1.Араб әдебиетіндегі сопылық поэзияның алатын орны

Кіріспе

Жұ мыстың сипаттамасы: Арабтың классикалық ә дебиеті ө зінің даму барысында туу, қ алыптасу, ө рлеу, шарық тау, қ ұ лдырау секілді сандағ ан ғ асырлар аралығ ын қ амтитын кезең дерді бастан кешірді. Византия, Месопотамия, Иран, Индия, Орта Азия, Египед, Испания секілді ө рнекті де ө негелі мә дениетімен ә лемді таң қ алдырғ ан талай халық тардың ә дебиетімен қ оян-қ олтық араласып, игі ық пал етумен бірге, ү йренген тұ стары да болды. Европа елдері ұ йқ ыдан оянбай жатқ ан кездің ө зінде Бағ дат, Басра, Дамаск, Харран, Куфа, Каир сияқ ты қ алаларда Аристотель, Платон, Евклид ең бектері зерттеліп, оларғ а тү сіндірмелер жазылды. Қ азіргі ұ ғ ымдағ ы Ғ ылым академиясы, кітапханалар, обсерватория жә не кө не Шығ ыс мә дениетінің жазба жә дігерлерін жаң ғ ырту мақ сатымен грек, сирия, санкрит, фарси-дари, паһ лауи тілдерінде жазылғ ан шығ армалары араб тіліне тә ржімалауды мұ рат еткен аудармашылар коллегиясы қ ұ рылды. Ө зінің ойлы да мазмұ нды шығ армаларымен ә лемді таң дандырғ ан, ғ ылым, білімді алғ а сү йреген ә л-Кипди, ә л-Фараби, ибн Сина, ибн Рушд секілді тамаша ғ алымдар шық ты.

Диплом жұ мысының (жоба) ө зектілігі: Араб ә дебиетінің қ айнар бастауы, Ислам діні тарамай тұ рғ ан жылдардан, яғ ни V-VI ғ асырлардан басталады. Сондық тан да Арабия жарты аралын мекендеген бә дә уилердің тіршілік-тынысын, мә дени дә режесі, ауыз ә дебиетінің қ алыптаса бастауы, негізгі жанрлары мен оның ә л-Мухаллил, аш-Шанфара, Имру-л-Қ айс, Ә мір ибн Кулсум, Антара ибн Шаддад секілді ірі-ірі ө кілдерінің ө мірі мен творчестволары ә лі кү нге дейін оқ ырман қ ауымын таң қ алдыруда. Ежелгі араб ә дебиеті мен мә дениетінің бірнеше ғ асырлық қ алыптасу, даму кезең дері бар.

Диплом жұ мысының нысаны Араб мә дениетінің айрық ша дамығ ан тұ сы VIII жә не XI ғ асырлар арасы. Нақ осы дә уірлерде ежелгі бә дә уи поэзиясында махаббат, ойын-сауық, кө ң іл кө теру мен шарапты жырлау жалғ астырыла берсе, ал прозада да махаббат шырғ алаң дарын баяндайтын ә ң гімелер мен тү ркі халық тұ рмысынан алынғ ан анекдоттар кең жайылды. Сондай-ақ, аталғ ан ғ асырларда «Мың бір тү н» секілді парсы, ү нді, грек ертегілерінің сюжеттерінен алынып ө ң деліп, толық тырылғ ан, даң қ ты жинақ қ ұ растырылғ ан.

VI-VIII ғ асырларда ғ ылым мен білімді, мә дениетті арабтар ғ ана жасаса, ал енді аббастық тар тұ сында араб мә дениеті мен ғ ылымы бө тен ой жү йесі иелерімен бетпе-бет кездеседі. Бұ л – араб ө нерінің Шығ ыс Грек, Сирия, Арамей мә дениетімен ұ шырасуы деген сө з.

Зерттеу жұ мысының мақ саты мен міндеттері: Менің диплом жұ мысымның тақ ырыбы осы араб ә дебиетіндегі бір ағ ым немесе бағ ыт сопылық поэзияғ а байланысты болғ андық тан, жұ мысты жазбастан бұ рын оғ ан бірнеше мақ сат қ ойдым. Олар:

араб ә дебиетіндегі сопылық поэзияның алатын орны жалпы шолу жасау;

сопылық поэзияның шығ у тарихы жә не оның даму жолдарына ерекше тоқ талу; сопылық поэзия ө кілдері жә не олардың шығ армаларына деректер келтіру; араб сопылық поэзиясының ө зге халық тар ә дебиетіне ә сері туралы.

Міне осы мақ саттарда жұ мыс жү ргізе отырып, мен жұ мыстың тақ ырыбын ашуғ а тырыстым. Жалпы жұ мыстың ө зі тө рт бө лімнен тұ рады. Кіріспе бө лімінде араб ә дебиетіне жалпы тү рде шолу жасалса, ал негізге бө лім тақ ырыптың негізгі мазмұ нын ашуғ а бағ ытталғ ан. Қ орытынды бө лімінде тақ ырып тө ң ірегінде қ ол жеткізген ө зімнің жетістіктерім мен жаң алық тарыма пікір берілген. Пайдаланылғ ын ә дебиеттер тізімі 27 дана кітапты қ ұ райды. Араб ә дебиеті саласына жазылғ ан қ азақ тіліндегі ең бектердің аздығ ына қ арамастан, мен орыс тілінде жазылғ ан жұ мыстарды аудара отырып, диплом жұ мысымның негізгі тақ ырыптық аясын аштым деп ойлаймын.

Диплом жұ мысының теориялық жә не ә дістемелік негіздері: Диплом жұ мысында араб сопылық поэзиясын зерттеген ғ алымдардың зерттеулері қ олданылды. Сондай-ақ, жиплом жұ мысын жазу барысында жү йелеу мен жинақ тау, сипаттау мен тұ жырым жасау, салыстырмалы талдау мен кешенді тү рде қ арастыру секілді ә дістер қ олданылды.

Диплом жұ мысының қ ұ рылымы: Диплом жұ мысы кіріспеден, негізгі бө лімнен жә не қ орытындыдан тұ рады. Жұ мыстың жалпы кө лемі – 63 бет.

1. Араб ә дебиетіндегі сопылық поэзияның алатын орны

12 3 4 Следующая ⇒