БІР СОҚЫР БАЛАНЫҢ АРМАНЫ

⇐ ПредыдущаяСтр 3 из 4Следующая ⇒

Мен есітем: кү ні жарық кү ндіз бар деп,

Тү н тынық, ай ә демі, жұ лдыз бар деп.

Кө гілдір судың тү сі, шө п – жасыл деп,

Сұ лулық жер жү зінде мың, жү з бар деп.

Кө л, тең із, тоғ айда ағ аш, кө гал бар деп,

Қ ыста қ ар, жазда жаң быр, мұ нар бар деп.

А, ием! Бір-ақ минут кө зімді ашсаң,

Керексіз; кү н, ай, жұ лдыз, мағ ан аспан!

Бір кө ріп анам жү зін келістіріп,

Кө зімді болысымен қ айта жапсаң.

1915-1916 жылдар

ДИКТОР 6: Ә дебиет зерттеушісі Тұ рсын Жұ ртбай:

«Ілиястың поэзиясы – кешегі Қ адыр, Тұ манбайғ а да, Мағ жан мен Сә кенге де мү лдем ұ қ самайтын, ішкі ырғ ақ, бунақ тары, ойлары, кө ркем сө здері Махамбеттің ырғ ағ ына таяп кететін ө згеше қ ұ былыс». –дейді. Расымен де, ұ лттық салт-дә стү р мен жаң а заман ө згерістерін бір-бірімен шебер жалғ ай білген «бейнешіл» ақ ынның қ ай шығ армасын алсаң ыз да, терең мағ ыналы, салмақ ты дү ние. Ілиястың бізге жеткен он беске тарта поэмасы бар. Табылмағ аны қ аншама. «Кү й», «Кү йші», «Дала», «Қ ұ лагер». Бұ лар – Ілиястың жанайқ айы. Қ азақ қ а берген рухани қ олдауы, ү ндеуі. 1936 жылы «Социалистік Қ азақ стан» газетінде Ілиястың «Қ ұ лагер» атты поэмасы жарық кө реді. Газет сататын дү ң гіршектердің алдында ұ зын-сонар кезек. Ақ ан сері мен оның тұ лпары Қ ұ лагер жайлы жазылғ ан поэманың тү пкі мағ ынасы терең де. Ақ ынның басты мақ саты – тұ тас қ азақ тың басына тө ніп келе жатқ ан Сталиннің зұ лматын алдын-ала ескерту болатын. Бірақ бір жыл ө тпей жатып, кітапхана қ оймаларындағ ы «Қ ұ лагердің » барлық даналары тә ркіленіп, газеттер жойылды. Бұ л турасында ақ ынның ұ лы Саят Жансү гіров: «Ә кемнің шығ армаларын, басқ а да заттарын арбағ а тиеп ә кетіп бара жатқ анда Сапарғ али Бегалин кө ріп қ алып, жү гіріп барып, тө белескен бе, тартып алғ ан ба, ә йтеуір ә кемнің бір кітабын алып кетеді. Ол ә кемнің «Қ ұ лагер» поэмасы екен. Сө йтіп, «Қ ұ лагерді» сақ тап, ә кем ақ талғ ан кезде Фатима Ғ абитовағ а ә келіп табыстайды ». –деп жазады. Бұ ғ ау салынғ ан тың туынды арағ а 20 жыл салып оқ ырманына оралды. Оны балалар ә дебиетінің майталманы Сапарғ али Бегалин диванның жастығ ына шиыршық тап жасырып, сақ тап келген екен.

ГРАФИКА 5:

Ілияс Жансү гіров – ә рі ақ ын, ә рі жазушы, ә рі ә дебиет зерттеушісі, осылардың қ ай тү рінде болсын, ә сіресе поэзия мен сатирада таласы жоқ ү здік талант.

Қ ажым Жұ малиев.

Ең тамашасы – оның музыканы бар жан-тә німен тү сіне, сү йе білетіндігінде, оны жыр жолына аудару шеберлігінде еді. Оның кү ллі шығ армалары ө зінің музыкалық ырғ ағ ымен оқ ырманды баурап алады.

Константин Алтайский

Ақ ындық туралы данышпан ақ ын Абайдан кейін Ілиястың есімін атау орынды.

Мұ хтар Ә уезов

Ілиястың поэзиясындағ ы шашылып қ алғ ан алмастардың ө зінен бір-бір ақ ынның шығ армасына арқ ау болатын сом сынық тар шығ ады. Майдаланып, еркелеп, кү ліп, тасқ ындап тұ ратын қ уатты кү ш тек Ілиясқ а ғ ана тә н. Ол қ азақ поэзиясының жұ мыр найзағ айы сияқ ты.

Тұ рсын Жұ ртбай

ДИКТОР 7:

Махаббаттың ауруы,

Жү детті де жылатты.

Жан, жү ректің толқ ыны

Жылатты да, жырлатты.

Жылау, жырлау сен ү шін,

Жылау, жырлау сол тә тті.

Жер Жаннаты Жетісу жерінде шығ арылғ ан бұ л шумақ тар ү лкен махаббатың ә лқ иссасы еді.

Жаным сә уле,

Болдым ә уре,

Мен тыныштық кө рмедім

У дертің нен

Сарғ айдым мен

Қ ұ р ә уремін, ө лмедім,

Сен жалғ анның,

Барша жанның

Жұ лдызысың, нұ рысың,

Сені таппай, таң да атпай,

Қ араң ғ ы ө мір қ ұ рысын. От ауызды, орақ тілді ақ ын шығ армашылығ ына тың серпін берген музасы – Фатима Ғ абитовағ а деген махаббатын ерекше екшеп жазады. Таулардан шабыт алғ ан ақ ын ү шін Гималай қ андай биік болса, Фатима да сондай асқ ақ еді.

ГРАФИКА 6:

⇐ Предыдущая 1 234 Следующая ⇒