1. Қарахан мемлекеті (территориясы, этникалық құрамы, саяси тарихы)

Қ арахан мемлекеті (942–1210 жж. )Қ арахан қ ағ анаты Шығ ыс Тү ркістан, Жетісу, Сырдария, Талас, Шу ө ң ірін қ ұ тты қ оныс етті. Оның қ ұ рылуы 940 жылдан басталады. Қ ағ анаттың орталық астанасы Шу ө зені бойындағ ы Баласағ ұ н, кейінірек Ордакент (Тараз) қ аласы. Қ арахан мемлекетінің Ү зген, Мерке, Қ ұ лан сияқ ты қ алаларында ірі алыпсатар алпауыттар мен қ олө нершілер мекендеген. Қ арахан ә улетінің негізін салушы Сатұ қ Боғ рахан (915–955жж. ) болып есептелінеді. Ол Қ арлұ қ хандығ ының іргесін кө теріп, мә ртебесін асырушылардың бірі – Білге қ ұ л Қ адыр ханның немересі. Сатұ қ Тараз жә не Қ ашғ ар қ алаларын ө зіне қ аратып, 942 жылы Баласағ ұ ндағ ы билеушіні қ ұ латып, ө зін жоғ ары қ ағ ан деп жариялайды. Мемлекеттің кү шеюіне қ арлұ қ, шігіл, ягма тайпалары ү лкен ү лес қ осты. Сатұ қ ө лгеннен кейін билік оның баласы Мұ сағ а кө шті, ол 960 жылы Қ арахан мемлекетінің халқ ын ислам дініне қ аратты. Оның астанасы Қ ашғ ар болды. Сатұ қ тың екінші баласы Сү леймен-ілек Баласағ ұ нды иеленді. Кейін бұ л ө ң ірді оның ұ лы Хасан Боғ ра-хан мұ ра етіп алды. Мұ са ө лген соң, Қ арахан жеріндегі жоғ арғ ы қ ағ ан атағ ы оның баласы Ә ли Арслан ханғ а кө шті. 990 жылы Қ арахан билеушілерінің бірі Хасан (Харун) Боғ ра хан Испиджабты бағ ындырды. Ал 992 жылы қ арахандық тар шығ ыста Хотанды, батыста Бұ хараны басып алды. 999 жылы Қ арахан билеушісі Ә ли Арсланның баласы Насыр Орта Азиядағ ы Саманилер мемлекетіне соқ қ ы берді. Қ арахан хандығ ы ұ зақ соғ ыстардан кейін 1004–1005 жылдары Мә уеренахр жерін тү гелдей ө зіне қ аратты. Осыдан кейін Қ арахан мемлекеті XI-ғ асырдың 30 жылдары Шығ ыс жә не Батыс қ ағ анаты болып екіге бө лінді. XI ғ асырдың аяғ ына қ арай Қ арахан мемлекеті соғ ыстармен жә не феодалдық иеліктердің одан ә рі бө лшектенуімен байланысты қ ұ лдырай тү сті. XII ғ асырдың 30-шы жылдары Шығ ыс Қ арахан иелігін, Жетісуды жә не Қ азақ станның оң тү стігін шығ ыстан келген кидандар жаулап алды.

⇐ Предыдущая 47 48 49 50 515253 54 55 56 Следующая ⇒