Электронды микроскоп

Электронды микроскопия арқ ылы микроқ ұ рылымдардың атомды – молекулалық дең гейде зерттеуге болады. ЭМ объектілердің ү лкейтулері жоғ ары болады, оптикалық микроскоптан алынбағ ан мә ліметтерді алуғ а мү мкіндік береді.

ЭМ-тың биологияда жә не медицинада пайдаланылуы ұ лпаның жасушасыртындағ ы компоненттері арқ ылы жасушаның қ ұ рылымын оқ ып ү йретеді. Алынғ ан мә ліметтер негізінде (биологиялық объектілер ү шін рұ қ сат етуі 12-6 А, ал ү лкейтілуі 800—1200 мың ғ а жуық ) 1940 жылдан бастап мембрананың, митохондрияның, рибосоманың жә не басқ а жасушасыртындағ ы қ ұ рылымдар, мысалы ДНК-ның кейбір макромолекулаларының жұ қ а қ ұ рылысы сипатталды. Электронды микроскоппен 1950 жылдан бастап микроә лем туралы ақ параттар алына бастады.

ЭМ-та электрон тек бө лшек қ ана емес толқ ындық қ асиеттерге де ие болады, ол микроскопияда электрондық сә уле шығ арудың опорное ретінде қ олданылады. Электрондық сә уле шығ арудың толқ ын ұ зындығ ы оның энергиясына тә уелді, ал энергия мынағ ан тең: Е=e*U, мұ ндағ ы U- потенциалдар айырымы, e - электронның заряды. Электрондық сә уле шығ арудың толқ ын ұ зындығ ы потенциалдар айырымы 200000В болғ анда шамамен 0, 1 нм-ге тең. Эл. микроскоптың жұ мыс істеу принципі электр жә не магнит ө рістерінің электрлік шоқ тардың фокусталғ ан ә серіне негізделген. Линзаның ролін электронды микроскопта электр жә не магнит ө рістеріне есептелген қ ұ рылғ ы атқ арады, бұ л ө рісті тудыратын лизаларды «электронды» линзалар деп атайды. ОПЭМ –оптикалық микроскопқ а ұ қ сас, оның ерекшелігі жарық тандыру ү шін жарық емес электрондар ағ ыны алынады. ОПЭМ-ның қ ұ рамына: электронды прожектор, бірнеше конденсорлы линзалар, объективті линза жә не окулярғ а сә йкес келетін, бірақ та фотопластинкағ а нақ ты кескін беретін проекциялық жү йе. Электрондар электр ө рісі арқ ылы ү дейді де (шамамен 100000В), ө ріс жің ішке шоқ болып электрондар фокусталады. Микроскоп колонкасында электрондар қ озғ алады, ЭМ вакууммен қ аматамасыз етіледі, ол бірнеше компоненттерден тұ рады:

- вакуумды жү йе

- электронды прожектор – электрондар ағ ынын туғ ызады

- электрондарды ү дету ү шін жоғ ары кернеулі кө з

- система электромагнитті линзалар жү йесі жә не электронды шоқ ты басқ ару ү шін эл. статикалық пластина

- ү лкейтілген электрондық кескін алынғ ан экран

Қ азіргі кезде ОПЭМ ү лкейтілу 1000-нан 1000000 аралығ ында болады.

⇐ Предыдущая 123 4 5 Следующая ⇒