|
|||
прароди́тель м уст. см. пра́отецпрароди́тель м уст. см. пра́отец прароди́тельница ж уст. см. прама́терь прахм1) уст.(пыль) чан; преврати́ться в ~чан хила 2) (останки) дакъа ◊ всё пошло́(илирассы́палось) ~ом дерриг а хIаллакьхилла дIадели пра́чечнаяжпрачечни, бедаршюьттийла пра́чка ж бедаршйиттархо праща́ж ширдолаг; лучко́вая ~ Iад праязы́км лингв. нана-мотт пре= приставка,обозначающая высшую степень качествауггар, чIочIа; преми́лыйуггар хьоме;пресмешно́ чIочIа беламе преа́мбулажпреамбула (дуьненаюкъара барт дIаболоран дãкъа) пребыва́ни||есхилар; ме́сто постоя́нного ~ягуттар хуьлу меттиг; ~е в доро́ге новкъахь хилар пребыва́ть несов. хила; ~ в неве́дениица хуучохь хила превали́ровать несов., над чем и без доп. цхьаннал тола; тоьлуш хила превзойти́ сов., кого-что(оказаться выше) лекха хила; (в развитии и т. п.) тIехдãла; (победить) тола; ~ всех остроу́миемирачу хьекъалца массарал а тола; ~ все ожида́ния цамоьттург хила ◊ ~ самого́ себя́шã-шена цамоьттург дãла превозмога́ть несов., превозмо́чь сов., что эшо; ~ уста́лостькIаддалар эшо превознести́ сов., превозноси́ть несов., кого-что дукха хесто (слишком расхвалить); (высоко оценить) даздан; ~кого-л.до небе́с цхьаъ стигал кхаччалц вазван превосходи́тельствос уст., офиц. возалла; Ва́ше ~Хьан возалла превосходи́ть несов. см. превзойти́; ~что-л.по коли́чествуалсамаллица цхьаннал тоьлуш хила;~что-л.по ка́чествудикаллица цхьаннал тоьлуш хила превосхо́дн||ый, -ая, -ое тIехдаьлла, тIехдика ◊ ~ая сте́пень грам. тIехдаларан дарж превосхо́дствос(в количестве) алсам хилар, сов хилар; (в качестве) тIехдаьлла хилар, тIехдикалла; ~ силницкъ сов хилар преврати́ть сов., кого-что в кого-что дан, хилийта; ~ площа́дку в садмайданах беш ян; ~ во́ду в лёдхих ша байта ◊ ~ в шу́ткузабаре дерзо преврати́||ться сов., в кого-что хила, дерза; вода́ ~лась в пархих Iаь хилла; птене́ц ~лся во взро́слую пти́цу чанталах олхазар хилла ◊ ~ться в слухлерг ирадогIа превра́тностьжхарцхьаралла ◊ ~и судьбыякхолламан харцхьаралла превраятн||ый, -ая, -ое харцхьара, харц; поня́тьчто-л.~о (нареч.)цхьаннах харцхьа кхета превраща́ть(ся)несов. см.преврати́ть(ся) превраще́ние с 1. (погл. преврати́ть) дар, хилийтар 2.(погл. преврати́ться) хилар превы́сить сов., превыша́ть несов., что тIехдãла, тIехдаккха; ~ реко́рдрекордал тIехвала; ~[свои́] права́[шен] бакъонел тIехвала превы́ше нареч. уггар лекха; ~ всего́уггар лекха превыше́ниес1. (действие) тIехдалар, техдаккхар; ~ ско́ростимãсалла тIехъяккхар; ~ вла́стибакъонал тIехвалар 2. (излишек) тIехдаьлларг, совдаьлларг; вы́полнить план с ~мсовволуш план кхочушъян прегра́даждуьхьало прегради́ть сов., прегражда́ть несов., что къовла; ~ путь войска́мэскарна некъ къовла пред(предо) «перед» бохучу предлаган маьIнехь лург дожарехь лела пред= 1 (предъ=) 1) глагольная приставка хьалххе; напр.: предви́детьхиндерг хаа 2) приставка существительных кIажа, хьалхе, напр.: предго́рьеламанан кIажа 3) приставка прилагательныххьалхара, напр.: предвы́борный харжамел хьалхара пред= 2 чолхечу дешнийн хIоттаман хьалхара дãкъа,мас.: предместко́маместкоман председатель предава́ть(ся)несов. см.