Қазақтың жаманы болмас.
![](https://helpiks.su/imgart/baza5/574781728010.files/image001.jpg)
Қ азақ тың жаманы болмас...
Қ азақ тың жаманы болмас, Жаманнан аманы болмас. Бірігіп іс қ ылатұ ғ ын, Тү зелер заманы болмас.
Бұ л елде адалдық бар ма, Ондайын байқ адың дар ма? Істейді нені де болса, Наданғ а арамдық ар ма?
Ар сатар шайғ а да болса, Бір асам майғ а да болса. Ізденіп табады, жейді Арамды қ айда да болса.
Жуаны қ ылады зорлық, Момынның кө ргені – қ орлық. Теп-тегіс қ улық пен ұ рлық, Ал енді қ айтіп ел болдық?
Тумақ, ө лмек – тағ дырдың шын қ азасы...
Тумақ, ө лмек– тағ дырдың шын қ азасы, Ортасы – ө мiр, жоқ тық қ ой екi басы. Сағ ымдай екi жоқ тық арасында Тiршiлiк деп аталар бiраз жасы.
Жоқ тық, барлық, жоғ алмақ – араласы, Ү ш ерiксiз болады мағ ынасы. Нажағ айдай жарқ етiп ө шпек болса, Ө мiрдiң он тиындық жоқ бағ асы.
Патса, батыр, бай, бағ лан, ел ағ асы, Ө нерпаз, ойшыл, бiлгiш, ғ ұ ламасы. Мақ танып жердiң жү зiн жалмаса да, Кә рiлiк пен ө лiмге жоқ дауасы.
Ендi ө мiрдiң қ ызық ты қ ай арасы, Ө лiмдi ойлап сiң е ме iшкен асы? Оны ұ мытып, ө лместей ө зеленер, Ә лi тiрi жү ргендей тү п атасы.
Адамзат – айуанның арам, насы‚ Жанның да, ақ ылдың да дұ спандасы. Жанды сурет сияқ ты қ уыршақ боп, Жаралыстың ойнағ ан тамашасы.
Менменсiнген кердең нiң керген қ асы, Iшiмдi кү йдiредi сол ызасы. Жер тә ң iрсiп, кiсiмсiп желiксе де, Тө бесiнен бiр тү сер жайдың тасы.
Ө мiрдiң ө кiнбейтiн бар айласы, Ол айла – қ иянатсыз ой тазасы. Мейiрiм, ынсап, ә дiлет, адал ең бек, Таза жү рек‚ тату дос – сол шарасы.
Міндеу мен кү ндеу
Кө п сө з айтқ ан бұ рынғ ы білімділер Пайдалансын, ұ қ сын деп кейінгілер. Сынғ а салып талғ амай талапты жас, Соның бә рін қ атесіз жө н деп білер.
Олай емес, ойласаң, талай мін бар, Бұ рын шын, қ аталы шын, анық шын бар. У берді ме сусын деп, су берді ме, «Кө зің жұ м да жұ та бер» деген кім бар?
Кім айтса да сынамай қ ойма, жаным, Ақ ылың а сынатып ойла, жаным. Пә леншекем айтқ ан сө з дұ рыс қ ой деп, Жү ректің таразысын жойма, жаным.
Тегіс тексер сө з кө рсең, сыр мен сынын, Тү зетуге именбе, тапсаң мінін. Ә деп сақ та, жалғ ыз-ақ, «қ ате айтты» деп, «Былшылдапты» дей кө рме, білсең шынын.
Біле тұ ра кім айтар қ ате сө зін, Білімдіге есептер ә ркім ө зін. Тұ рғ ан жері, ә деті, туғ ан елі Адастырар, айтқ ызар байлап кө зін.
Мал іздеп, мансап іздеп, сауық жиын, Дү ниенің кө рмек ү шін ә рбір сыйын. Адамзат алаң дық тан босамайды, Сол себептен қ атесіз сө йлеу қ иын.
Менің де кө п жаралы жү регім бар, Надандық тан қ ирағ ан сү йегім бар. Кү ндемей, шын міндесең, разымын, «Қ айта, жастар сө йтсін» деп тілегім бар.
Сынамасаң жақ сының сө зін қ орып, Талабың ды жоғ алтар іштен сорып. «Сандалғ ан тү спе ізіме» деген Абай, Жү рсің дер осы сө зін қ алай жорып?
«Талас, тап» деп айтатын Абай ө зі, Танамыз ба жоқ қ ой деп бү гін кө зі? Айтқ анымды сынама деген емес, «Кү ндеме де қ арғ ама» – деген сө зі.
