Азаматтық құқық заңнамалары

1Қ ұ қ ық ұ ғ ымы жә не белгілері: Қ ұ қ ық - қ оғ амдық қ атынастарды реттеуге бағ ытталғ ан, мемлекет бекітіп, қ амтамасыз ететін, жалпығ а міндетті, формалды анық талғ ан заң нормалардың жиынтығ ы. Қ ұ қ ық тың белгілері: 1. нормативтіқ сипаты; 3. формальды анық тылық; 2 жү йелілігі; 4. Мемлекеттің қ ушіне сү йенуі (мемлекетпен байланыстылығ ы); 5. Жалпы міндеттіліқ сипатые 6. Рә сә мділігі

2 Қ ұ қ ық қ ызметтері: 1. Реттеуші

2. Қ орғ ау

3. Бағ алау

Реттеуші – мысалы Конституция реттейді адам мен Қ. Р

Қ орғ ау – мысалы Сату сатып алу (сатушы тауарғ а сапасына міндетті)

Бағ алау – мысалы Адам ө лтіру қ ылмыстық, бағ даршамнан ө тіп кетсе заң бұ зу, ә кімшілік қ ұ қ ық бұ зу.

3. Қ ұ қ ық тық норма ұ ғ ымы жә не қ ұ рылымы Қ ұ қ ық тық норма - мемлекет танығ ан, қ амтамасыз еткен, қ оғ амдық қ атынастарғ а араласып тү сушілердің қ ұ қ ық тары мен міндеттерін туындататын, олардың ә рекеттерін ү лгі, эталон, масштаб, ө лшем есебінде реттей алатын жалпығ а бірдей міндетті ереже, норма. Қ ұ қ ық тық норма – заң ғ а сә йкес келетін мінез, жү ріс-тұ рыстың айырымдылық белгісін білдіреді. Осыдан қ ұ қ ық тық норма жария айқ ындылық, нақ тылық мә нге ие болады. Оның ө зі заң мен кө зделген істің шешімін табуғ а мү мкіндік береді. Қ ұ қ ық қ ұ рылымы. Қ оғ амдағ ы барлық нормативтік актілердің мазмұ нына сә йкес қ алыптасады жә не сол қ ұ қ ық тық нормалардың қ алай іске асуын, қ алай орындалу тә сілдері мен ә дістерін анық тап отырады. Қ ұ қ ық қ ұ рылымының жақ сы, дұ рыс дамуына қ оғ амның мемлекеттік қ ұ рылысы, саяси, экономикалық, ә леуметтік, рухани, демократиялық даму дең гейі зор ә сер етеді. Қ оғ амдағ ы демократия, бостандық, ә ділеттік, тең дік, ә леуметтік-экономикалық жағ дай жақ сы дә режеде болады. Ал бұ л жағ дайлардың дә режесі тө мен болса, қ ұ қ ық қ ұ рылымы да нашар дамиды. Қ ұ қ ық қ ұ рылымы туралы екінші сұ рақ та толығ ырақ айтылады.

4Қ ұ қ ық тын қ айнар кө здері- Қ ұ қ ық тың қ айнар кө здерінің тү сінігі жә не тү рлері. Позитивтік қ ұ қ ық тың ө зіне тә н белгісі болып оның формальды сипаты табылады. Оны қ ұ райтын нормалар заң дарда немесе мемлекетпен танылатын басқ а да, жалпығ а міндетті болып танылуы мү мкін.
Қ ұ қ ық тың қ айнар кө здері – бұ л қ ұ қ ық нормаларының бекітілу жә не кө рініс табуының мемлекет шығ арғ ан немесе ол танығ ан ресми - қ ұ жаттық нысандары, оларғ а заң ды, жалпығ а міндетті мағ ына беру.

