (жорық, саяхат, олимпиада, сайыстар, жас техниктер, натуралистер ү йірмелері)

Кө рнекілік формалары (мектеп мұ ражайы, ең бек, соғ ыс ардагерлерінің залдары, кө ркемө нер кө рмелері, кітап кө рмелері т. б. )

Қ азіргі кезде тә рбие ә дістерін жіктеудің 11-ден астам тү рлері бар. Солардың ішінде Т. Е. Конникова, Г. И. Щукина жә неВ. С. Сластенин жасағ ан тә рбие ә дістері жіктеуінде бірізділік байқ алады. Бұ л жіктеу мектептерде қ олданылады.

Осығ ан орай тә рбие ә дістері тө рт топқ а ажыратылады:

• Адамгершілік сананы қ алыптастыратын ә дістер.

• Іс-ә рекет жә не қ оғ амдық тә ртіп тә жірибесін қ алыптастыратын ә дістер.

• Тә ртіпке, іс-ә рекетке ынталандыратын ә дістер.

• Мінез-қ ұ лық пен іс-ә рекетке бақ ылау жасау, ө зін-ө зі бақ ылау, ұ йымдастыру жә не ө зіне-ө зі бағ а беруді, ұ йымдастыруды жү зеге асыру ә дістері.

Тә рбие тә сілдері дегеніміз - ә дістің бір бө лігі. Тә рбие тә сілдері:

1. Тә рбиенің мақ саттарын, міндеттерін, оларғ а жетудің жолдарын ұ сыну.

2. Ақ параттық - ағ артушылық.

3. Бағ дарлау - іс-қ ызмет.

4. Қ атынас.

5. Бағ алау.

Мұ ғ алімнің таң дағ ан тә рбиелеу формасы, тә рбие мақ сатымен, оқ ушылар жасымен, класс жұ мысының тә рбие жұ мысымен, класс дә стү рімен байланысты бө лу қ ажет. Тә рбие жұ мысының жоспарлануы класстағ ы басқ а жұ мыс тү рлерімен байланысып, бірігіп бір мақ сатқ а бағ ытталуы тиіс. Тә рбие жұ мысының кө птү ргілігі балаларда ә ртү рлі қ ызығ ушылық тар тұ дырады. Жұ мыс тү ріне кө ң іл аударылып, оқ у ісімен байланысады. Бір бағ ыттағ ы жұ мыс тү рі тиімсіз. Оқ ушыны белсендіретін, оның ойынан шығ атын тажырмалар жұ мыс мазмұ нын жең ілдтеді сынып жетекшісіне де тиімді болады.

12 3 4 5 Следующая ⇒