преда́ть(ся) преда́ние 1 с: ~ суду́суьде дãла; ~ огню́цIерга таса; ~ земле́дIадолла преда́ни||е 2сдийцар; по ~ю здесь бы́ло…дийцарехь, кхузахь… хилла пре́данностьжтешаме хилар; ~ Ро́динеДаймахкана тешаме хилар пре́данный, -ая, -ое тешаме; ~ другтешаме доттагI; ~ вамшуна тешаме; он пре́дан де́лугIуллакхна тешаме ву и преда́тель м, ~ницаж ямартхо преда́тельск||ий, -ая, -ое прям.и перен. ямарта; ~ий посту́покямарта хIума; ~ая пого́да ямарта де преда́тельствосямартло, тешнабехк; соверши́ть ~ямартло ян, тешнабехк бан преда́ть сов. 1) кого-что(изменить) ямартдãла 2) кого кому(выдать) дIадãла ◊ ~ суду́суьде дãла;~ забве́нию дицдан; ~ гла́сностидийцаре дан; ~ земле́дIадолла преда́ться сов. 1) кому, уст.(во власть кого-л.) дãла; ~ врагу́мостагIчуьнгахьа вãла 2) чему(погрузиться) даха, дãла; ~ мечта́мойланашка дãла предвари́тельн||ый, -ая, -ое хьалххе; ~ая прода́жа биле́товбилеташ хьалххе дохкар; ~ые перегово́рыхьалххе дагадãлар предвари́ть сов., предваря́ть несов.: ~ собы́тияиккхинчу хIуманал хьалхавала предве́стиесбилгало, хаам; ~ бу́ридарц даларан билгало; ~ весны́бIаьстенан билгало предве́стник м, ~ница ж хаамхо предвеща́||ть несов., что [хьалххе] хаам бан, билгало ян; э́то не ~ет ничего́ хоро́шего цхьа а дика хир аьлла, билгало яц xIapa предвзя́тостьжозабезам предвзя́т||ый, -ая, -ое озабезаме; ~ое реше́ние озабезаме сацам предви́дение с хиндерг хаар предви́деть сов., что хиндерг хаа, синхаам хила предви́д||еться несов. гуш хила; ~ятся моро́зышело хуттур хилар гуш ду предвкуша́ть несов., что са тосадала [хьалххе]; ~ удово́льствиетаме са тосадала предводи́тель м, ~ницажбаьчча, тхьамда предводи́тельствостхьамдалла; под ~мкого-л.цхьаьннан тхьамдаллица предводи́тельствовать несов., кем-чем тхьамдалла лело (илидан) предвое́нн||ый, -ая, -ое тIамал хьалхара; в ~ые го́дытIамал хьалхара шераш предвосхи́тить сов., предвосхища́ть несов., что синхаамца дан; ~ отве́т на вопро́схаттарна синхаамца жоп дала предвы́борн||ый, -ая, -ое харжамаш хилале долу, харжамел хьалхара; ~ое собра́ниехаржамел хьалхара гулам предго́рн||ый,-ая, -ое ломан кIажера; ~ая ни́зменностьломан кIажера тогIи предго́рьесламанан кIажа преддве́рие с (канун) тIаьххьара де, де хьалха преддипло́мн||ый, -ая, -ое дипломал хьалхара; ~ая пра́ктикадипломал хьалхара практика преде́лм1) (граница) доза; за ~ами страны́мехкан дозанал арахьа; в ~ах СССР СССР чохь (илиСССР-ехь) 2) (промежуток времени) чохь; в ~ах го́да шар чохь 3) (конец) йист; ~ терпе́ниясадеттаран йист; не знать ~адоза ца хаа; всему́ есть свой ~доллучун а шен йист ю 4) (крайняя степень) тIаьххьара бãрам; (высшая степень) уггар лакхара бãрам; (низшая степень) уггар лахара бãрам; ~ нагру́зки маши́нымашина йоттаран уггар лакхара барам 5) мат. предел, йист преде́льн||ый, -ая, -ое 1) (являющийся пределом) тIаьххьара, уггар доккха, уггар лакхара; ~ый сроктIаьххьара хан 2) (дошедший до предела) уггар доккха (предельно большой); уггар жима (предельно малый); ~ая ско́ростьуггар йоккха чехкалла предзнаменова́ниесбилгало; хоро́шее ~ дика билгало предисло́виесдешхьалхе ◊ без ~йвах а ца луш
|
|||
|