1-тапсырма.
ТЖ.
«МИКС» жаттығ уы
Ә пке деген сө зді естігенде ойларың а не келеді? Тапсырмаларды орындаң дар.
«Отбасы» тобы – ө лең шығ ару;
«Ағ а» тобы – 40 сө зден тұ ратын шағ ын эссе жазу;
«Ә пке» тобы – ә пке, қ ыз туралы бір ә нді топпен орындау.
Дескриптор:
- Ә пке туралы ойларын ортағ а салады;
- Берілген тапсырмаларды орындайды;
- Тапсырманы орындау барысында орфографиялық, орфоэпиялық нормаларды сақ тайды.
Қ Б.
Топтар бірін-бірі «Бағ даршам» ә дісімен бағ алайды.
ТІЛДІК БАҒ ДАР:
Композиция туралы оқ ушыларғ а қ ысқ аша тү сіндіріп ө темін.
Композиция (лат. соmpositiо - қ ұ растыру, шығ арма):
кө ркемө нер туындысының қ ұ рылымы, оның жанры мен мазмұ нына орай қ ұ рамдас бө ліктерінің тұ тастығ ы. Композиция – қ ұ рамдас бө ліктері бірлікте ұ штастырылғ ан, бір-біріне жә не жалпы мү ддеге бағ ындырылғ ан мақ сатты кө ркем қ ұ рылым. Кө ркем шығ арманың процесі мен ө мірді эстеттану тұ рғ ысында қ алыптасқ ан композиция заң дары ө нердің жалпылама заң дылық тарының, нақ ты ө мір қ ұ былыстарындағ ы ө зара байланыстылық тардың белгілі мө лшеріндегі бейнесі ә рі жиынтығ ы болып табылады.
Композицияның тү рлері:
Ø Сюжеттің басталуы (оқ иғ аның басталуы).
Ø Шығ арма ішіндегі оқ иғ алар байланысы.
Ø Оқ иғ аның шарық тау шегі.
Ø Оқ иғ аның аяқ талуы (шешімі).
Дескриптор:
1. «Композиция туралы ережені мұ ғ алім тү сіндіреді;
2. Композицияның бө лшектерін біледі;
- Осығ ан дейінгі оқ ығ ан шығ армалардың біріне композициялық талдау жасайды;
2-тапсырма.
ЖЖ.
Қ асың дағ ы жұ бың мен бірігіп «Ә пке» пьесасына сатылай кешенді талдау жү ргізің дер.
Шығ арманы кешенді талдау.
1. Авторы: Д. Исабеков
2. Тақ ырып – бұ л ө нер туындысының іргетасы. Бұ л шығ арма.
Ә деби шығ арма дегеніміз – белгілі дә уірдегі қ оғ амдық шындық тың сә улесі. Адамгершілік, жан жылуы.
3. Ә деби жанр (ә дебиеттің тектері):
Драма – бұ л шындық ты айрық ша тә сілдермен синтез қ алпына
келтіріп, шиеленіскен тартыстар ү стінде жинақ тап, оқ иғ ағ а
қ атысатын адамдардың сө зі мен ісі арқ ылы кө рерменнің кө з
алдында қ олма – қ ол кө рсететін кү рделі жанр.
4. Шығ арманың негізгі идеясы – бұ л тақ ырып арқ ылы шындық ө мір кө ріністерін суреттегенде, оны ө з кө зқ арасы, ө з дү ниетанымы тұ рғ ысынан бейнелейді. Сол арқ ылы ө з мақ сат, мү ддесін, арманын білдіреді. Бауырларын бақ ытты етсем деген ә пкенің тілегі мен ө з бақ ытын қ ұ рбан етуін кө рсету, басқ аларғ а ой салу
5. Шығ арманың композициялық қ ұ рылысы – шығ арманың композициясы сюжеттік дамудың кезең -кезең дерін тә ртіпке салып, реттеп, қ иыннан қ иыстырып тұ ратын нә рсе.