5Қ ұ қ ық бұ зушылық ұ ғ ымы, белгілері. - Қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық, онымен тығ ыз байланысты жаза қ оғ ам тарихының барлық дә уiрлерiнде ө згермелi сипатта болып келген ұ ғ ымдар. Қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық – бұ л адам iс-ә рекетiнiң бiр тү рi. Осы тұ рғ ыдан алғ анда, қ ылмыстық қ ұ қ ық та қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық ұ ғ ымына екi анық тама беру қ алыптасқ ан. Қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық тың формальды анық тамасы бойынша, қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық дегенiмiз - қ ылмыстық заң арқ ылы жазалау қ атерiмен тыйым салынғ ан адамның белгiлi бiр ә рекетi. Алайда, мұ ндай анық тама қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық ә рекетінiң мә нiн ашпайды, не ү шiн заң шығ арушы қ андай да бiр ә рекеттi жасауғ а тыйым салады, неге бұ л ә рекеттер қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық деп табылады деген сұ рақ тарғ а толығ ымен жауап бермейдi. Сондық тан қ ылмыстың материалдық анық тамасын енгiзу арқ ылы осы сұ рақ тарғ а жауап беру мү мкiндiгi қ арастырылды. Қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық тың материалдық анық тамасында қ ылмыстың негiзгi сапасы – оның қ оғ амғ а қ ауiптiлiгiмен анық талады деген тұ жырым жасалғ ан. Бұ л анық тамағ а сә йкес, қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық дегенiмiз - адамның қ оғ амғ а қ ауiптi iс-ә рекетi болып табылады. Жасалғ ан ә рекетте қ оғ амғ а қ ауiптiлiк белгiсiнiң бар болуы оның белгiлi бiр қ оғ амдық қ атынастарғ а зиян келтiредi немесе зиян келтiру қ аупiн туғ ызады дегендi бiлдiредi.

6Қ ұ қ ық бұ зушылық тү рлері-Қ ұ қ ық бұ зушылық – міндеттер нормасын бұ затын, заң ғ а қ айшы іс – ә рекеттер. Қ ұ қ ық бұ зушылық тың тү рлері: тә ртіптік, азаматтық -қ ұ қ ық тық, ә кімшілік, қ ылмыстық. 1. Тә ртіптік қ ұ қ ық бұ зушылық -бұ л оқ у орындары, ә скери бө лімдер, мекемелер бекіткен оқ у, ең бек, ә скери тә ртіпті бұ зу. Мысалы: сабақ қ а кешігу, сабақ та сө йлеу, мұ ғ алімге қ арсы келу …. Тә ртіптік жазалау:

· Ескерту;

· Сө гіс;

· Жұ мыстан шығ ару…

Қ ұ жаттар: Ең бек кодексі, ішкі тә ртіп ережесі, мектеп жарғ ысы, ә скери жарғ ы … Азаматтық -қ ұ қ ық тық қ ұ қ ық бұ зушылық - мү лік саласында жә не соларғ а қ атысты жеке мү ліктік емес қ арым-қ атынастарды жә не міндеттерді орындамау немесе ө з дең гейінде орындамау қ ұ қ ық тық мө лшерін бұ зу. Азаматтық -қ ұ қ ық тық қ ұ қ ық бұ зушылық - Ақ ы тө леу;

· Шығ ынның орнын толтыру;

· Моральдық шығ ынғ а ө тем тө леу…

Жауапкершілік толығ ымен18 жастан басталады, кейде 14 жастан. . Ә кімшілік қ ұ қ ық бұ зушылық -жеке жә не заң ды тұ лғ аның заң ғ а қ айшы іс-ә рекеттері ү шін ә кімшілік қ ұ қ ық бұ зушылық тар туралы тағ айындалғ анә кімшілік жауапкершіліктер. Ә кімшілік қ ұ қ ық бұ зушылық -ұ сақ ұ рлық, ұ сақ тә ртіп бұ зушылық, жолда жү ру ережесін бұ зу, қ оғ амдық орындарда психологиялық белсендіргіш заттарды пайдалану Ә кімшілік жаза: Ә кімшілік ақ ы тө леу; Ә кімшілік қ амау. Қ ұ жат: Ә кімшілік қ ұ қ ық бұ зушылық туралы кодексӘ кімшілік жауапкершілік 16 жастан, психологиялық белсендіргіш пайдаланғ анда 14 жастан басталады. Қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық – (қ ылмыс)-Қ ылмыстық Кодексте тыйым салынғ ан қ оғ амғ а қ ауіпті іспен айналысу. Қ ылмыстық белгілер: 1. Қ оғ амдық қ ауіп; Шындық қ а қ айшылық; Кінә лілік; Қ ылмыстық жазалаушылық. Қ ылмыс- Тонау, ақ ша жинау, тартып алу, лаң кестік іс, ұ рлық, кісі ө лтіру, нашақ орлық заттарды жасау, сақ тау жә не сату…