Мейлің сө к, мейлің мақ та – оғ ан не бар, Бізден тү к жоқ, ө зінің иманы жар. Қ атесін тап, кү ндеме, жамандама, Кейде жө н, кейде қ ате айтқ ан шығ ар.
Абай тү гіл, ақ ылды кө п жан ө ткен, Тү псіз терең ғ ылымғ а кө зі жеткен. Солардың да бар сө зі бір жерде емес, Кейі жө н, кейі қ ате айтып кеткен.
Алдың ғ ының соқ пағ ын артқ ы тү зер, Ғ ылым деген нә рсе емес кү дер ү зер. Мінін алып, міндіге мінсіз қ осып, Бұ рынғ ыны жаң артып, жастар тү зер.
Ө ң ліге тағ ы ө ң беріп қ ырғ ан қ алай, Тү зетілмей шаң басып тұ рғ ан қ алай. Тү зеймін деп қ иратып кү ншілдікпен, Дұ рыс істі теріске бұ рғ ан қ алай?
Осыны ұ қ саң –ұ ғ арсың кө п сө зімді, Алдасам, алмай-ақ қ ой еп сө зімді. Ә нге салып алаң дап, ұ қ пай жү рме, Ә ншейін бір ө лең ғ ой деп сө зімді.
Махаббат пен қ ұ марлық
Ашылғ ан кө з тұ ра ма бiр зат кө рмей, Миғ а хабар бермей ме тү сi ө згермей. Ә дейiлеп кө рейiн демесең де, Қ арсы алдың а қ оя ма тү к кез келмей? Сол сық ылды кө ң iлдiң кө зi ашылса, Кө п ойланып, қ иынғ а сермей-сермей. Бiлер, айтар, оятар, жыбыршытар, Еркiң дi алар, сө йлетер тыным бермей. Ойдан маржан, меруерт тө гiлгенде, Отыра алар кiм шыдап оны термей. Дағ ды қ ылсаң, дап-дайын iстiң бә рi, Адамзат тұ ра алмайды ә детке ермей. Бал ашқ ан соң оп-оң ай бақ сы болмақ, Ол қ оя ма ғ айыптан хабар бермей. Тоқ ты сойып дә ндеген тоқ тай алмас, Жылқ ы ұ рлағ ыш батыр боп о да елермей. Бiр рюмкадан басталар маскү немдiк, Наша ү стiнен нашағ а ө рлей-ө рлей. Ойласаң, соның бә рi – бiр қ ұ марлық Қ уа бермей қ айтедi тепши-терлей. Аздан кейiн араны ашылады, Қ аза берсе, таусылмас шық қ ан кендей. Жердiң жү зiн қ ыларсың бiр-ақ уыс, Бә рiнен де ө зiң нiң кеудең кең дей. Жын да – жын, қ ұ мар да – жын, мастық та – жын, Ө лең де – жын, қ оя ма бойды жең бей? Шын қ ұ мар шымырлатпай қ оймас, сiрә, Ә р жерге соқ тық тырар ақ қ ан сең дей. Ә рине, бiр қ ұ марcыз ө мiр қ араң, Ондай жанның тұ ра алмас оты сө нбей. Сү йтсе де ифрат бар, тафрит бар1, Жарай ма соны айырып реттемей. Не қ ылсаң, қ ыл адамғ а махаббат деп, Мейлiң сө к, мейлiң ү йрет, айла iзденбей. Ол сү юiң шын болсын, жалғ ан емес, Бұ лдыр болма ө зiң е-ө зiң сенбей. Дү ниеқ ұ мар, залалкес бола қ алсаң, Ө лiмдi ойла келерлiк кү нi ертең дей. «Мағ ан сү йтсе, қ айтер ем? » деп ойлашы, Адамның баласы ғ ой о да сендей. Шырақ тар, ең қ ұ марың осы болсын «Алла сү йсең, адамды сү й» дегендей. Қ ұ марың бiр, iсiң кө п болсын, жаным, Кө пке қ ұ мар, ерiншек болма мендей. «Молданың iсiн қ ылма, айтқ анын қ ыл», Ерте сақ тан ә р iске ә деттенбей. Қ апы қ алсаң, қ айта оқ ып, тағ ы да ойла, Деп жү рме: «Сө зiң қ алды iшiме енбей». Ой қ ұ мар, ө лең қ ұ мар, малғ а қ ұ мар – Бұ л ү ш қ ұ мар қ оя ма менi кө мбей. Қ айрат қ айтса, амалсыз бә рi қ айтар, Қ айран ой қ артаяды-ау ө зiм ө лмей. Ермегiм жоқ, ө лiмнен ү мiтiм жоқ, Қ айтейiн осындаймен кө ң iл бө лмей.
|