1. Сюжеттің басталуы – оның кіріспесі іспетті; мұ нда ә деби қ аһ армандар ө зара қ арым – қ атынасқ а кө шпес бұ рынғ ы хал – жағ дай, тіршілік, қ оғ амдық орта, болашақ орта, болашақ қ ақ тығ ыстар алаң ы, оқ иғ алар орны суреттеледі. Тимурдың ү йіне достарын ертіп келуі, Сұ лтанның туғ ан кү нін атап ө ту
2. Сюжеттік байланыс – адамдар арсындағ ы ә рекеттің басы, тартыстың басталуы іспетті, шығ арма арқ ауындағ ы негізгі оқ иғ аның ә уелгі туындау себебі секілді. Қ онақ тармен ү й ішіндегілердің танысуы, ә р тү рлі кө зқ арастар
3. Шиеленісуі – оқ иғ аның, адамдар арасындағ ы іс - ә рекеттің шиеленісіп, ширығ уы. Қ амажайдың жұ мысқ а тұ руы, Тимурдың ү йленуі
4. Шарық тау шегі – сюжеттік дамудың ең жоғ арғ ы сатысы, адамдар арсындағ ы қ имыл - ә рекеттің мейлінше кү шейіп, ө рбіп жеткен жері; шығ армадағ ы драмалық тартыстың ө рістеп шық қ ан биігі.
Қ амажайдың Қ абенмен арақ атынасты ү зуі, ә пке-келін, ә пке-іні, ағ а-қ арындас арасындағ ы кикілжің, Тимур мен Кә миланың ү йден кетуі.
5. Шығ арманың шешімі – суреткердің ө зі суреттеп отырғ ан ө мір шындығ ына шығ арғ ан «ү кімі»; адамдар арасындағ ы қ арама-қ арсы тайталастардың, кү рделі кү рестердің бітуі; тү рліше тағ дырлар тартысынан туғ ан нақ ты нә тиже; оқ иғ ағ а қ атысушылардың ең ақ ырғ ы хал-кү йі; кү ллі қ ұ былыс-кө ріністердің соң ғ ы сахнасы. Ананың мерейтойы, қ ара шаң ырақ тағ ы тойды ө ткізушілер-Қ амажай мен Ермек, кө ршілер
6. Шығ армадағ ы кейіпкерлері:
Қ амажай, Омар, Темірбек (Тимур), Ермек, Нә зила, Гауһ ар, Кә мила (Кама), Сұ лтан, Сұ лухан (Светлана), Қ абен, кө рші ә йел.
7. Тә рбиелік мә ні: Отбасы – алтын қ азық
Дескриптор:
- Оқ ушылар топ болып ақ ылдасады;
- шығ армағ а сатылай кешенді талдау жасайды;
- Талдау барысында ойларын дұ рыс жеткізеді.
Қ Б.
Мұ ғ алім оқ ушыларды «Смайликтер» ә дісі бойынша бағ алап, мадақ тау сө здер айтылады.
3-тапсырма.
«ПОПС» формуласы ә дісі
Жеке жұ мыс.
Бағ алау критерийі:
- Шығ арманың жанрлық ерекшеліктерін айқ ындайды.
Шығ арманың жанрлық ерекшелігін анық тап, сол жанрғ а жататынына нақ ты дә лел келтіріп, «ПОПС» формуласына салып жаз.
«ПОПС» формуласы
Бірінші сө йлем: «Менің ойымша,.... »
Екінші сө йлем: «Себебі, мен оны былай тү сіндіремін... »
Ү шінші сө йлем: «Оны мен мына фактілермен, мысалдармен дә лелдей аламын.... »
Соң ғ ы сө йлем: «Осығ ан байланысты мен мынадай қ орытынды шешімге келдім... »
Дескрипторлары:
Білім алушы:
- Шығ арманың жанрлық ерекшелігін анық тайды;
- Нақ ты дә лел келтіреді;
- «ПОПС» формуласына салып жазады.
Қ Б. «Екі жұ лдыз, бір тілек»ә дісі бойынша кері байланыс жасаймын.
4-тапсырма.
ТЖ.
«Ә пке» драмалық шығ армасындағ ы оқ иғ алар желісін суреттермен сә йкестендіріп, «Хикая картасы» ә дісіне салып, баяндаң дар.
Дескрипторлар:
Білім алушы:
- Оқ иғ алар желісін кө з алдынан ө ткізеді;
- суреттермен сә йкестендіреді;
- хикая картасына салып, ретімен баяндайды.
Қ Б.
Оқ ушылар дескрипторлар негізінде ө зін-ө зі бағ алайды.
|