2. Құрама арқалық қабырғасының жергiлiктi орнықтылығы

Сө ренің немесе қ абырғ аның қ алыпты жә не жанама кернеулердің ә серінен белгілі бір жерлерінің дө ң естеніп майысуын жергiлiктi орнық тылығ ын жоғ алтуы деп атайды.

Кез келген элементтің дө ң естеніп майысуы оның толық тай немесе жартылай істен шығ уына ә келеді, арқ алық тың жұ мысшы қ имасы кішірейеді, симметриясыз болып, иілу орталығ ы ығ ысады. Мұ ның бә рі арқ алық тың ерте істен шығ уына ә келеді.

Сығ ылғ ан белдеу арқ алық қ абырғ асына бекітіледі жә не оғ ан белдеу ұ зындығ ы бойынша біркелкі таралғ ан қ алыпты кернеулер ә сер етеді. Мұ ндай пластинканың орнық тылығ ын жоғ алтуы шеттерінің толқ ын сияқ ты дө ң естенуімен сипатталады.

Ә детте сығ ылғ ан белдеудің жергiлiктi орнық тылығ ы қ ұ рама арқ алық қ имасын таң дауда қ амтамасыз етіледі. Ол ү шін

шарты орындалуы тиіс.

Арқ алық қ абырғ асы қ алыпты жә не жанама кернеулер ә сер ететін пластинка болып табылады.

Арқ алық қ абырғ асының жергiлiктi орнық тылығ ын қ амтамасыз оның екі жағ ына қ аттылық қ абырғ аларын қ ою арқ ылы iске асырылады. Арқ алық қ абырғ асының жергiлiктi орнық тылығ ын оның қ алың дығ ын ү лкейту арқ ылы қ амтамасыз ету тиімсіз, ө йткені ол материал шығ ынына ә келеді. Орналасу реті бойынша кө лденең (тік) жә не бойлық қ аттылық қ абырғ алары болып бө лінеді.

Тiк қ аттылық қ абырғ алары дә некерлеу арқ ылы қ абырғ а мен белдеуге бекiтiлiп, арқ алық қ абырғ асын бө лек бө лiктерге бө ледi. Биiк арқ алық тардың ұ зындығ ы ортасында ә сер ететін ө те ү лкен қ алыпты кернеулерге қ арсы бойлық қ аттылық қ абырғ алары қ ойылады.

Ә детте, олар қ абырғ аның екі жағ ына жолақ элементтерден қ ойылады. Кейбір жағ дайларда бір жақ тық қ аттылық қ абырғ алары қ ойылады.

Кө лденең қ аттылық қ абырғ аларын тіректерге жә не қ адалғ ан кү ш ә сер ететін жерлерге орналастырады.

Қ ұ рама арқ алық қ абырғ асының шартты иiлгiштiгi қ озғ алғ ыш кү штер ә сер етпесе

(10. 1)

формуласымен тексеріледі. Егер бұ л шарт орындалмаса, онда қ аттылық қ абырғ алары қ ойылады. Егер арқ алық белдеуіне қ озғ алғ ыш кү ш ә сер етсе, онда қ абырғ аның шартты иілгіштігі

болғ ан жағ дайда. қ аттылық қ абырғ аларымен беріктендіріледі

Жалпы жағ дайда, егер қ абырғ аның шартты иілгіштігі: а) 3, 5; жергілікті кернеу ә сер етпеген жә не қ абырғ а белдеуге екі жақ ты жікпен бекітілген болса, б) 3, 2; жергілікті кернеу ә сер етпеген жә не қ абырғ а белдеуге бір жақ ты жікпен бекітілген болса, в) 2, 5; жергілікті кернеу ә сер ететін жә не қ абырғ а белдеуге екі жақ ты жікпен бекітілген болса.

Қ абырғ алардың шартты иiлгiштiгi болғ анда, олар бір-бірінен , ал болғ анда, қ ашық тық та орналасады.

Қ аттылық қ абырғ алары ө лшемдерінің тө мендегідей болуы ұ сынылады:

, .

Дә некерлеу жігін ө ткізу мақ сатымен қ аттылық қ абырғ аларының шеттері биіктігі 6 см, ені 4 см етіліп, ү шбұ рыштап кесіледі.

Белдеу орнық тылығ ы

(10. 2)

формуласымен анық талады.

Арқ алық қ абырғ асы тірекке жақ ын жерлерде тек қ ана жанама кернеулер ә серіне ұ шырайды, соның ә серінен ол қ иғ аштанып қ исаяды, соның нә тижесінле қ абырғ аның қ ысқ а диагональ сызығ ы жағ ынан сығ ылады да, ал ұ зын диагональ жағ ынан созыла тү седі. Сығ ылган диагональ бойынша қ абырғ а арқ алық ө сіне 45 градусқ а жақ ын бұ рышпен толқ ындар тү зе отырып, дө ң естеніп ісінеді. Орнық тылық ты жоғ алтуды тудыратын кернеулер шектік қ ұ лдырау кернеулері деп аталады. (65-сурет).

Арқ алық ортасына қ арай жанама кернеулер ә сері болымсыз, керісінше қ абырғ а қ алыпты кернеулер ө серіне тап болады, ол оның орнық тылығ ын жоғ алтады. Бұ л жағ дайда арқ алық ө сіне перпендикуляр бағ ыттағ ы толқ ындар пайда болады.

Симметриялы қ ималы, кө лденең қ аттылық қ ырларымен кү шейтілген арқ алық тарда жергілікті кернеулер ә сері болмағ ан жағ дайда ()

⇐ Предыдущая 1 2 3 456 7 8 9 10 Следующая ⇒