Алаш Орда

«Алаш» партиясының басшылары, 1917, солдан оң ғ а қ арай: Ахмет Байтұ рсынұ лы, Ә лихан Нұ рмұ хамедұ лы Бө кейхан, Міржақ ып Дулатұ лы

Ә. Бө кейханның Жаза кесімі

Ол Ақ пан тө ң керісінен ү лкен ү міт кү теді. Бірақ ол ү міті ақ талмайды. Уақ ытша ү кімет, оның ішінде ө зі мү шесі болып жү рген кадет партиясының кө семдері қ азақ қ а автономия беруге қ арсы болады. Оның ү стіне олармен жер мә селесі жө нінде де ымырағ а келе алмайды да, ол бұ л партиядан шығ ып, қ азақ тан сайланғ ан тоғ ыз ө кілді бастап барып, Томск қ аласында Сібір автономистерінің қ ұ рылтайына қ атысады. Осында болашақ Сібір республикасының қ ұ рамында Қ азақ автономиясы қ ұ рылмақ болады7 Қ ұ рылтайдан оралысымен Ә лихан қ азақ тарихындағ ы тұ ң ғ ыш саяси ұ йым Алаш партиясын ұ йымдастыруғ а кіріседі. Артынша, 1917 ж. желтоқ санында Екінші жалпық азақ съезі Алаш аутономиясы жарияланып, Ә. Бө кейхан сол алғ ашқ ы Қ азақ республикасының тұ ң ғ ыш тө рағ асы (президенті) болып сайланады.

Ә. Бө кейханның қ уғ ын-сү ргін кезең інен 2 жыл алдындағ ы мен ату жазасының кү ніндегісі.

1919 жылы большевиктер ө кіметінің бұ рынғ ы алашордашыларғ а жасағ ан кешірімнен кейін Ә. Бө кейхан қ алғ ан ө мірін ғ ылыми зерттеушілікке арнады.

Бірақ, ұ лттық намыстан жұ рдай, жалғ ан интернационалист, жадағ ай белсенділердің кө рсетуімен ол 1926 жылы екі рет тұ тқ ындалып, тү рме азабын тартты. Ә лихан Бө кейхан Мә скеуге жер аударылады, зор беделінен қ орық қ ан большевиктер ө кіметі оны Қ азақ станғ ажолатпады. Онда он жыл ү й қ амауында отырғ ан Ә лиханды 1937 жылы тамызында қ айыра тұ тқ ындап, бір айдан кейін жалғ ан жаламен 71 жасында Мә скеуде ату жазасына кеседі.

1989 жылы мамырдың 14 КСРО Жоғ арғ ы сотының қ аулысы бойынша ә рекетінде қ ылмыс қ ұ рамы жоқ болғ андық тан, ақ талды.

Сө з соң ында, ғ алым, Ә. Бө кейхан XX ғ асырдың алғ ашқ ы жартысында қ азақ эпосы мен фольклорын ғ ылыми тұ рғ ыдан зерттеген ғ алымдарымыздың бірі болды. Ол қ арастырғ ан негізгі аспектілер: эпостың тарихилығ ы, қ азақ фольклорының тү рлері, шығ у мезгілі, жыршы мен оның шеберлігі, қ оғ амдық ой-сананың жырда кө рініс табуы, бейнелер, олардың атқ арғ ан идеялық қ ызметі, ү лгінің кө ркемдік ерекшеліктері т. с. с. - ә лі де қ азақ фольклортану ғ ылымында ө з маң ызын жойғ ан жоқ, жә не сол дә уірдің жетістігі болып саналатыны сө зсіз.

⇐ Предыдущая 123 4 Следующая ⇒