1.3Жер бедері

Қ ызылорда облысы республиканың оң тү стігінде Сырдария ө зенінің тө менгі ағ ысындағ ы жазық рельефті Тұ ран ойпатының едә уір бө лігін алып жатыр. Батысынан оғ ан Арал тең ізінің солтү стік жә не шығ ыс бө лігі кіреді, оң тү стігінде– Қ ызылқ ұ м шө лінің солтү стік бө лігі, солтү стігінде–Аралмаң ы Қ арақ ұ мы, Арысқ ұ мы жә не Орталық Қ азақ стан шетінің шө лдері жатыр. Облыс ұ ланғ айыр Тұ ран ойпатында орналасқ ан. Оның басым бө лігі Сырдария, Сарысу жә не Шу ө зендерінің ежелгі атырау жазық тығ ы болып табылады.
Обылыс аумағ ының жер бедері ұ зақ уақ ыт бойы жердің ішкі жә не сыртқ ы кү штерінің ә серетуі нә тижесінде қ алыптасқ ан. Жү здеген миллион жылдар бойына бірнеше рет тең із суы басып, су астында қ алып отырды. Сонымен бірге, жер бетінің кө теріліп, керісінше тө мен тү су сияқ ты кү рделі процесстер жү ріп отырды. Негізгі топырақ жамылғ ысы шө лдің тақ ыр тә різдес топырағ ы. Сортаң, қ ұ мдақ пен қ ұ м аралас шө гінділермен толғ ан. Облыстың солтү стік-батысындағ ы екінші қ азан шұ ң қ ырда Арал тең ізі орналасқ ан. Қ азан шұ ң қ ырдың батысымен солтү стік жағ алауы тік, алшығ ысымен оң тү стік жағ алауы қ айраң ды, қ ұ мды жә не тайыз. Бұ л тең ізге қ ұ ятын ө зен суының ә рекетінен болғ ан. Сонымен қ атар, желдің ә рекетінен ө згеріп тұ ратын қ ұ мдар арасында эолдық шұ ң қ ырлар кездеседі, олар кейде жауын-шашын, еспе суларғ а толып, уақ ытша кө лшіктер тү зейді. Жер бедерінің кейінгі ө згерістеріне ауыл шаруашылығ ы ү лкен ә сер етті. Он мың дағ ан гектар жерлер тегістеліп егістікке айналдырылды. Топырағ ы сортаң ды, сор болып келеді. Оның бетін қ ұ м жапқ ан. Жел ү рлеген жерлерде ойдым-ойдым тақ ырлар кездеседі. Жазық тың кө п жері ө те қ ұ рғ ақ болғ андық тан жайылымыда қ ұ нарсыз. Ал оң тү стік–шығ ыс бө лігінде соры шамалы топырақ жамылғ ысы таралғ ан. Қ уаң дария жазығ ы 621, 25 мың га жерді алып жатыр. Бір шама тегіс жазық. Топырақ жамылғ ысы сорланғ ан тақ ыр тә різдес. Мал шаруашылығ ы ү шін кө ктем-қ ыс айларында ө те тиімді жайылым ретінде пайдаланады. Жер асты жә не артезиан суын пайдалануғ а болады. [1]

⇐ Предыдущая 1 234 5 6 7 8 9 Следующая ⇒