2. Орталықтан сығылған ұстындар. Тұтас және қуысты ұстындар түрлері

19-билет

1. Арқ алық конструкциялардың орналасуы. Арқ алық торы.

Иiлуге жұ мыс iстейтiн тұ тас қ ималы конструктивтiк элементтер арқ алық тар деп аталады.

Жұ мысшы алаң шалардың, кө пiрлердiң кө лiк жү ретiн бө лiгiн қ ұ райтын жү к кө тергiш арқ алық таржиынтығ ын арқ алық торы деп атайды.

Ә сер ететін есептiк кү штерге жә не ө лшемдерiне байланысты арқ алық торы ү ш тү рге бө лiнедi: қ арапайым, қ алыпты жә не кү рделi торлы (59-сурет). Арқ алық торындағ ы арқ алық тардың бір-бірімен тү йісулері қ абатты, бір дең гейлі жә не тө мендетілген дең гейлі болуы мү мкін.

Қ абатты тү йiсуде тө семе басты немесе тө сем арқ алық тарына жатқ ызылады (60а-сурет).

Қ абатты тү йісудің кемшiлiгi – ең ү лкен қ ұ рылыстық биiктiгi – _{қ ұ р} болып табылады. Қ арапайым арқ алық торына қ абатты тү йісу сә йкес келеді. Қ алыпты арқ алық торына қ абатты немесе бір дең гейлі тү йісу, ал кү рделі арқ алық торына тө мендетілген дең гейлі тү йісу сә йкес келеді.

Бiр дең гейлі тү йiсуде басты жә не тө сем арқ алық тарының дең гейi бiрдей болып, олардың ү стiне тө семе тө селедi (60б-сурет).

Тө мендетiлген дең гейлі тү йiсулер кү рделi арқ алық торында кездеседі (60, в-сурет). Мұ нда бас арқ алық тар ұ стындарғ а тiреледi.

Олардың арасына басқ а бағ ытта арасы 2–5м жә не бас арқ алық тың ұ зындығ ына еселi болатын қ осалқ ы (кө мекші) арқ алық тар, ал келесi бағ ытта тө сем арқ алық тары орналасып, ү стiне тө семе тө селедi.

Тө семе болаттан жасалса, тө сем арқ алық тары арасы 0, 6–1, 6м, темiрбетоннан жасалса, 2–3, 5 м болады.

2. Орталық тан сығ ылғ ан ұ стындар. Тұ тас жә не қ уысты ұ стындар тү рлері

Ұ стындар жү ктеменiң орналасу жағ дайына байланысты орталық тан сығ ылғ ан жә не орталық тан тыс сығ ылғ ан деп бө лiнедi.

Орталық тан сығ ылғ ан ұ стындарда бойлық кү ш ұ стынның бойлық ө сімен бағ ытталады да, қ иманың біркелкі сығ ылуын тудырады. Орталық тан тыс сығ ылғ ан ұ стындарда сығ ылу қ има бойынша біркелкі болмайды, сондық тан мұ ндай ұ стындар бойлық кү ш пен иілу моментінің біріккен ә серін қ абылдайды.

Кө лденең қ имасының тү рiне қ арай тұ тас немесе саң ылаулы болып бө лiнедi. Тұ тас қ ималы ұ стындар прокатты қ оставр, сақ ина тү ріндегі немесе тү рлiше қ ұ растырылып iстелген прокатты қ ималардан тұ рады (11. 2-сурет).

Тұ тас қ ималы ұ стындардың дайындалуы саң ылаулыларғ а қ арағ анда жең іл, дегенмен ө те ү лкен биіктікте жә не кү штерде саң ылаулы қ ималар ө те тиімді болып есептеледі.

Саң ылаулы ұ стындар екi немесе тө рт тармақ ты бө лек-бө лек прокатты қ ималарды жапсырмалар немесе торлармен қ осу арқ ылы жасалады. Орталық тан сығ ылғ ан ұ стындар ү шiн оның кө лденең қ имасының жә не басты инерция ө стерiне байланысты орнық тылығ ы қ амтамасыз етiлуi керек. Мұ ндай талапты орындауда белдеуі енді қ оставр, дә некерленген қ оставр жә не сақ ина тә різді қ ималар қ олданылады. Сонымен қ атар, крест тә рiздi қ има да екі ө с бойынша орнық ты болып есептеледi.

⇐ Предыдущая 21 22 23 24 252627 28 29 30 Следующая ⇒