3. Қаңқаның құрылысы

Иық белдеуі иық, білек, қ ол басы, қ ол қ аң қ асын қ ұ рады. Иық белдеуі: екі жауырын, екі бұ ғ анадан тұ рады. Бұ ғ ананың сү йектенуі 20-25 жаста аяқ талады. Жауырынның шеміршекті бө лігі 16-18 жаста сү йектенеді.

Нағ ыз қ ол сү йектерінің сү йектену процесі 1 жолы 18-25 жасқ а дейін созылады. Аяқ қ аң қ асы жамбас белдеуінен, сан, балтыр жә не аяқ басы сү йектерінен тұ рады. Ересек адамдардың ә рбір жамбас сү йегі бір-бірімен бірігіп кеткен. Ол мық ын, шат жә не шонадай сү йектерінен қ ұ ралғ ан. Олардың бірігуі балаларды 7 жастан басталып, 18 жаста аяқ талады. 11 жастан бастап ұ лдар мен қ ыздардың жамбасының ө суі тү рлі ө теді. Қ ыздарда жамбас кең ейе тү седі, бұ л қ ыздардың дамуында ө те маң ызды кезең болып саналады, себебі сү йектерінің дұ рыс бірігуі байланысты болады. Сондық тан қ ыз балалар ү шін дене шынық тыру жаттығ уларын ұ қ ыпты таң дай білу қ ажет. Оларғ а ө кшесі биік аяқ киім киюге рұ қ сат етпеу керек, ө йткені жалпақ табандылық тың қ алыптасуына ә келіп соғ ады. Жамбас сү йектері қ орғ аныш жә не тірек қ ызметін атқ арады. Жамбас сү йектері мен сегізкө з сү йегінен қ ұ ралғ ан қ уыс жамбас қ уысы деп аталады.

Толарсақ 7, табан 5 сү йектен тұ рады. Балаларда аяқ қ аң қ асының сү йектену процесі жедел жү реді. 1 жаста-ақ сү йектену нү ктелері пайда болады. Балалардың тізе тобығ ы бірнеше ядролардан дамып 3-4 жастабірігіп кетеді. 10 жасар бала тобығ ы ересек адамдардың тобығ ының пішініне ұ қ сас болады. Сан мен балтыр сү йектерінің сү йектену процесі 20 жасқ а дейін жү реді. Табанның қ алыптасуында ерекшеліктері болады. Олардың сү йектенуі мектепке дейінгі жаста басталады жә не жыныстың жетілу кезең інен кейін аяқ талады. Мектеп оқ ушыларында аяқ тың қ арқ ынды ө суіне байланысты қ ыздарғ а қ арағ анда ұ лдардың аяғ ы жылдам ө седі жә не олардың тұ лғ асына қ арағ анда, ең ұ зын мө лшеріне жетеді.

Сү йек сынғ ан кезде алғ ашқ ы жә рдем. Сү йектің сынуына бір заттың қ атты ә сері, қ ұ лау, сү йек аурулары себепші болады. Сыну ашық жә не жабық т сыну деп бө лінеді. Жабық сынуда тері зақ ымданбайды, ал ашық сынуда сү йек сынық тары бұ лшық еттерді жә не теріні жыртып, жарақ ат тү зеді. Сү йектің жабық сыну белгілері – ісіктің пайда болуы, оның пішінінің ө згеруі, аяқ -қ олдың қ ысқ аруы жә не ө те қ атты арру, бұ л орталық жү йке жү йесі ә рекетінің қ атты бұ зылуына, естен тануғ а ә кеп соғ уы мү мкін.

Сү йектің жабық сынуы жағ дайында зақ ымданғ ан аяқ -қ олды еппен созып, оны жақ тау салып таң ып тастау керек. Сү йектің ашық сынуы жағ дайында ең алдымен жарақ аттанғ ан аяқ -қ олды стерильді таң ғ ышпен орап, одан соң жақ тау салып таң ып тастайды. Зардап шеккен адамды тездетіп ауруханағ а жібереді. Алғ ашқ ы жә рдем кө рсетілгенге дейін оны кө термеген жә не бір орыннан екінші орынғ а ауыстырмағ ан жө н.

Жақ тау салып таң уда таң ғ ышты сынғ ан жерден жоғ ары жә не тө мен орналасқ ан екі буынды қ амти салу керек, ал ортан жілік сынса, ү ш буынды жамбас-сан, тізе жә не сирақ -табан буындарын қ амти салады. Зақ ымданғ ан аяқ не қ олды мақ та, орамал жә не т. б. жұ мсақ заттармен орайды. Бұ л сү йектің шығ ың қ ы жерін жақ тау қ ысымынан қ орғ айды жә не аяқ -қ олды жақ сы ұ стауғ а кө мектеседі, ә рі оның қ анмен қ амтамасыз етілуі бұ зылмайды. Жақ тау ретінде картон, папка, тақ та, қ ол шатыр жә не т. б. ә р тү рлі заттар қ олданылады. Бинт ретінде ү шкіл орамал, белдік, мата кесіндісі жә не т. б. заттарды пайдалануғ а болады.

Жамбас жә не омыртқ а жотасының сү йектері сынғ ан кезде аяқ тың сал тартуы (параличке ұ шырауы), несеп жә не жұ лын қ ызметінің бұ зылуына байланысты сезімталдық жойылуы жә не басқ а қ ұ былыстардың болуы мү мкін.

Мұ ндай жағ дайда жедел медицина жә рдемін шақ ыру керек, егер де ондай мү мкіндік болмағ ан жағ дайда зардап шеккен адамды жұ мсақ тө сеніш, пальто жә не басқ а зат тө селген жалпақ тақ тай ү стіне етбетінен жатқ ызу керек, оның омыртқ аларын қ имылдатпауғ а тырысу керек.

Тақ тайды бірнеше адам бір мезгілде кө теруі тиіс. Зардап шеккен адамды тез арада ауруханағ а жеткізу қ ажет.

⇐ Предыдущая 123 Следующая ⇒