7Қ ұ қ ық тын қ ағ идалары-Шекаралардың мызғ ымастығ ы қ ағ идасы. Шекаралардың мызғ ымастығ ы қ ағ идасының мә ні бұ л қ ағ иданың соғ ыс пен бейбітшілік мә селелерін шешудегі ұ зақ мерзімді тә рірибемен қ амтамасыз етілгенімен айқ ындалады. Мемлекеттердің дербес тең дігі қ ағ идасы. Дербес тең дік қ ағ идасы қ арама қ айшы қ оғ амдық жү йелері бар мемлекеттердің тең қ ұ қ ық тараын мойындауды білдіреді. Ең алдымен дербес тең дік элементтерінің бірі-ә рбір мемлекеттің заң и тең дік қ ұ қ ығ ы аталғ ан. Дербес тең дікті мойындау, мемлекеттердің тә уелсіздігін қ ұ рметтеу-мемлекеттердің ә лемдік аренада бейбіт қ атар ө мір сү ру саясатының басты элементті болып табылады. Қ азіргі заманның басты мақ саты-осы қ ағ идалардың халық аралық проблемаларды шешу барысында сақ талуын қ амтамасыз ету. Ішкі істерге қ ол сұ қ паушылық қ ағ идасы. Мемлекеттердің бір-бірінің істеріне араласпауы туралы мә селе феодализм дә уірінде пайда болғ ан еді. Бұ л кезең де қ ол сұ қ паушылық ты қ ұ қ ық тық норма ретінде шарттық рә сімдеу - ө те сирек кездесетін қ ұ былыс болатын. Халық тардың тең қ ұ қ ылық жә не ө зін-ө зі билеу қ ағ идасы. Мемлекеттердің ы нтымақ тасу қ ағ идасы. Адам қ ұ қ ық тарын қ ұ рметтеу қ ағ идасы. Осы қ ағ иданың мазмұ нына сә йкес, мемлекеттердің азаматтық жә не саяси ғ ана емес, сонымен біурге ә леуметтік экономикалық қ қ ұ қ ық тарды да сақ тауды ө здеріне міндет етіп жү ктейді. Осы заманғ ы халық аралық қ атынастарда, баяғ ы қ алпынша адамның неегізгі қ ұ қ ық тарымен нгізгі қ ұ қ ық тары мен бостандық тарывн апартеид, геноцид, нә сілшілдік сипаттарын дө рекі жә не жаппай бұ зу ә лі де орын алып келеді. Халық аралық міндеттемелерді адал орындау қ ағ идасы. Халық аралық қ ұ қ ық та ертеден ақ, шарттар орындалуы тиіс-pasta sunt servanda-деген қ ағ ида бар.

8 Кінә сіздік презумпциясы - Кінә сіздік презумпциясы - заң дылық қ ағ идат. Бұ л қ ағ идат бойынша сот арқ ылы кінә сі белгіленіп дә лелденбейінше, адам қ ылмыскер деп саналмайды. Сондық тан да судья заң ды қ олданғ ан кезде тө мендегі қ ағ идаттарды басшылық қ а алуы тиіс: Ә р адам оның қ ылмыс жасағ андығ ы ү шін кінә лілігі Қ ылмыстық іс жү ргізу кодексінде кө зделген тә ртіппен дә лелденгенге жә не соттың заң ды кү шіне енген ү кімімен белгіленгенге дейін кінә сіз болып саналады; Ешкім де ө зінің кінә сіздігін дә лелдеуге міндетті емес; Айыпталушының кінә лілігіне сейілмеген кү дік оның пайдасына тү сіндіріледі. Қ ылмыстық жә не қ ылмыстык іс жү ргізу заң ын қ олдану кезінде пайда болғ ан кү мә ндер де айыпталушының пайдасына шешілуі тиіс. Айыптау ү кімін болжамдарғ а негіздеуге болмайды жә не ол ақ иқ ат дә лелдердің жеткілікті жиынтығ ымен расталуы тиіс. Қ оғ ам мен адамдардың мү дделерін қ ылмыстық қ иянаттан қ орғ ау жә не қ ү қ ық тық тә ртіпті нығ айту ү шін мемлекет жү зеге асыратын шараларды орындауда басты рө л атқ аратын қ ү қ ық қ орғ ау органдары (прокуратура, алдын ала тергеу жә не анық тама жү ргізетін органдар) мен сот болып табылады. Бү л мемлекеттік қ ү қ ық қ орғ ау органдары мен соттың атқ аратын қ ызметтері бірдей.

