1.4 Топырақ жағдайы

1. 4 Топырақ жағ дайы

Топырағ ы солтү стігінде сұ р, қ ұ майтты сұ р, тақ ыр жә не тақ ыр тә різді топырақ, орталық бө лігінде қ ұ майтты сұ р, бозғ ылт сұ р, Сырдария аң ғ арымен жайылмасында шалғ ынды топырақ жә не шалғ ынды-батпақ ты топырақ қ алыптасқ ан. Оларда боз жусан, еркекшө п, баялыш, бұ йырғ ын, тасбұ йырғ ын, кө кпек, ши, қ ара, сексеуіл, сарсазан, қ амыс, қ ұ рақ, қ аратал, жиде, жың ғ ыл, шең гел, т. б. ө седі. Жануарлардан қ асқ ыр, тү лкі, борсық, қ ұ мқ ояны, қ ұ старданқ аз, ү йрек, қ ырғ ауыл, кө кқ ұ тан, т. б. мекендейді. Сырдария ө зені балық қ а бай. Аудан аумағ ы негізінен жазық, солтү стігі сә л қ ыратты Биік жерлері 20-30 м тө белер. Ең биік нү ктесі 162м. Сырдария ө зені бойы балшық ты, суғ а бай болғ андық тан, кө лік жолдарын салу қ иынғ а тү седі. Сырдария ө зенінің ені 150-200м, терең дігі 1, 5-2м, кейде 18м терең дікке барады. Ө зен жиегі тік жарлы. Қ ұ ламасы 2-5 м ге жетеді. Ө зен аң ғ ары 10-20км радиуста, балышық ты, қ амысты болып келеді. Ө зен аң ғ арының суы лайлы, шаруашылық та кө п қ олданылғ андық тан, суын тек тазартып барып ішуге болады. Су сә уірмен тамыз айларында кө п қ олданылады. Бұ л аралық та арық тар, каналдар, кү ріштіктер сумен қ амтамасыз етіледі. Ө зен кө лігі қ олданылмайды. Қ ыс айларында мұ з 0, 5-0, 9 м қ алың дық та қ атады.

1. 5Су кө здері

Облыс жерімен Сырдария ө зенінің 1 мың км-ге жуық тө менгі ағ ысы ө теді. 1956 жылы маусымда Сырдария ө зенінде Қ ызылорда бө геті іске қ осылды. 1958 жылы Сырдарияның ескі арнасы Жаң адарияғ а ө зен суы жіберілді. 1950-1960 жылдары Қ ызылорда су тораптарының сол жақ жә не оң жақ каналдары қ азылды. 1969 жылы Қ азалы су торабы егіс даласымен жайылымдық жерлерді суғ аруғ а берілді. Ө зендер суының тең ізге қ ұ ю мө лшерінің кемуінен Арал тең ізі Ү лкен Арал жә не Солтү стік Арал тең ізі болып екі кө лге бө лінді. [1]

Сурет 2. Сырдария ө зені, Қ ызылорда

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 8 9 Следующая ⇒