9 Қ ұ қ ық тық жауаптылық ұ ғ ымы жә не тү рлері- Заң дық жауаптылық ты салалық жә не мамандандырылғ ан (ө зіндік) деп бө лумен қ атар, заң дық жауаптылық тү рлерін жіктеудің басқ а да тә сілдері бар. Атап айтқ анда, мынадай: қ олданудың негізгі мақ саттары бойынша — жазалау жә не ө теу (айыппұ л салу) жауаптылығ ы; санкциялардың колданылу тә ртібі бойынша — сот жә не ә кімшілік жауаптылық; қ ұ қ ық бұ зу субъектісі бойынша — кұ қ ық субъектілерінің. жеке жә не ұ жымдық жауаптылығ ы; қ ұ қ ық бұ зушының кінә сінің бар екендігіне немесе жоқ болуына байланысты — кінә лі немесе кінә сіз жауаптылық (кінә сіз жауаптылық ).

Жеке кә сіпкерлік туралы заң ғ а жауапкершіліктің екі тү рі айрық ша кө зделген: 1) мемлекеттік бақ ылау, лицензиялау жә не тіркеу ә рекеттерін іске асыру барысындағ ы мемлекеттік органдардың жә не олардың лауазымды тұ лғ аларының жауапкершілігі; жеке кә сіпкерлік субъектілерінің (оның ішінде жеке кә сіпкердің ) жауапкершілігі.

15 Азаматтық қ ұ қ ық заң намалары-

Азаматтық қ ұ қ ық заң намалары

Қ Р Азаматтық кодексі, соғ ан сә йкес қ абылданғ аң Қ Р ө зге де заң дары мен Қ Р Президентінің заң қ ү ші бар Жарлық тарынаң, Парламенттің Сенаты мен

ә жілісінің сондай ақ Ү кіметінің қ аулыларынаң турады

Ә дет-ғ ұ рыптар (ісқ ерлік ө рісіндегі ә деттер)

10 Қ ұ қ ық тын субъектілері- “Қ ұ қ ық субъектісі” – бұ л заң негізінде қ ұ қ ық тар мен міндеттерді жү зеге асыру қ абілеттілігіне ие жеке физикалық немесе заң ды тұ лғ а. Осы тү сінік қ ұ қ ық тың кез келген саласының кажетті элементі болып тұ рады. Ә кімшілік- қ ұ қ ық тық қ атынастарда қ ұ қ ық субъектісі деп мемлекеттік органдар, лауазымды адамдар, азаматтар танылады. Мемлекет азаматтарды қ ұ қ ық субъектісі деп мойындағ аны олардың мемлекеттегі, мемлекеттік органдар мен басқ а тұ лғ алардың арасындағ ы орнын сипаттаушы қ ұ қ ық тық статусын (қ ұ қ ық тық жағ дайын, орнын, мә ртебесін) анық талуына ә кеп соғ ады.

Азаматтардың ә кімшілік-қ ұ қ ық тық статусы жалпы статусының бө лігі болып, тө мендегі элементтерден қ ұ рылады:

-ә кімшілік қ ұ қ ық қ абілеттілік пен ә рекетқ абілеттіліктен;

-мемлекет басқ ару ө рісіндегі қ ұ қ ық тар мен міндеттерден;

-азакматтардың қ ұ қ ық тары мен бостандық тарының ә кімшілік –қ ұ қ ық тық кепілдерінен.

11 Конституциялық қ ұ қ ық ұ ғ ымы, пә ні жә не ә дістері- ұ райтың қ оғ амдық катынастарды, мемлекет пен жеке адамның қ арым қ атынасың, қ ағ идаларың, сайлау жұ йесінің негіздерің мемлекеттіқ билікті іске асыру тетіқ терің реттейтің жә не белгілейтің қ ұ қ ық тық нормалардың жиынтығ ы.

Қ Р Конституциясы республикалық қ ұ рылыстың негізін, мемлекеттіқ білік жұ йесін жә не Қ азақ стан мемлекеті мен азаматының қ атынасын белгілейді.

Конституция адам жә не оның ө мірін, қ ұ қ ық тары мен бостандық тарын мемлекетттің ең қ ымбат қ азынасы деп танып мемлекеттің сол ұ шін қ ызмет етуі тиістігін атап кө рсететі.

Конституциялық қ ұ қ ық ты тұ тас алғ анда, қ ұ қ ық тың реттеу ә дістері деп аталатын белгілі бір тә сілдер мен ә дістердің кө мегімен мемлекеттіқ жә не қ оғ амдық қ атынастарды реттейді.

1) міндеттеу ә дісі (18, 38 баптар)

2) тыйым салу ә дісі (17-2; 15-2)

3) рұ қ сат ету ә дісі (19, 26 б)

4) тану ә дісі қ олданылады (12 б)

12 3 4 5 6 7 Следующая ⇒